رۋدنىي قالاسىنداعى قوعامدىق كولىكتە حابارلاندىرۋلاردىڭ تەك ورىس تىلىندە بەرىلۋى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ اشىق نارازىلىعىنا ۇلاستى. قوعام بەلسەندىسى ءارى ۇستاز اقمارال شاتەمىر قىزى باستاعان ءتىل جاناشىرلارى قالا اكىمدىگىنە اشىق ۇندەۋ جولداپ، وڭىردە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ شەتتەتىلىپ جاتقانىن سىنعا الدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسى كونستيتۋسيادا ناقتى جازىلعانىمەن، ومىردە مۇلدە باسقاشا بولىپ تۇر. رۋدنىي قالاسىنداعى جاعداي — سونىڭ ءبىر دالەلى. اۆتوبۋستا تەك ورىس تىلىندە حابارلاندىرۋدىڭ جاسالۋى — جاي عانا تەحنيكالىق قاتە ەمەس، بۇل ءتىل ساياساتىنىڭ شىنايى بەت-بەينەسى. ال اكىمشىلىك ءۇنسىز وتىرسا نەمەسە قولداپ وتىرسا — وندا ماسەلە ودان دا تەرەڭ. قوعامدىق كولىكتە، تاعى ءبىر انىقتاپ قويايىن، جەكە كولىكتە ەمەس، قوعامدىق اۆتوبۋستا كوندۋكتوردان قازاق تىلىندە سويلەۋىن سۇراعان ءقازاقتىلدى ازاماتتاردىڭ وتىنىشىنە رۋدنىي اكىمدىگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسياسىنىڭ 7-بابىنا سايكەس “مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلىن” مۇلدەم سىرىپ قويىپ، ورىس ءتىلى رەسمي تۇردە قازاق تىلىمەن تەڭ قولدانىلادى جانە ءتىل تۋرالى زاڭنىڭ 6 بابىنا وراي قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتىنىڭ انا ءتىلىن ەركىن تاڭداۋى قۇقىلى دەپ، قازاق ءتىلىنىڭ ماڭىزىن بۇرمالاپ جاۋاپ بەرگەنىنە نە ايتۋعا بولادى؟”، — دەيدى ءتىل جاناشىرى.
شاتەمىر قىزى رۋدنىي قالاسى اكىمدىگىنە جولداعان اشىق ۇندەۋىندە مەملەكەتتىك ءتىل — قازاق ءتىلىنىڭ قوعامدىق كەڭىستىكتە تاسادا قالىپ جاتقانىن جەتكىزدى. ول اكىمدىكتىڭ بۇل ارەكەتىن ءتىل ساياساتىنا جاسالعان نەمقۇرايلىلىق جانە كونستيتۋسياعا قايشى ارەكەت دەپ باعالادى.
“قۇرمەتتى رۋدنىي قالاسىنىڭ اكىمدىگى، بىزگە رۋدنىي قالاسىنىڭ ءتىل جاناشىرلارىنان شاعىم ءتۇسىپ وتىر. قوعامدىق كولىكتە تەك ورىس تىلىندە حابارلاندىرۋ بەرىلەتىنى ايتىلعان. مەملەكەتتىك ءتىل — قازاق ءتىلى ەسكەرۋسىز قالىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى — قازاق ءتىلى. بۇل تالاپ تەك قۇجاتتا ەمەس، ومىردە كورىنىس تابۋى ءتيىس.
اۆتوبۋستاعى ءاربىر حابارلاما، باعىت اتاۋى، ايالداما — ەكى تىلدە، ءبىرىنشى كەزەكتە قازاق تىلىندە ايتىلۋى مىندەتتى. بۇل — مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتاۋدىڭ ەڭ قاراپايىم ءارى ناقتى جولى.”، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.
سونداي-اق ول بۇل جاعدايدىڭ تەك تىلگە قاتىستى ەمەس، ەلدىڭ تۇتاستىعى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىنە دە قاتىسى بارىن العا تارتىپ، مەملەكەتتىك مەكەمەلەر، سونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى اكىمدىك حالىققا ۇلگى بولۋعا ءتيىس ەكەنىن ەسكەرتتى.
“ءتىل تەك قارىم-قاتىناس قۇرالى ەمەس — ول ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، ەلدىڭ بولاشاعى. رۋدنىي — ەگەمەن قازاقستاننىڭ قالاسى. ەندەشە، قازاق ءتىلى بۇل قالانىڭ دا ءتىرى تىنىسىنا اينالۋى كەرەك”، – دەدى اقمارال شاتەمىر قىزى.
ءتىل جاناشىرلارى قوعامدىق كولىكتەگى بارلىق حابارلاندىرۋدىڭ قازاق تىلىندە جۇرگىزىلۋىن جانە قالالىق كەڭىستىكتەگى بارلىق دىبىستىق، ماتىندىك اقپاراتتىڭ مەملەكەتتىك تىلدە بولۋىن تالاپ ەتىپ وتىر.
ايتا كەتەيىك، كەيىنگى ۋاقىتتا قازاق تىلىنە قاتىستى ماسەلەلەر جيىلەپ كەتتى. مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسى كونستيتۋسيادا ناقتى جازىلعانىمەن، كۇندەلىكتى ومىردە بۇل تالاپتىڭ ورىندالماي جاتقانى ءجيى كوزگە ۇرىنادى.
ماسەلەن، جاقىندا الەۋمەتتىك جەلىدە Magnum سۋپەرماركەت جەلىسىنىڭ كۋرەرى جۇمىستان شىعارىلعانى تۋرالى اقپارات قىزۋ تالقىعا ءتۇستى. داۋدىڭ تۋىنداۋىنا كۋرەردىڭ كليەنتتەن قازاق تىلىندە سويلەۋىن سۇراۋى سەبەپ بولعان.
تاپسىرىس بەرۋشى اسىلحان ەسىمدى ازاماتتىڭ ايتۋىنشا، ول Magnum-نان ازىق-تۇلىككە تاپسىرىس بەرگەن كەزدە، كۋرەر ودان قازاقشا سويلەۋىن تالاپ ەتكەن. كەيىن بۇل وقيعا الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالانىپ، ناتيجەسىندە كۋرەردىڭ جۇمىستان قۋىلعانى بەلگىلى بولدى.
Magnum كومپانياسى بۇل جاعدايعا قاتىستى رەسمي مالىمدەمە جاساپ، كۋرەردىڭ جۇمىستان شىعارىلۋى تەك ءتىل ماسەلەسىنە بايلانىستى ەمەس ەكەنىن ايتتى. ولاردىڭ مالىمەتىنشە، كۋرەر كليەنتتەرمەن بىرنەشە رەت دورەكى سويلەسكەن.
كومپانيا بارلىق تۇتىنۋشىعا بىردەي قۇرمەتپەن قارايتىنىن جانە قىزمەت كورسەتۋ مادەنيەتىن جوعارى باعالايتىنىن جەتكىزدى.
بۇل جاعداي قوعامدا ۇلكەن نارازىلىق تۋدىردى. قازاقستاندىقتار Magnum جەلىسىنە بويكوت جاريالايتىنىن مالىمدەدى. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى كومپانيانىڭ ارەكەتىن سىنعا الىپ، مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قۇرمەت تومەن ەكەنىن جازدى.
ال كۇنى كەشە ءبىراز كۇننەن بەرى قىزۋ داۋعا اينالعان Magnum ماسەلەسىنە نۇكتە قويىلدى.
الەۋمەتتىك جەلىدە كۋرەر مەن تاپسىرىس بەرۋشىنىڭ ۆيدەوسى تارادى. ولار ورتاق كەلىسىمگە كەلگەنىن مالىمدەدى.
"سوڭعى كۇندەرى الەۋمەتتىك جەلىدە ماعان جانە Magnum-عا قاتىستى اڭگىمە بولىپ جاتىر. سول تۋرالى ءتۇسىندىرىپ كەتسەم دەيمىن. الدىمەن بارشاڭىزعا قولداۋ كورسەتىپ جاتقاندارىڭىز ءۇشىن ۇلكەن راقمەت! ءومىر بولعان سوڭ تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر بولىپ تۇرادى. ءبىراق ءبارىمىز قازاقپىز عوي. ەلىمىزگە تىنىشتىق پەن تاتۋلىق كەرەك. ءبىز كەزدەسىپ، تاتۋلاسىپ، قول الىستىق. ءقازىر Magnum-دا جۇمىسىمدى جالعاستىرىپ جاتىرمىن. ءبارى جاقسى. جۇمىس بەرۋشىگە ەشقانداي شاعىمىم جوق. وسىمەن ماسەلەگە نۇكتە قويىپ، توقتاساق دەيمىن. ءبارىمىز ءبىر قازاقپىز"، - دەيدى ۆيدەودا كۋرەر.
اسىلحان ەسىمدى تاپسىرىس بەرۋشى دە جاعداي شەشىلگەنىن جەتكىزدى.
"ءقادىرلى اعايىن، مۇنداي جاعداي بولعانى وكىنىشتى. قاتەمىزدى تۇسىندىك. ەكەۋمىزدىڭ بىر-بىرىمىزگە ەشقانداي وكپە-رەنىشىمىز جوق"، - دەدى اسىلحان جاناگيزوۆ.
