بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇل بەلارۋستاردىڭ 90 جىلدارعا قايتىپ ورالعانىنىