وڭتۇستىك قازاقستاننان سولتۇستىك قازاقستانعا كوشىپ بارعان كەي تۇرعىندار ۋادەلى كومەكتى ءالى الماي، كۇنكورىستەرى قيىنداعانىن ايتادى. جەرگىلىكتى بيلىك بۇل جاعدايدى تۇرعىنداردىڭ وزدەرىنەن كورەدى.
46 جاستاعى زۇلقاينار ەرگاشيەۆ ەكى اي بۇرىن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى سارىاعاش اۋدانى جارىقتوبە اۋىلىنان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى مامليۋت اۋدانىنداعى پوكروۆكا اۋىلىنا قونىس اۋدارعان.
– وڭتۇستىكتە سولتۇستىك ايماقتارعا كوشۋ تۋرالى ۇگىت-ناسيحات قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر. «ءۇي بەرەمىز، جۇمىسپەن قامتيمىز» دەپ ۋادە ەتەدى. اۋىلدا ادام كوپ، جۇمىس جوق. بالالارىم وسكەن سايىن كۇنكورىسىمىز ناشارلاي باستاعان سوڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا قونىس اۋدارىپ، تىرلىك جاسايىق دەپ شەشتىك، –دەيدى ول.
[caption id="attachment_18398" align="aligncenter" width="610"]
زۇلقاينار ەرگاشيەۆتىڭ وتباسى. پوكروۆكا اۋىلى، مامليۋت اۋدانى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى. 21 شىلدە 2016 جىل.
زۇلقاينار ەرگاشيەۆ وڭتۇستىكتە جۇرگىزىلگەن ۇگىت-ناسيحات كەزىندە «سولتۇستىككە جەرگىلىكتى بيلىك جولداماسىنسىز دا كوشە بەرۋگە بولادى» دەگەن كەڭەس بەرىلگەنىن ايتادى.
– اۋەلى سارىاعاش اۋداندىق جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى «جولداماسىز بولمايدى» دەدى. كۇتتىك. سوسىن «جولداماسىز كەتە بەرىڭدەر» دەدى. سەندىك تە جولعا شىقتىق. ايتپەسە 7 بالامنىڭ باسىن قاتەرگە تىگىپ نەم بار؟ – دەيدى ول.
[caption id="attachment_18399" align="aligncenter" width="610"]
ەرگاشيەۆتار وتباسى ۋاقىتشا تۇرىپ جاتقان ءۇي. پوكروۆكا اۋىلى، مامليۋت اۋدانى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، 21 شىلدە 2016 جىل.زۇلقاينار ەرگاشيەۆتىڭ سوزىنشە، ول مامليۋت اۋدانىنا كوشىپ كەلگەن سوڭ قاجەتتى قۇجاتتاردى ءتيىستى ورىندارعا تاپسىرعان، جەرگىلىكتى اكىمدىككە، جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا حابار بەرگەن – الايدا ۋادەلى باسپاناعا دا، جۇمىسقا دا قول جەتكىزە الماپتى.
– جەتى بالاممەن جالدامالى پاتەردە تۇرىپ جاتىرمىز. قىمباتشىلىق. جەمىس-جيدەك، كوكونىس اۋىلداعىداي ءپىسىپ جاتپايدى. ساتىپ الۋعا قالتاڭ كوتەرمەيدى. ءقازىر بالالار اعارعان ىشكىسى كەلەدى. سەنسەڭىز، جەيتىن ناندى جەتكىزە الماي وتىرمىز. العاشقى كوشەرپۇلدى دا الا الماي وتىرمىز. قالتامداعى بار اقشامدى جۇمساپ، ەندى قارىزعا تاماق الا باستادىق، – دەيدى زۇلقاينار ەرگاشيەۆ.
«تۇراتىن ءۇي مەن ىستەيتىن جۇمىس جوق»
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى مامليۋت اۋدانىنا كوشىپ كەلگەن ادامنىڭ ەندى ءبىرى – 37 جاستاعى ايدىنبەك قىدىربايەۆ. ەكى بالالى ازامات وسى اۋدانداعى كراسنوزنامەننوە اۋىلىنا ءبىر اي بۇرىن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ماقتارال اۋدانىنان قونىس اۋدارعان.
[caption id="attachment_18400" align="aligncenter" width="610"]
ايدىنبەك قىدىربايەۆ ءوز وتباسى تۇرىپ جاتقان ءۇيدىڭ قاسىندا تۇر. مامليۋت اۋدانى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، 23 شىلدە 2016 جىل.[/caption]
– وتباسىمدى كوشىرىپ اكەلمەس بۇرىن ءوزىم كەلىپ، قاجەتتى دەگەن قۇجاتتاردىڭ ءبارىن رەتتەدىم. جەرگىلىكتى بيلىكپەن الەۋمەتتىك كەلىسىمشارت تا تۇزگەنمىن. ءبىراق ۋادە ەتكەندەي ءالى كۇنگە ورنالاسا الماي كەلەمىز، – دەيدى ول.
ايدىنبەك قىدىربايەۆ 20 كۇن بۇرىن كراسنوزنامەننوە اۋىلى اكىمدىگىنە كوشىپ كەلگەنىن ەسكەرتىپ، قۇجاتتارىن تىركەتكەنىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، تۇراتىن ءۇيى مەن ىستەيتىن جۇمىس ءالى تابىلماعان.
– سۇراستىرىپ، بوس تۇرعان سوڭ وسى ۇيگە ۋاقىتشا كوشىپ كەلىك. ۇيدە جارىق جوق. گاز باللونىن ساتىپ الۋعا اقشا جوق. دالاعا وت جاعىپ، شاي قايناتىپ، تاماعىمىزدى ەپتەپ ءپىسىرىپ جاتىرمىز. كوشەرپۇل رەتىندە العان 330 مىڭ تەڭگە جول شىعىنىنان ارتىلماي قالدى. ەندى قايدا بارىپ، قالاي كۇن كورەتىنىمىزدى بىلمەي دەل-سال بولىپ وتىرمىز، – دەيدى وتاعاسى.
ارنايى ماماندىعى جوق ايدىنبەك قىدىربايەۆ جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ «زايىبىڭدى – اعىلشىن ءتىلى ءپانى ءمۇعالىمى نۇرگۇل قىدىربايەۆانى مەكتەپكە ءمۇعالىم ەتىپ جۇمىسقا ورنالاستىرامىز» دەگەن ۋادەسىنىڭ اقىرىنا دا نارازى.
– جەرگىلىكتى بيلىك ۇسىنعان جۇمىستىڭ جالاقىسى 20-30 مىڭ تەڭگەدەن اسپادى. مەن – جۇمىسسىزبىن. ءبىر وتباسىنىڭ تاماعىنا 20-30 مىڭ تەڭگە جەتە مە؟ الدا قىس كەلە جاتىر. بۇل جاقتىڭ قىسى قاتتى، اياز. ءبىزدىڭ وتىرىسىمىز مىناۋ. وتىن، كومىر ساتىپ الۋ بىلاي تۇرسىن، تاماعىمىزدى تابا الماي وتىرمىز، – دەيدى ول.
جەرگىلىكتىڭ اكىمدىكتەن «كۇتىڭىز» دەگەن ءسوز عانا ەستيتىنىن ايتقان ايدىنبەك قىدىربايەۆ «ۋاقىتشا تۇرىپ جاتقان ءۇيىم قىستا پانا بولماس» دەپ ۋايىمدايدى.
«كەيبىرەۋلەر جولداماسىز كوشىپ جاتىر»
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى پوكروۆكا جانە كراسنوزنامەننوە اۋىلدىق اكىمدىكتەرىنەن وڭتۇستىك قازاقستاننان كوشىپ بارعانداردىڭ جاعدايىنا قاتىستى تۇسىنىكتەمە الۋ مۇمكىن بولمادى.
ال وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ءساتجان پولاتوۆ «قۇجاتتاردى راسىمدەۋدە كوشىپ جاتقان تۇرعىندارعا بارىنشا كومەك بەرىپ وتىرعاندارىن ايتادى».
– الايدا كەيبىر تۇرعىندار اسىعىستىق جاساپ، كوشەرپۇلعا شەشىم شىعىپ، وبلىستىق كوميسسيا جولداما بەرمەستەن بۇرىن جولعا شىعىپ جاتىر. سولاردىڭ ءبىرى – زۇلقاينار ەرگاشيەۆتىڭ وتباسى، – دەيدى باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.
ونىڭ سوزىنشە، وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە كوشەردە قۇجاتتاردى راسىمدەۋدىڭ ءتارتىبى بار – ول تارتىپكە باعىنباي سولتۇستىك ايماقتارعا كوشىپ كەتكەندەر قۇجاتتارىن سول وڭىرگە بارىپ العاننان كەيىن راسىمدەيدى.
– مىسالى، زۇلقاينار ەرگاشيەۆتىڭ وتباسىنا كوشەرپۇل الۋىنا 25 شىلدە كۇنى شەشىم شىقتى. ەندى ول سارىاعاش اۋداندىق جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا بارىپ ءوتىنىش تاستاۋ كەرەك. بۇل ءوتىنىشتى ءتىپتى سەنىمحاتپەن دە باسقا ادام جازۋىنا بولمايدى. ءوتىنىش جازعاننان كەيىن جولداما بەرۋ-بەرمەۋدى اۋداندىق، ودان كەيىن وبلىستىق كوميسسيا شەشەدى، – دەيدى ءساتجان پولاتوۆ.
ال ايدىنبەك قىدىربايەۆتىڭ وتباسىنىڭ جايىن وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ باس مامانى اسەل بەكەنوۆا ايتتى.
– ايدىنبەك قىدىربايەۆتىڭ وتباسىنا باسپانا بەرۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ جايىندا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى ارىپتەستەرىمىزبەن حابارلاستىق. ولار بۇل وتباسىنا جۇمىس ۇسىنىلعانىن ايتادى. الايدا ولار جەكە شارۋاشىلىقپەن اينالىساتىنىن ايتىپ باس تارتقان. ءقازىر بۇل وتباسى تۋىسقاندارىنىڭ ۇيىندە ەكەنىن، باسپانا ماسەلەسى شەشىلىپ جاتقانىن حابارلادى، – دەيدى اسەل بەكەنوۆا.
وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسى دەرەگىنشە، 2016 جىلدان بەرى بۇل وڭىردەن 70 وتباسى سولتۇستىك ايماقتارعا قونىس اۋدارعان، 900 وتباسى كوشۋگە نيەت ءبىلدىرىپ، انكەتا تولتىرعان.
قازاقستان ۇكىمەتى سولتۇستىك پەن شىعىستاعى «جۇمىس كۇشىنە تاپشى» ايماقتارعا وڭتۇستىكتەگى «جۇمىس كۇشى ارتىق» وبلىستاردان مامانداردى شاقىرۋ ناۋقانىن بىرنەشە جىل بۇرىن باستاعان. بۇل ايماقتار 2013 جىلى قابىلدانعان «جۇمىسپەن قامتۋ 2020 جول كارتاسى» باعدارلاماسى نەگىزىندە ازاماتتاردى كوشىرۋ جوسپارىن جاساۋعا كىرىسكەن.
دەرەككوز: www.azattyq.org
Copyright (c) 2013. RFE/RL، Inc. Reprinted with the permission of Radio Free Europe/Radio Liberty، 1201 Connecticut Ave.، N.W. Washington DC 20036.
