قازاقستاندى الەۋمەتتىك ەل دەپ ايتۋعا بولا ما؟

Dalanews 12 قار. 2018 05:58 801

الەۋمەتتىك ساياسات قالاي جۇرگىزىلۋى ءتيىس؟ وداق اياسىندا ورتاق الەۋمەتتىك ساياسات قۇرۋ قانشالىقتى مۇمكىن؟

«ەۋرازيا الەمى» پىكىر سايىس كلۋبىندا «ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى الەۋمەتتىك ساياسات: كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەر، رەفورمالار جانە ارىپتەستىك» ماسەلەرىن تالقىلاعان ساراپشىلار وسى تاراپتاعى ويلارىن ورتاعا سالدى.

ساياساتتانۋشى زامير كاراجانوۆتىڭ ايتۋىنشا، الەۋمەتتىك ساياساتتى ءار مەملەكەت ءوز بەتىنشە جۇرگىزگەنى ءجون.

«ەلدەگى كەدەيشىلىك مەن جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى نەعۇرلىم تومەن بولسا، سوعۇرلىم سول مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك ساياساتتى دۇرىس جۇرگىزۋدە دەپ ايتۋعا ولادى. ەگەر ەل ازاماتتارىنىڭ جالاقىسى جوعارى بولسا، ولار مەملەكەتتىڭ كومەگىنە دە مۇحتاج بولمايدى. ال جوعارى جالاقى كوپ جاعدايدا دۇرىس جۇرگىزىلگەن ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ جەمىسى، – دەيدى ول.

ال جۋرناليست سەرگەي كوزلوۆتىڭ پىكىرىنشە،  ەۋرازيالىق وداق اياسىنداعى ەلدەر ءالى كۇنگە دەيىن كەڭەستىك الەۋمەتتىك جۇيەنىڭ تۇتقىنىنان شىعا الماي كەلەدى.


«بۇل سول كەزدەگى يدەولوگيانىڭ وزەگى ەدى. الەۋمەتتىك ساياساتتى نارىققا، قازىرگى تۇرمىسقا قاراي بەيىمدەيتىن كەز جەتتى. كاپيتاليزمنەن قاشا المايمىز.

حالىقتىڭ ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك قۇقىقتارىن قورعاپ ۇيرەتۋ قاجەت. حالىق مۇنى بىلمەيدى. بىلمەگەندىكتەن، كۇرەسپەيدى»، – دەيدى ول.

ءوز كەزەگىندەگى قازاقستاندا شەكارالىق ارىپتەستىك قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى مارات شيبۇتوۆ الەۋمەتتىك ساياسات ادام قۇقىعىنىڭ قورعالۋىمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن ايتتى.

ءسىزدىڭ قۇقىڭىز قانشالىقتى قورعالادى مىسالعا؟ بالالاردىڭ، ايەلدەردىڭ، زەينەتكەرلەردىڭ، مۇگەدەكتەردىڭ، ەمدەلۋشىلەردىڭ، ءبىلىم الۋشىلاردىڭ قۇقى قانشالىقتى قورعالىپ جاتىر؟ ماسەلە وسىدا. بۇل سالانى كەشەندى تۇردە قاراستىرۋ كەرەك. مىقتى ماتەماتيكتەردى، ءبىلىم جاستاردى، تالانتتىلاردى، دارىندىلاردى، تابىس تابا الاتىن ادامداردى قانشالىقتى قورعاي الادى ۇكىمەت، ولار بۇل ەلدە ءوزىن جايلى سەزىنە مە؟ ءوز مۇمكىندىگىن تولىق پاش ەتە الا ما، جوق پا؟ الەۋمەتتىك ساياسات دەگەنىمىز وسى» دەيدى ول.

جيىندى تۇيىندەگەن ساياساتتانۋشى اندرەي چەبوتاريەۆتىڭ ايتۋىنشا،  ەۋرازيالىق وداق كەڭىستىگىندەگى ورتاق الەۋمەتتىك ساياسات جۇرگىزۋ مۇمكىن ەمەس. «الەۋمەتتىك سالا تۇرماق، ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتىڭ ءوزى اقساپ تۇرعان جوق پا؟  ەۋرازيالىق وداقتىڭ قۇرىلعانىنا ءۇش جىل بولدى، ءبىراق، ورتاق ەكونوميكالىق نارىق ءالى كۇنگە تولىق قۇرىلعان جوق.


وداق كەلىسىمشارتى اياسىندا قابىلدانعان ەركىن تاۋار الماسۋ، كاپيتال الماسۋ ءىسى 100 پايىزعا جۇمىس ىستەمەيدى. مەملەكەتتىك دەڭگەيدە بۇعان كەدەرگى كەلتىرەتىن كوپتەگەن فاكتورلار بار. ال مۇنداي جاعدايدا ورتاق الەۋمەتتىك ساياسات قۇرۋ تۋرالى ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى قيسىنسىز» دەيدى ول.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار