"قازاقستان مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنە قاتىستى شەشىم قابىلداعان كەزدە وپەك+ توبىنىڭ مۇددەلەرىنە قاراعاندا ۇلتتىق مۇددەلەرگە باسىمدىق بەرەدى"، - دەدى ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ەرلان اقكەنجەنوۆ Reuters اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇقباتىندا. وسىدان كەيىن الەمدىك نارىقتا Brent ماركالى مۇناي باعاسى تاعى 2%-عا ارزاندادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
مينيستر قازاقستاننىڭ وپەك + بەلگىلەگەن كۆوتالارعا ساي بولا الماۋىنىڭ ەكى سەبەبىن اتاپ ءوتتى. ءبىرىنشىسى – ەلىمىزدەگى مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 70%-ىن قۇرايتىن بارلىق ءۇش ءىرى جوبا (تەڭىز، قاشاعان، قاراشىعاناق) شەتەلدىك كومپانيالار قولىندا. مينيستر اتالعان كومپانيالارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋگە ۋادە بەردى، الايدا استانانىڭ ولارعا اسا ءبىر ىقپالى جوق ەكەنىن دە ناقتىلاي كەتتى.
ونىڭ ۇستىنە، ەرلان اقكەنجەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، پىسىپ-جەتىلگەن كەن ورىندارىنا تەحنيكالىق سەبەپتەر بويىنشا قول تيگىزۋ مۇمكىن ەمەس.
"ەگەر ءبىز ەسكى كەن ورىندارىن جابا باستاساق، بۇل - ءوز اياعىمىزدى ءوزىمىزدىڭ اتقانىمەن بىردەي"، - دەپ اتاپ ءوتتى مينيستر.
مىنە، وسىنداي مالىمدەمەلەردەن سوڭ الەمدىك نارىقتا Brent ماركالى مۇنايدىڭ باعاسى 2%-عا تومەندەدى. ال Bloomberg مۇناي نارىعىندا "باعا سوعىسىنىڭ" شيەلەنىسە ءتۇسۋى ءقاۋپى قويۋالانا تۇسكەنىن جازدى. اگەنتتىكتىڭ مالىمەتىنشە، ساۋد ارابياسى ءوز تاراپىنان مۇناي كولەمىن ارتتىرا وتىرىپ، باعانى تۇسىرۋگە قۇلىقتى، ءسويتىپ قازاقستان سەكىلدى بەلگىلەنگەن كۆوتانى ساقتامايتىن ەلدەردى جازالاماق.
بۇعان دەيىن بىزگە بەرگەن سۇقباتتارىندا مۇناي سالاسىنىڭ مامانى ولجاس ءبايدىلدينوۆ جانە ەكونوميست ارمان بەيسەمبايەۆ تا اراب ەلدەرى "قارا التىن" ءوندىرىسىن قاساقانا ارتتىرىپ، قازاقستاندى جازالاماق نيەتتى ەكەنىن ايتقان بولاتىن.
مۇناي سالاسىنىڭ مامانى ءبايدىلدينوۆ بۇل رەتتە قازاقستان شىنىمەن دە قولايسىز جاعدايعا تاپ بولىپ وتىرعانىن ايتادى. ياعني، وپەك الدىندا ءوندىرىس كولەمىن قىسقارتۋعا ۋادە بەرەدى، ءبىراق ءىس جۇزىندە ونى ۇلعايتا بەرەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل ارادا ماسەلە قازاقستاندا ەمەس،مۇناي ءوندىرۋشى سالانىڭ قۇرىلىمىندا.
"ءوندىرىستىڭ 70%-ى "كيتتەرگە" تيەسىلى: تەڭىز، قاراشىعاناق، قاشاعان حالىقارالىق كونسورسيۋمدارى. ولار ەشقانداي كەلىسىمگە قوسىلا المايدى. ەگەر الدا-جالدا قوسىلسا، ولارعا قاتىستى ءوز ەلدەرىندە مونوپولياعا قارسى تەرگەۋ باستالۋى مۇمكىن"، - دەدى ساراپشى.
ولجاس ءبايدىلدينوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەگەر كونسورسيۋمدار ءوندىرىستى قىسقارتىپ جاتسا، ولاردى كارتەلمەن ءسوز بايلاسىپ، باعاعا اسەر ەتىپ جاتىر دەپ ايىپتاۋى مۇمكىن. سوندىقتان ولار مۇنى جاسامايدى، ال قازاقستان ءوز بەتىمەن كەلىسىمدى ورىنداي المايدى.
"مەنىڭشە، ءتۇپتىڭ تۇبىندە قازاقستان وپەك ۇيىمنان شىعىپ تىنادى. ويتكەنى قازاقستان ءوز بەتىمەن ونداعى كۆوتالاردى ورىنداپ، ساقتاۋعا قابىلەتسىز"، - دەيدى ساراپشى.
ال ارمان بەيسەمبايەۆ مۇناي باعاسى قۇلاسا، تەڭگە دە قۇنسىزدانا بەرەتىنىن ناقتىلايدى. ەگەر مۇنايدىڭ ءبىر باررەلى 50 دوللارعا دەيىن تۇسسە، ونىڭ بولجامىنشا، 1 اقش دوللارى 580 تەڭگە بولىپ قالادى، وندا دا بۇل جىل سوڭىنا قاراي ورىن الۋى ىقتيمال جاعداي.
"بۇل ارادا مىنا نارسەنى باسا ايتا كەتكىم كەلەدى. مۇناي نارىعىنداعى باعا تۇرلاۋسىز. ول ءبىر باعانى ۇنەمى ساقتاپ تۇرمايدى. ول بىردە وسسە، بىردە تومەندەپ وتىرادى. قازىرگى جاعدايدا، ارينە اقش پرەزيدەنتى ترامپتىڭ تاريف ساياساتى نارىقتارعا تەرىس ىقپال ەتۋدە. سونىڭ ىشىندە الەمدىك مۇناي نارىعىنا دا. "جىعىلعانعا جۇدىرىق" دەمەكشى، وپەك+ ۇيىمى دا بۇعان دەيىنگى ساياساتىنان باس تارتىپ، مۇناي ءوندىرىسى كولەمىن ارتتىراتىنىن جاريالادى. اينالىپ كەلگەندە، وسى ەكى فاكتور الەمدىك نارىقتاردا ءقازىر داۋىل تۋعىزۋدا"، - دەيدى ول.
ساراپشى ناق وسى ەكى فاكتور مۇناي نارىعىندا پروفيسيت تۋدىراتىنىن بولجايدى.
"مۇنايعا قاتىستى اراب ەلدەرىنىڭ سوڭعى شەشىمى جاريالانعان كەزدە Bloomberg باسىلىمىندا "وپەك وسىلايشا قازاقستاندى جازالاۋدا" دەگەن ماقالا جاريالاندى. ياعني، باعا جوعارى ءارى قولايلى كەزدە ءوندىرىستى قىسقارتپاساڭىزدار، وندا تۇسىرەيىك دەگەنى عوي. بەلگىلەنگەن كۆوتادان اسىرا مۇناي ءوندىرىپ جاتقان باسقا دا ەلدەر بار. ونسىز دا بىزدە مۇناي ءوندىرۋ قىمبات، كەيدە ونى وزىندىك قۇنىنان دا تومەن ساتىپ جاتامىز. باعا تومەندەسە، شيكىزاتتى يگەرۋشى ەلدەر ۇسىنىستى ەرىكسىز ازايتادى، كىم تاۋارىن ارزانعا ساتقىسى كەلەدى دەيسىز. ءسويتىپ باعا بىرتىندەپ رەتتەلۋى كەرەك"، - دەيدى مامان.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "ءبىر باررەلى – 15$". حۆق جاريالاعان بولجام مۇناي ءوندىرۋشى ەلدەردى ورنىنان قوزعاپ جىبەردى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن.
