بىلتىر قازاقستاننان 34 مىڭ ادام قونىس اۋدارىپتى. بۇل 2015 جىلعى كورسەتكىشتەن 16،4 پايىزعا كوپ. كەتىپ جاتقانداردىڭ كوپشىلىگى كورشى رەسەيگە كوشكەن. ءبىرجولاتا…
ناقتىلايىق: بىلتىر رەسەيگە 28 مىڭ ادام كوشكەن. گەرمانياعا – 2637، بەلارۋسكە – 393، اقش-قا – 228، پولشاعا – 173، كاناداعا – 168 ادام ءبىرجولاتا قونىس اۋدارىپتى (دەرەكتەر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە قاراستى ستاتيستيكا كوميتەتىنەن الىندى).
— بىلتىر كوشىپ كەلگەندەردەن گورى كوشىپ كەتكەندەر كوپ بولدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندەگى قانداستارىمىزدى قارقىندى كوشىرۋ جۇرگىزىلىپ كەلگەن. توقتاپ قالدى. قانداستاردى كوشىرۋمەن اينالىساتىن باعدارلامانىڭ بىلىعى كوبەيىپ كەتتى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستانداعى قازىرگى احۋال دا وڭىپ تۇرعان جوق. بۇل دا كوشى-قونعا اسەر ەتۋدە، – دەيدى ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان باياعى «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان» مەملەكەت ەمەس. ەلدەن كەتىپ جاتقاندار، كوشىپ جاتقاندار بۇگىنىمەن قوسا ەرتەڭىن دە ويلاۋدا.
– ۋكرايناداعى وقيعالار ويلانتىپ تاستادى. شەشىم قابىلداۋعا ماجبۇرلەدى. وسى كۇنگە دەيىن قازاقستاندا تۇراتىنداردىڭ كوپشىلىگى «سەن تيمەسەڭ مەن تيمەمەن» ءومىر ءسۇردى. «قيىن-قىستاۋ زامان تۋسا كوشىپ كەتۋ جەڭىل عوي» دەگەن ۇستانىم سانالارىنا ءسىڭىپ قالدى. جالپى مۇنداي يدەولوگيانىڭ ءوزى قاتە. مۇنى «كۆارتيرانتتار» يدەولوگياسى دەپ اتايدى، – دەيدى ساياساتتانۋشى.
ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ وتىر…
سارىمنىڭ سوزىنە قاراعاندا قازاقستاندا تۇراتىن ءورىستىلدى قاۋىمنىڭ 60 پايىزى ءبۋىنىپ-تۇيىنىپ ءازىر وتىر. شەموداندارىن قامداپ قويعان. ولار بۇگىن بولماسا دا ەرتەڭگى كۇنى ەلدەن كوشەتىنىن بىلەدى. وزگە 40 پايىزى قازاقستاندا قالۋ تۋرالى شەشىم قابىلداپ قويعان. ولار بۇل ەلدى وتانى سانايدى. ارينە، قالار-قالماسىن ءالى دە بولسا انىقتاي الماي ويلانىپ جۇرگەندەردەرى دە بارشىلىق.
– بۇدان ءقاۋىپ كۇتۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىر جاعىنان زاڭدى دا. ەلدىڭ ەرتەڭگى كۇنىنە سەنبەيتىندەردىڭ ازايۋى مەن وسى ەلدىڭ بولاشاعىن بىرىگىپ قالاعىسى كەلەتىندەردىڭ كوبەيۋى قالىپتى قۇبىلىس. جالپى كوشى-قون پروسەسىن الەۋمەتتىك تۇرعىدان زەرتتەيتىن ينستيتۋت قاجەت. كىمنىڭ-كىم ەكەنىن ءبىلۋ ءۇشىن… ايتالىق، ءبىر وتباسى قونىس اۋداردى دەلىك. نەگە، نە سەبەپتى كوشتى؟ وسىنداي زەرتتەۋ جۇرگىزىلسە ۇكىمەت جالپى كوشى-قون ساياساتىن ءبىر ىزگە تۇسىرەر ەدى، –دەيدى ول.
