بوقايەۆ ماڭعىستاۋداعى جۇتقا جالعىز اۋىلمين ەمەس، تۇتاس ۇكىمەت جاۋاپتى دەپ سانايدى. ءمامين باستاعان مينيسترلەر جۇرتتىڭ جانايقايىنا تىم كەش قۇلاق تۇرگەن. ءتورت تۇلىكتى باۋداي ءتۇسىپ، مالعا قاراعان قاۋىمدى بوتاداي بوزداتقان بيىلعى جاز جاڭبىرعا ساراڭ بولارىن كۇنى بۇرىن بولجاۋعا بولار ەدى. ءىس ناسىرعا شاپقان شاقتا الاشاپقىن بولۋ ءمامين ۇكىمەتىنىڭ ۇيرەنشىكتى ادەتى.
ءسوي دەگەن سانجار بوقايەۆ قۋاڭشىلىق حرونولوگياسىن وي ەلەگىنەن وتكىزگەن ەكەن.
- 20 مامىر. 2021 جىل. الەمجەلىدە جاپپاي قىرىلعان جىلقىلاردىڭ سۋرەتى جاريالانىپ، جەم-شوپتەن تارىققان مالشى قاۋىم دابىل قاعا باستادى.
- 2 ماۋسىم. 2021 جىل. قۋاڭشىلىق، جەم-شوپ تاپشىلىعى جايلى بارلىق ب ا ق جارىسا جازدى، ءتىپتى “حابارعا” دەيىن ارنايى سيۋجەت ازىرلەدى.
- 17 ماۋسىم. 2021 جىل. ساپارحان وماروۆ اشتىقتان بۇراتىلىپ، ارام قاتقان مالدىڭ ماسەلەسىن اۋداندىق اكىمدىكتەرگە اۋدارا سالدى. جەڭىل قۇتىلدىم دەپ ويلاعان ماڭعاز ءمينيستردىڭ جاۋاپسىز ارەكەتى جۇتقا ۇلاستى.
- 1-8 شىلدە. 2021 جىل. ۇكىمەتتەن قايىر بولماسىنا كوزى جەتكەن قۇرمەت باستاعان بەلسەندىلەر ءوز كۇشتەرىمەن جىلۋ جيناۋعا كىرىستى.
- 15 شىلدە. 2021 جىل. بەلسەندىلەردىڭ ىسىنە اكىمدىكتەگى شولاق بەلسەندىلەر كيلىگىپ، وعان قتج-داعى بيۋروكرات باسشىلار قوسامجارلانىپ باستاعان ءىستىڭ بەرەكەسىن كەتىردى. تەمىر جول كومپانياسى ۆاگونداردى بۇلداپ، مەحناتپەن جينالعان مال ازىعىن تەگىن تاسىمايتىنىن ايتتى. اكىمدىكتەگى بىرەن-ساران بەلسەندى ەل ىقىلاسىنا بولەنگەن ەرىكتىلەردى كورە الماي، ولاردىڭ ەڭبەگىن ءوز اتىنا تەلۋگە تىرىستى.
21 شىلدە. 2021 جىل. جۇرت ۇكىمەتتەن كۇدەر ءۇزىپ، ەرىكتىلەر جونەلتكەن ءشوپتى تالاسا-تارماسا ءبولىپ العان شاقتا، “ەلىم-ايلاپ” ءمامين دە جەتتى. ۇكىمەت باسشىسى ايماق باسشىسىنا قۋاڭشىلىقتان قالجىراعان شارۋالارعا قول ۇشىن سوزۋدى بۇيىردى.
“تيىسىنشە، – دەيدى سانجار بوقايەۆ. ءمامين 60 كۇنگە كەشىگىپ قالدى. 60 كۇن بۇرىن قام جاساۋدىڭ ورنىنا، قۋاڭشىلىق ماسشتابى كۇللى ەلگە تاراپ، الاساپىران ورناعان شاقتا ارەڭ قوزعالدى. قازىرگى ۇكىمەتتىڭ ەدەل-جەدەل شەشىم قابىلدايتىن، شيراق قيمىلدايتىن قابىلەتى جوق. ءمامين باستاعان مينيسترلەر حاوس جاساۋدىڭ حاس شەبەرى. ءىستى ناسىرعا شاپتىرۋ بۇلاردىڭ سۇيىكتى ءىسى.
ۇكىمەت كۇنى بۇرىن قوزعالىپ، قۋاڭشىلىقپەن ىلەسە كەلگەن جۇتتىڭ الدىن-الۋعا قام جاساسا، مىڭداعان باس مال قىرىلىپ قالماس ەدى”.
كاسىپكەر مىناداي ۇكىمەتپەن بۇدان دا قيىن زامان ورناسا، مال تۇرماق، ادامداردىڭ ءوزى تەنتىرەپ كەتەدى دەپ بولجايدى. ول كەزدە دە قولىنان قايران كەلمەيتىن ۇكىمەت، بۇگىنگىدەي قول قۋسىرىپ وتىرادى.
“مال قىرعىنى ەشتەڭە ەمەس، ۇكىمەتتىڭ كاسىپسىزدىگى مەن بىلىكسىزدىگى كەسىرىنەن ەرتەڭگى كۇنى ەلدەگى مىڭداعان ازامات سورلاپ قالۋى مۇمكىن. ال ءمامين باستاعان مينيسترلەرگە كوپ وقۋعا كەڭەس بەرەمىن. سىزدەرگە ەل باسقارۋ، جەدەل شەشىم قابىلداۋ سەكىلدى تاقىرىپتاردى تەرەڭ مەڭگەرۋ كەرەك.
اۋمالى-توكپەلى زامان ورناعاندا جەدەل شەشىم قابىلداۋ ەلدى ۇلكەن اپاتتان امان الىپ قالادى”، – دەيدى بوقايەۆ.
…
كاسىپكەر ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن سۇزگىدەن وتكىزىپ، وعان “ەكى” دەگەن باعا قويىپتى. دوسىم ساتپايەۆ، گۇلميرا يلەۋوۆا، راسۇل رىسمامبەتوۆ سەكىلدى ساراپشىلارمەن باس قوسىپ، “قازاقتان ۇكىمەتىنىڭ كۇندەلىگى” دەگەن جوبانى قولعا العان كاسىپكەر ءمامين باستاعان شەندىلەردىڭ فۋنكسيونالدىق مىندەتىن 5 باللدىق جۇيەمەن باعالاعان.
“بۇل ءتاسىل ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنە جان-جاقتى باعا الۋعا، سونىمەن بىرگە پرەمەر-مينيسترگە جانە ۇكىمەتتىڭ ءاربىر مۇشەسىنە قوعامنىن اتىنان “مۇنداي جۇمىس تۇككە تۇرمايدى!» - دەگەن باستى جولداۋدى جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەردى.
مەنىڭ ويىمشا، ۇنەمى “2” الىپ تۇراتىندار ەلدى جانە ەكونوميكامىزدى باسقارماۋى كەرەك. ولاردىن جۇمىسىنان تۇك شىقپايتىنى بەلگىلى. ءبىز بۇل “دۆوەچنيكتەرمەن” جۇمىستى توقتاتاپاۋىمىز كەرەك. بۇل ۇكىمەتتىڭ "اتا-انالارى" نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن قاسىم-جومارت توقايەۆ بولعاندىقتان، كۇندەلىكتى وسى كىسىلەرگە جىبەرەمىن”، – دەيدى ول.
…
كاسىپكەردىڭ ءمامين ۇكىمەتىنە شۇيلىگىپ جۇرگەنىنە ءبىراق ۋاقىت بولدى. ايتالىق، وسىنىڭ الدىندا بوقايەۆ ۇكىمەتتەگى مينيسترلىكتەر سانى شەكتەن تىس ەكەنىن ايتقان.
“مينيسترلىكتەردىڭ سانىن ءوسىرىپ، ۇكىمەتىمىزدەن قايتادان «بەگەموت» جاساپ جاتىرمىز.
مىسالى، پلانەتانىڭ ەڭ ءىرى ەكونوميكاسى بولىپ تابىلاتىن اقش-تا 15 مينيسترلىك بولسا، رەسەي فەدەراسياسىندا - 17 مينيسترلىك، شۆەيساريادا 7 مينيسترلىك بار ەكەن. ءبىراق قازاقستاندا ولاردان دا كوپ - 18 مينيسترلىك. مۇمكىن ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىن كولەمى اقش پەن رەسەيگە قاراعاندا ۇلكەندەۋ جانە قۇرىلىمدىق جاعىنان كۇردەلى شىعار.
مۇنشاما مەماپپاراتتى اسىراۋعا مىندەتتىمىز بە؟! بۇلاردان نە قايىر، نە ءۇمىت؟ قولىنان تۇك كەلمەيتىن مينيسترلىكتەر، كوميتەتتەر مەن ۆەدومستۆولاردىڭ ەسىگىنە قۇلىپ سالۋ كەرەك.
توقايەۆ ايتقان سيفرلاندىرۋ قايدا قالدى؟ تولىعىمەن سيفرلانعان بولساق، مۇنشاما مينيسترلىكتىڭ قانداي قاجەتى بار؟ سيفرلاندىرۋ شەنەۋنىكتەردىڭ سانىن، بيۋروكراتيانىڭ كوزىن جويۋ دەگەندى بىلدىرەدى”، – دەگەن ەدى بوقايەۆ.
...
ايتا كەتەلىك پرەمەر ءماميننىڭ ماڭعىستاۋ اكىمى ترۇموۆقا بەرگەن تاپسىرماسى اياسىندا، وبلىستا شارۋالاردى قولداۋ ءۇشىن مال ازىعىن تۇراقتاندىرۋ قورى قۇرىلاتىن بولدى. ۇكىمەت وعان ارنايى قارجى بولەدى. ءقازىر قۋاڭشىلىقتان قاتتى زارداپ شەككەن ماڭعىستاۋ، بەينەۋ، قاراقيا اۋداندارى جەم-شوپپەن ءبىرىنشى كەزەكتە قامتىلىپ جاتىر.
وبلىس باسشىلىعىنىڭ مالىمدەۋىنشە، بۇل اۋداندارعا ءشوپ كورشىلەس اقتوبە، باتىس قازاقستان جانە قوستاناي وبلىستارىنان جەتكىزىلىپ جاتىر. وسىعان دەيىن 1200 توننادان استام ارپا اكەلىنىپ فەرمەرلەرگە نارىقتان تومەن باعامەن ساتىلعان. دەگەنمەن وڭىردەگى مال باسىن تۇگەندەۋ ءالى بىتپەي جاتىر.
ازىرگە وبلىستاعى مالدىڭ انالىق باسىنىڭ ازىعىنا كەتەتىن شىعىندى ءىشىنارا وتەۋگە ۇكىمەتتەن 1 ميلليارد 900 ميلليون تەڭگە بولىنگەن.
وعان قوسا ۇكىمەت قوسىمشا قارجى قاراستىراتىن بولدى. ول وڭىردە مال ازىعىنىڭ تۇراقتاندىرۋ قورىن قۇرۋعا جۇمسالادى. شارۋالار تۇراقتاندىرۋ قورىنان 115 مىڭ توننا ءشوپ پەن 56 مىڭ توننا جەمدى ارزان باعامەن ساتىپ الۋعا ءتيىس.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
