قازاقستاننىڭ مۇناي ەكسپورتى كاسپيي قۇبىر جەلىسى كونسورسيۋمى (كقك) ارقىلى مامىر ايىندا ەداۋىر قىسقارۋى مۇمكىن، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Reuters اگەنتتىگىنە سىلتەپ.
نوۆوروسسييسكىدەگى رەسەيدىڭ قارا تەڭىز پورتى ارقىلى جونەلتىلەتىن CPC Blend ماركالى شيكى مۇناي ەكسپورتى ساۋىردەگى تاۋلىگىنە 1،6 ملن باررەلدەن مامىردا شامامەن 1،5 ملن باررەلگە دەيىن تومەندەيدى دەپ كۇتىلۋدە.
كقك — قازاقستان مۇنايىنىڭ نەگىزگى ەكسپورت ارناسى. سوڭعى ايلاردا بۇل باعىتتا ءبىرقاتار كىدىرىستەر بولدى، ال وعان اسەر ەتۋشى باستى فاكتور — گەوساياسي تۇراقسىزدىق.
1 ساۋىردەن باستاپ كقك ارقىلى ەكسپورت تاۋلىگىنە 1 ملن باررەلگە دەيىن شەكتەلدى. بۇل نارىقتان شامامەن 700 مىڭ باررەلدىڭ جوعالۋىنا اكەلدى. بۇعان سەبەپ — 2024 جىلعى جەلتوقساندا كەرچ بۇعازىندا ورىن العان مۇناي توگىلۋىنەن كەيىنگى رەسەي جۇرگىزگەن تەكسەرىستەردەن سوڭ نوۆوروسسييسك تەرمينالىنداعى ءۇش ايلاقتىڭ ەكەۋىنىڭ جابىلۋى بولدى.
كەيىن رەسەيلىك سوت بۇل شەكتەۋلەردى الىپ تاستاپ، ەكى ايلاقتىڭ جۇمىسىنا قايتا رۇقسات بەردى. الايدا ءۇشىنشى ايلاق ءالى دە جۇمىس ىستەمەي تۇر، بۇل قۇبىر وتكىزۋ مۇمكىندىگىن شەكتەيدى.
رەسەي بيلىگى كەيبىر ينفراقۇرىلىمدىق اقاۋلاردى ۋكراين دروندارىنىڭ شابۋىلىمەن بايلانىستىردى. اتاپ ايتقاندا، «كروپوتكينسكايا» سورعى ستانسياسى مەن وعان جاقىن مۇناي قويماسىنا شابۋىل جاسالعان. سونىمەن قاتار ۆپۋ-1 جانە ۆپۋ-2 ايلاقتارىنىڭ جابىلۋى رەسەي كولىك سالاسىن قاداعالاۋ اگەنتتىگىنىڭ قاۋىپسىزدىك تەكسەرىستەرىمەن بايلانىستى.
قازاقستان وپەك+ ءوندىرىس كۆوتالارىن ورىنداۋدا قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا. سەبەبى مۇناي ءوندىرۋ كولەمى كەلىسىلگەن شەكتەردەن اسىپ كەتكەن. بۇل جاعدايعا Chevron باسقاراتىن تەڭىز كەن ورنىنداعى ءوندىرىستىڭ ارتۋى اسەر ەتكەن.
تۋىنداعان قيىندىقتارعا جاۋاپ رەتىندە جانە ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ارىپتەستىكتى ءارتاراپتاندىرۋ ماقساتىندا قازاقستان جۋىردا باا-مەن جالپى قۇنى 5 ميلليارد دوللاردان اساتىن كەلىسىمدەرگە قول قويدى. بۇل كەلىسىمدەر جاسىل ەنەرگەتيكا، ينفراقۇرىلىم جانە سيفرلاندىرۋ سالالارىن قامتيدى، دەپ حابارلادى Astana Times باسىلىمى.
ايتا كەتسەك، 2025 جىلدىڭ 17 اقپانىندا كراسنودار ولكەسىنىڭ كاۆكاز اۋدانىندا ورنالاسقان كروپوتكينسكايا مۇناي ايداۋ ستانساسى دروندار شابۋىلىنا ۇشىرادى. قازا تاپقاندار مەن زارداپ شەككەندەر جوق، الايدا مۇناي تاسىمالداۋ نىسانى ءبۇلىنىپ، قولدانىستان شىعىپ قالدى.
"18 اقپاندا وقيعا ورنىندا كقك باسشىلىق توبى جانە كونسورسيۋمنىڭ باتىس ءوڭىرىنىڭ وكىلدەرى بولىپ، تەرريتوريانى شولىپ شىقتى. مامانداردىڭ الدىنا قىسقا مەرزىمدە مەردىگەرلەرمەن بىرلەسىپ، ستانسيانىڭ بارلىق قوسالقى وبەكتىلەرىنىڭ جۇمىسقا قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ مىندەتى قويىلدى"، - دەپ اتاپ ءوتتى كونسورسيۋمداعىلار.
سونداي-اق "ترانسنەفت" جاق كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمىنىڭ (كقك) "كروپوتكينسكايا" مۇناي ايداۋ ستانسياسىنا جاسالعان دروندار شابۋىلىنىڭ سالدارىنان قانشا شىعىن بولاتىنىن جاريالادى.
"كقك ماماندارىنىڭ پىكىرىنشە، اتالعان سوققىنىڭ سالدارىنان بولعان اقاۋلاردى جويۋعا 1،5 ايدان 2 ايعا دەيىن ۋاقىت كەتەدى، بۇل قازاقستاننىڭ مۇناي ايداۋ كولەمىنىڭ شامامەن 30%-عا تومەندەۋىنە اكەلىپ سوقتىرۋى مۇمكىن"، - دەپ ءتۇسىندىردى كومپانياداعىلار.
ايتا كەتەيىك، كقك تەڭىز – نوۆوروسسييسك باعىتى بويىنشا مۇناي تاسىمالداۋدى جالعاستىرۋدا. جۇك جونەلتۋشىلەردەن مۇناي قابىلداۋ شاراسى مۇنايدى ايداۋ بويىنشا ناقتىلانعان تەحنيكالىق مۇمكىندىكتەر بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.
كاسپيي قۇبىرى كونسورسيۋمىنىڭ كۋباننىڭ كاۆكاز اۋدانىنداعى "كروپوتكينسكايا" مۇناي ايداۋ ستانساسى رف تەرريتورياسىندا ورنالاسقان ەڭ ءىرى نىسان بولىپ تابىلادى. كقك قۇبىر جەلىلەرى جۇيەسى - تمد تەرريتورياسىنداعى ەنەرگەتيكالىق سالاداعى ءىرى جوبالاردىڭ ءبىرى. تەڭىز-نوۆوروسسييسك قۇبىرىنىڭ ۇزىندىعى 1 511 شاقىرىمدى قۇرايدى. بۇل باعىت بارلىق ەكسپورتقا باعىتتالاتىن مۇنايدىڭ ۇشتەن ەكىسىنەن استامىن قامتيدى. مۇناي سالاسىنىڭ مامانى ولجاس ءبايدىلدينوۆتىڭ ناقتىلاۋىنشا، بۇل قۇبىرمەن ايدالاتىن 63 ملن توننا مۇنايدىڭ 53،8 ملن تونناسى – قازاقتىكى، ناقتىراق ايتقاندا، تەڭىز، قاراشىعاناق جانە قاشاعان مۇنايى (بۇكىل كولەمنىڭ 86%)، سونىمەن قاتار باسقا دا قازاقستاندىق كومپانيالاردىڭ دا شيكىزاتى بار. سوندىقتان ول قازاقستان دا بۇل رەتتە رەسمي ۇستانىمىن ءبىلدىرىپ، ءوز اكتيۆىن قورعاۋ كەرەكتىگىن ايتادى. ال الدا دا بۇل قۇبىرعا شابۋىل جاسالىپ، ول بۇلىنەتىن بولسا، ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، ونداي جاعدايدا قازاقستان مۇنايىنىڭ ەكسپورتى كۇرت قىسقارىپ، ءوز كەزەگىندە ول بيۋدجەت تۇسىمدەرىنە، ودان ءارى تەڭگە باعامىنا كەرى اسەر ەتۋى ىقتيمال.
