جاھاندانۋ زامانىندا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزى زور. سول سياقتى ارىپتەس ەلدەرمەن تەڭ دارەجەدە قىرىم-قاتىناس ورناتۋ دا وڭاي ەمەس. كۇنى كەشە عانا ەلىمىز ەۋرازيالىق وداقتىڭ مۇشەسىنە اينالدى. وداق جۇمىسىن باستاعانىنا ءبىر اي تولماسا دا، وزەكتى ماسەلەلەر الدىمىزدان شىعىپ، اتقارۋشى بيلىكتى ءبىراز ساستىرعانىنا كۋا بولدىق. سونىڭ ەكى بەلگىسىن العا تارتىپ، ءسوز ەتۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز.

تۇيىتكىلدى ماسەلە كولىك پەن جانارمايعا قاتىستى بولىپ وتىر. اقش پەن باتىس ەلدەرىنىڭ رەسەيگە جاساعان ەكونوميكالىق شەكتەۋلەرىنەن كەيىن رۋبل ەركىن اينالىمعا جىبەرىلدى. بۇدان سوڭ قولىندا ازىن-اۋلىق قارجىسى بار قازاقتار رەسەيمەن شەكارالاس ايماقتارىنداعى كولىكتەردى شەتىنەن ساتىپ الا باستادى. و باستا كەدەندىك وداق شەڭبەرىندە كورشىلەرىمىز وزدەرىنىڭ ءاۆتووندىرىسىن دامىتۋعا باسا نازار اۋدارىپ، قازاقستان نارىعىنا ءوز كولىكتەرىن تىقپالادى. ال بۇل جولى قازاقستان ۇكىمەتى وتاندىق قۇراستىرۋشىلاردىڭ مۇددەسىن قورعاپ، رەسەيدەن كەلەتىن كولىكتەرگە ءبىرقاتار شەكتەۋلەر قويۋ ءتيىس. وسىلايشا وتاندىق ءوندىرىستىڭ كەڭ تىنىستاۋىنا مۇمكىندىك جاسالىنۋى بەك مۇمكىن.

ەكىنشى ماسەلە جانارمايعا قاتىستى تۋىنداپ وتىر. وتكەن جىلى جالىنا قول تيگىزبەي قىمباتتاعان بەنزين باعاسى، رەسەي مەن ۋكراينانىڭ اراسىنداعى ساياسي جاعدايلاردان كەيىن بىردەن ساباسىنا ءتۇستى. بۇگىندە مۇناي باعاسى كۇننەن-كۇنگە ارزانداپ، جانارمايدىڭ باعاسىنا اسەر ەتۋدە. كەزىندە ەلىمىزدە بەنزين قۇنى وسكەندە شەنەۋنىكتەر كورشى ەلدەگى باعانىڭ جوعارى ەكەنىن العا تارتىپ، جانارماي باعاسىن ارتتىرعانى ەسىمىزدە. ەندى ق ر ەنەرگەتيكا ءمينيسترى ۆلاديمير شكولنيك ءماجىلىس دەپۋتاتتارى الدىندا رەسەيدەن جەتكىزىلەتىن ارزان بەنزين قازاقستانداعى مۇناي وڭدەيتىن زاۋىتتاردىڭ جۇمىسىنا كەسىرىن تيگىزەتىنىن العا تارتۋدا. سالا باسشىسى: «ءقازىر بىزدە ەكى ماسەلە بار. ەگەر رەسەيدەن ارزان بەنزين قازاقستانعا اعىلسا – بۇل ءبىر جاعىنان ءتيىمدى. وسى جاعداي بولىپ تا جاتىر. ءبىز اي-92 ماركالى بەنزينگە شەكتى باعانى ليترىنە 109 تەڭگەگە بەلگىلەدىك. ال كەيبىر ماي قۇيۋ بەكەتتەرىندە باعا بۇدان دا تومەن. الايدا، بۇل ارزان بەنزين ءبىزدىڭ زاۋىتتارىمىزدى توقتاتىپ، جۇمىس ورىندارىن جاۋىپ تاستاۋى ىقتيمال»، – دەدى مينيستر ۆ.شكولنيك. ءمينيستردىڭ پايىمداۋىنشا، بۇگىنگى كۇنى رەسەيدەن قازاقستانعا كەلىپ جاتقان اي-92 ماركالى بەنزين شامامەن 30 پايىزدى قۇراپ وتىر. سونداي-اق، قازاقستانداعى جانار-جاعارماي قويمالارىندا ديزەل وتىن 350 مىڭ توننا جانە اي-92 ماركالى بەنزين 250 مىڭ تونناعا جيناقتالىپتى. جازعى كەزەڭگە قور جيناۋ جاعدايلارى دا كەزدەسەدى.

قالاي دەسەك تە، جانارمايدىڭ ارزانداۋى قاراپايىم حالىقتىڭ وڭ جامباسىنا كەلىپ تۇرعانى ءسوزسىز. ال بەنزين باعاسىنىڭ بۇلايشا تومەندەۋى مۇنايمەن اينالىساتىن الپاۋىتتاردىڭ شەكە-باسىن تىرىستىرىپ تۇرعانى داۋسىز. شاماسى، ولار قازاقستان ەكونوميكالىق وداققا مۇشە بولعاننان كەيىن مۇنايدى قالاۋىمىزشا وڭدەپ، ىشكى نارىققا قاجەت دەپ تاپقان باعامىزعا ساتا بەرەمىز دەپ ويلاعان بولۋى كەرەك. ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق كەڭەيە تۇسكەن سايىپ، الپاۋىتتار ءۇشىن مۇنداي مۇمكىندىك تارىلا باستايتىنى انىق. رەسەيدىڭ مۇناي كومپانيالارىمەن باسەكەگە ءتۇسۋ ءۇشىن مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىن جاڭعىرتىپ، بەنزين مەن ديزەل وتىنىنان باسقا وتىن وندىرۋگە كۇش سالۋدىڭ ماڭىزى زور. ەنەگەتيكا ءمينيسترى ۆ.شكولنيكتىڭ «جانارماي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى الداعى ۋاقىتتا كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتىپ جاتقان زاۋىتتاردىڭ جۇمىسىنا كەسىرىن تيگىزەدى»، – دەپ شىر-پىر بولعانىنان، ءبىزدىڭ الپاۋىتتار مۇناي-حيميا سالاسىن ديۆەرسيفيكاسيالاۋدى ويعا الماعانىن اڭعارامىز. سوندىقتان مۇناي-حيميا سالاسىن دامىتۋعا ينۆەستيسيا تارتۋدىڭ ماڭىزى زور.

ن. اۋباكىر.