قازاقستان تۇرۋعا كەلمەي مە؟
ساياساتتانۋشى مۇحيت اسانبايەۆتىڭ پىكىرىنشە، ۇدەرە كوشۋدىڭ كوكەسى ءالى الدا.
«تۇرمىستىق احۋال. تۇراقسىزدىق. تەڭگەنىڭ تاعدىرى. بيلىكتەگى داعدارىس. ءبىر بەلگىسىزدىك بار. ءبىر قۇلدىراۋ سەزىلەدى. ديەۆالۆاسيانىڭ كەسىرىنەن جيعان-تەرگەنىمىزدەن ايىرىلدىق. الەۋمەتتىك ءليفتى اتىمەن جوق. مەديسينانىڭ ساپاسى اناۋ. قايدا بارساڭ دا، بىلىق. جۇيەسىزدىك. ادىلەتسىزدىك. تامىر-تانىس. اعا-كوكە. ەڭبەكتىڭ ءقادىرى جوق. ءويتىپ وسپەسىن ءبارى بىلەدى. جاسى وتىزعا جەتپەگەن كەيبىرەۋلەردىڭ باستىق بوپ العانىن قالاي تۇسىندىرەسىز ايتپەسە…»
– دەيدى ول.
ءورىستىلدى قاۋىمنىڭ رەسەيگە كوشۋى قالىپتى قۇبىلىس دەيدى اسانبايەۆ. بۇل ولاردىڭ تاريحي وتانى ويتكەنى.
«سولتۇستىكتەگى ورىس مەكتەبىندە وقيتىنداردىڭ كوپشىلىگى كەيىن رەسەيلىك جوو-لارعا تۇسەدى. قالىپ قالادى. جايلى ءومىردى رەسەيدەن ىزدەيدى. ال اعا بۋىننىڭ اراسىندا كورشى ەلگە كوشىپ جاتقاندار از. بارسا بالالارى ءۇشىن بارادى. ال باتىسقا، اقش-قا كەتىپ جاتقانداردىڭ دەرلىگى جاستار. ميلىباستار، – دەيدى ساراپشى.
«پەنسيا» ءۇشىن
ىلگەرىدەگى ەكى ساراپشىنىڭ ءسوزىن «ستراتەگيا» الەۋمەتتىك جانە ساياسي زەرتتەۋلەر قورىنىڭ ءتوراعاسى گۇلميرا يلەۋوۆا جوققا شىعارىپ وتىر.
ايتۋىنشا، قازاقستاندى ساياسي نەمەسە يدەولوگيالىق كوزقاراسىنىڭ سايكەسپەۋىنە بايلانىستى تاستاپ كەتىپ جاتقانداردىڭ ۇلەسى شامالى عانا. سوسىن كورشى ەلگە قونىس اۋدارعانداردىڭ اراسىندا ەگدە جاستاعىلار كوپ ەكەن.
– بۇل بەكەر ەمەس. انە-مىنە «پەنسياعا» شىققالى وتىرعاندار رەسەيگە كوشكەن. سەبەبى، ول جاقتاعى زەينەتاقى جوعارى. بۇل تاراپتاعى زاڭناماسى دا بىزگە قاراعاندا الدەقايدا وزىق. سوسىن سوۆەت ۇكىمەتىنەن بەرگى الەۋمەتتىك ساياساتىن ساقتاپ قالعان. بۇل ەگدە جاستاعى ازاماتتارعا ۇنايدى.
ەكىنشىدەن، ءاربىر ادامنىڭ تاڭداۋى بولادى عوي. كوشكىسى كەلدى. كوشتى. بۇدان ساياسي استار ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. كوشىپ-قونۋ ءالىمساقتان بار قۇبىلىس، – دەيدى يلەۋوۆا.
دايىنداعان، دۋمان بىقاي
دەرەككوزى: 365info.kz
