ماقتارالدا ۇلى اقىننىڭ ونەگەلى ءومىرى ناسيحاتتالدى

Dalanews 13 تام. 2017 09:12 763

قازاقتىڭ ۇلى اقىنى ابايدىڭ 172 جىلدىعىنا وراي جەتiساي قالاسىنداعى "اباي" گۇلزارىندا جينالعان جۇرتشىلىق اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتiپ، ەسكەرتكiشiنە گۇل شوقتارىن قويدى. اقىننىڭ ونەگەلى ومىرىنەن سىر شەرتىلىپ، دانالىعى، رۋحاني اسىل مۇرالارى ناسيحاتتالىپ، ولەڭدەرى، اسەم اندەرى ايتىلعان ادەبي-سازدى كەشكە اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماقسات جولداسبەكوۆ، اۋداندىق ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ باسشىسى پەردەش ەسەنبەكوۆ جانە اۋداننىڭ اقىن-جازۋشىلارى قاتىستى. 

 



"احمەت بايتۇرسىنوۆ ايتادى: "قازاقتا بۇعان دەيىن دە، بۇدان كەيىن دە اباي قۇنانبايەۆتاي ۇلى اقىن بولا قويماس" - دەپ. اقىنداردىڭ ىشىندە ەڭ شوقتىعى بيىك اباي اتامىز دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. ەلباسىمىز "بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ" ماقالاسىندا ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق كودى بولۋى كەرەك، مىقتى ۇلت بولىپ ۇيىسۋ جولىندا ەسكىرگەن ادەتتەردەن ارىلىپ، ات توبەلىندەي قازاق ءبىر-بىرىن "باۋىرىم" دەپ ءسۇيۋ كەرەكتىگى ايتىلعان. ال، ءدال وسى ماسەلەنى اباي اتامىز جۇزدەگەن جىل بۇرىن ءوزىنىڭ قارا سوزدەرىندە، ولەڭدەرىندە قوزعاپ، قازاقتىڭ بويىنداعى كەيبىر كەرەك ەمەس مىنەزدەردەن ارىلۋ كەرەكتىگى تۋرالى تولعانىستارىن جازعان. جاڭا عاسىردا، وسىنداي بەيبىت زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان مىنا بىزدەر اباي اتامىزدىڭ ونەگەلى وسيەتتەرىنەن، ەڭبەكتەرىنەن ءتالىم الىپ، ناتيجە شىعاراتىن كەز جەتتى. ەڭ الدىمەن، ول ءۇشىن مۇحتار اۋەزوۆتىڭ "اباي جولى" ەپوپەياسىن ءاربىرىمىز تولىق وقىپ شىعۋىمىز كەرەك. روماندى وقىعان كەز كەلگەن ادام "ناعىز قازاق قانداي بولۋى كەرەك؟" دەگەن سۇراققا جاۋاپ تابا الادى. سوندىقتان، "اباي جولىن" وقىعان ادامنىڭ ەڭ ءبىرىنشى نيەتى وزگەرەدى، نيەتى وزگەرگەن سوڭ ويى وزگەرەدى، ويى وزگەرگەن سوڭ ءسوزى، ىس-ارەكەتى وزگەرەدى، سايكەسىنشە تاعدىرى - ۇلتىمىزدىڭ تاعدىرى جاقسى جاعىنا وزگەرە بەرەدى. مىنە، وسى باعىتتا رۋحاني جاڭعىرىپ، ۇلت بولىپ ۇيىسىپ، ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ۇلكەن قادامدار جاساۋعا ءتيىستىمىز!" - دەيدى ماقتارال اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماقسات جولداسبەكوۆ.

ايتا كەتەيىك، اباي قۇنانبايەۆ (1845-1904) — اقىن، اعارتۋشى، جازبا قازاق ادەبيەتىنىڭ، قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، فيلوسوف، كومپوزيتور، اۋدارماشى، ساياسي قايراتكەر، ليبەرالدى ءبىلىمدى يسلامعا تايانا وتىرىپ، ورىس جانە ەۋروپا مادەنيەتىمەن جاقىنداسۋ ارقىلى قازاق مادەنيەتىن جاڭارتۋدى، جاڭعىرتۋدى كوزدەگەن رەفورماتور. اباي اقىندىق شىعارمالارىندا قازاق حالقىنىڭ الەۋمەتتىك، قوعامدىق، مورالدىق ماسەلەلەرىن ارقاۋ ەتكەن. ۇلى اقىن، اعارتۋشى اباي مۋزىكا سالاسىندا دا كوپتەگەن مۇرا قالدىردى. ءوزىنىڭ ولەڭدەرىن، قارا سوزدەرىن قاعازعا ءتۇسىرىپ، كەيىنگى ۇرپاققا جازىپ قالدىرسا، مۋزىكا جونىندە ونىڭ مۇنداي مۇمكىنشىلىگى بولمادى. ويتكەنى، اباي ءومىر سۇرگەن كەزەڭدە قازاقتا مۋزىكانىڭ جازبا مادەنيەتى جوق ەدى، حالىقتىق مۋزىكا اۋىز داستۇرلىك قالىپتا ساقتالىپ وتىردى. سوندىقتان، اباي اندەرى دە قازاقتىڭ باسقا حالىقتىق ان-كۇيلەرى سياقتى، اۋىزدان اۋىزعا، زاماننان زامانعا اۋىسا وتىرىپ جەتتى.

[caption id="attachment_29477" align="aligncenter" width="900"] SAMSUNG CSC[/caption]

 

ماقتارال اۋدانى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار