رەسەيدىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا ارىپتەسى كىم؟
ەل جۇڭگو دەپ ويلايدى. جوق. ەۋرووداق. رەسەيدىڭ 50 پايىز ساۋدا اينالىمى ەۋرووداققا تيەسىلى. ءتىپتى 50-دەن دە كوپ! ال قازاقستان مەن بەلارۋستىڭ ۇلەسى 10 پايىزعا دا جەتپەيدى. ۋكراينانىڭ ۇلەسى شامامەن 6-7 پايىز. بۇدان قانداي قورىتىندى شىعارۋعا بولادى، بىلەسىز بە؟ پۋتين الىس-بەرىس، بارىس-كەلىسى از ەلدەرمەن وداق قۇردى دەگەن ءسوز. ءىس جۇزىندە باتىس ءبىزدىڭ ەڭ نەگىزگى ساۋدا ارىپتەسىمىز، ءبىراق رەسەيلىك باق-تىڭ حابارلاۋىنا قاراعاندا ەڭ باستى جاۋ.
«وداققا دەموكراتيالىق ەلدەر عانا بىرىگە الادى»
[caption id="attachment_9366" align="alignleft" width="339"]
رەسەي پرەزيدەنتى[/caption]
ونىڭ (ءپۋتيننىڭ) تۇسىنىگى تاياز. رەسەيدىڭ اينالاسىنا توپتاساتىن بۇرىنعى كسرو-عا ۇقساس الدەنەنى جاساپ شىققىسى كەلەدى. بۇل ونىڭ قولىنان ەلمەيدى. سەنىمدىمىن. نەگە؟ تۇسىندىرە كەتەيىن.
ەكونوميكا ءوز الدىنا، ماسەلە وسى وداققا بىرىككەن ەلدەردىڭ بيلىك جۇيەسىندە جاتىر. تابيعاتى دەيمىز بە... وداققا دەموكراتيالىق ەلدەر عانا بىرىگە الادى. تاريحتا ديكتاتۋرالاردان قۇرالعان وداق جوق. مۇنداي مىسالدى بىلمەيمىن. پۋتين – ديكتاتور. ديكتاتور بيلىكتى بولىسپەيدى.
ەۋرووداق قالاي قۇرىلدى، بىلەسىز بە؟ ەۋروپاداعى ەڭ سوڭعى ديكتاتۋرا – گرەكياداعى "قارا پولكوۆنيكتەر" (گەورگيوس پاپادوپۋلوس، ديميتريوس يواننيديس) بيلىگى قۇلاعاندا عانا وسى وداق تۋرالى اڭگىمەلەر ايتىلا باستادى. وعان دەيىن باتىس مۇنى ارمانداماعان.
«نازاربايەۆ پەن لۋكاشەنكو تەرەڭدەتىلگەن ينتەگراسياعا قارسى»
ينتەگراسيانى قولدايتىندار بۇل وداقتىڭ بولاشاعى جايىندا نە ويلايتىنىن بىلمەيمىن. بەلگىلىسى، قازاقستان مەن بەلارۋس باسشىلارى تەرەڭدەتىلگەن ينتەگراسياعا قارسى. بۇل ايقىن كورىنىپ تۇر. نازاربايەۆقا ءپۋتيننىڭ ءتىلىن تابۋ كەرەك، تاتۋ تۇرۋى قاجەت. ول اقىلسىز ەمەس قوي، رەسەيمەن ارازداسىپ قالسا، ۋكراينانىڭ كەبىن كيۋى مۇمكىن ەكەنىن جاقسى بىلەدى.
سولتۇستىك قازاقستان...
[caption id="attachment_9367" align="alignright" width="350"]
قازاقستان پرەزيدەنتى[/caption]
نازاربايەۆ "پۋتينمەن تاتۋ تۇرسام، سولتۇستىك قازاقستانعا ءقاۋىپ تونبەيدى" دەپ ويلايدى. ءبىراق، ول ماڭگىلىك ەمەس. نازاربايەۆتىڭ كوزى تىرىسىندە پۋتين قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىنە اۋىز سالا المايدى. تاعى قايتالاپ ايتايىن، نازاربايەۆ ماڭگىلىك ەمەس.
حاوستىڭ كوكەسىن ول كەتكەسىن كورەمىز. بۇل ءاربىر اۆتوريتارلىق جۇيەگە ءتان. سەبەبى، مۇنداي جۇيەلەردىڭ قالاي كۇيرەيتىنىن ەشكىم بولجاپ بىلە المايدى. نازاربايەۆتان كەيىنگى قازاقستان قانداي بولماق؟ قۇداي وعان دەنساۋلىق بەرسىن.
ءبىراق جامان ايتپاي، جاقسى جوق قوي. نازاربايەۆ كەتكەننەن كەيىن ۋكراينا سەناريي قايتالانۋى عاجاپ ەمەس. ايقاي-شۋ، جانجال، جاعا جىرتىسۋ... وسى ساتتە پۋتين پايدا بولىپ، قازاقستان تەرريتورياسىنىڭ ءبىر پۇشپاعىن تارتىپ الۋعا تىرىسادى.
تاڭعالاتىن تۇگى جوق، ول قىرىممەن ءدال سولاي ىستەدى، مۇنى دونباسستا جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. ءبىراق نازاربايەۆ بيلىكتە وتىرعاندا مۇندايعا جول بەرمەيدى.
لۋكاشەنكو مەن نازاربايەۆتىڭ قانداي ايىرماشىلىعى بار؟
نازاربايەۆ ەشكىممەن ارازداسقىسى، اراقاتىناسىن بۇزعىسى كەلمەيدى. ءوزىنىڭ ازيالىق ساياساتىن جۇرگىزەدى. ايتالىق، پوروشەنكومەن كەزدەسكەندە ۋكراينانىڭ ءبىرتۇتاستىعىن قولدايتىندىعىن اشىق ايتادى. ءبىراق، لۋكاشەنكو سياقتى اسىرىپ ايتپايدى، سالماقپەن، سابىرمەن جەتكىزەدى.
لۋكاشەنكو مازاسىز ادام. رەسەيدەن «ءبىز سەندەردەن پسكوۆ مەن سمولەنسكىنى تالاپ ەتكەن جوقپىز، سوعان راحمەت ايتىڭدار» دەپ ايعايلايدى. ايتپاقشى، بۇعان بريانسكىنى دە قوسىپ قويدى. ەكەۋىنىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. نازاربايەۆ قازاقستانعا تومدى، ومبىنى، ءجاڭاسىبىردى قايتارۋدى تالاپ ەتىپ جاتقان جوق. ول كوپتى كورگەن تاجىريبەلى ادام. ال پۋتين دولى ادام. قازاقستان پرەزيدەنتى ونىڭ ءپسيحوتيپىن جاقسى بىلەدى.
قازاقستان ەشكىمنىڭ الاقانىنا قاراپ وتىرعان جوق
بۇل ەلدى بەلارۋسپەن سالىستىرماڭىز. قازاقستان قالىپتاسقان زاماناۋي ەل. زاماناۋيلىعى جاعىنان پۋتيندىك رەسەيدەن دە اسىپ تۇسەدى. ولاردىڭ مۇناي-گاز سەكتورى مىقتى. ولار ەشكىمگە تاۋەلدى ەمەس. سەبەبى، قۋ. جان-جاققا ساتادى، ناقتى ءبىر ساتىپ الۋشىنىڭ الاقانىنا قاراپ وتىرعان جوق.
بىزدىكىندەي باتىستى جاۋ، اقش-تى دۇشپان سانايتىن داۋرىقپانى دا كەزدەستىرمەيسىڭ.
الايدا ساياسي قۋعىندالعاندار، ءوز ۇستانىمى ءۇشىن تۇرمەگە توعىتىلعاندار بار. ايتپاقشى، بەلوۆ-پوتكين دەگەن ورىس ۇلتشىلى ءابليازوۆتىڭ ءىسى بويىنشا رەسەيدىڭ تۇرمەسىندە جاتىر.
قازاقتار اقىلدى حالىق
ەۋرووداقتاعى ەلدەر ءارتۇرلى. مۇندا قۋاتتى گەرمانياعا دا، شاعىن ەستونياعا دا ورىن بار. ەۋرازيالىق وداقتىڭ كوشباسشى – رەسەي. كەز-كەلگەن كىشى ەلگە ءىرى مەملەكەتپەن ەكونوميكالىق ينتەگراسياعا تۇسكەن ءتيىمدى. نەگە؟ بۇل اۋقىمدى الىس-بەرىس نارىعى.
ايتالىق، قازاقتار الما وسىرسە، ونى ءوز ىشىندە عانا ەمەس، رەسەيدە دە ساۋدالاۋعا مۇمكىندىك الادى. ەكونوميكالىق ينتەگراسيانىڭ پايداسى بولارىن نازاربايەۆ ءتۇسىنىپ وتىر. ايتالىق، بالتىق ەلدەرىندە ءقازىر داعدارىس. ءبىراق، تۇرعىندارىنىڭ دەرلىگى فرانسيادا، يتاليادا جۇمىس ىستەيدى. تاپقان تابىسىن ەلگە جىبەرەدى.
امەريكادا مەكسيكا جانە كانادامەن بىرىككەن ورتاق ايماق بار. ينتەگراسيانىڭ نەگىزگى سالماعى ءىرى ەلگە تۇسەدى. مىسالعا، گەرمانيا گرەكيانى ارقالاپ كەلەدى.
الايدا، قازاقتار اقىلدى حالىق. ولار پۋتينگە سەنبەيدى، ينتەگراسيادان قاۋىپتەنەدى. ەكونوميكانى قويشى، ولارعا ءوز تاۋەلسىزدىگى قىمبات جانە ودان ايىرىلعىسى جوق. قازاقتار قازىرگى پۋتيندىك رەسەيدىڭ سونشالىقتى تارتىمسىز كەيىپكە تۇسكەنىن، مۇنداعى كسەنوفوبيا مەن ءشوۆينيزمنىڭ شەكتەن شىققانىن كورىپ تە، ءبىلىپ تە وتىر.
ۋكراينا
ۋكراينانىڭ جالعىز جاۋى – پۋتين. ول كييەۆ سەنارييىنىڭ رەسەيدە قايتالانۋىنان ولەردەي قورقادى. مايداندى بارىنشا بۇرمالاپ جاتىر. «فاشيستەر توڭكەرىس جاسادى» دەيدى. ءبىراق، بۇل ءوز الدىنا. ايتىلىپ ءجۇر عوي.
ۋكراينا داعدارىستان شىعىپ، ەۋروپامەن ءبىرجولاتا بىرىگىپ جاتسا، مىنە، بۇل ءپۋتيننىڭ ءتىپتى، تۇسىندە دە كورگىسى كەلمەيتىن ۇرەيى.
ەگەر ءدال وسى سەناريي جۇزەگە اسسا، ۋكرايندەر ورىسقا ۇلگى كورسەتىپ، ءپۋتينيزمنىڭ تامىرىنا بالتا شابار ەدى. سايىپ كەلگەندە، پۋتين قورعانىپ جاتىر. ۋكراينانىڭ جوسپارىن كۇل-تالقان ەتكىسى كەلەدى. رەسەيلىكتەر ۋكراينا حالقىنىڭ تۋرا جولعا تۇسكەنىنە كوزى جەتسە، بۇل پۋتيندىك جۇيەنىڭ اقىرى بولماق.
دايىنداعان، دۋمان بىقاي
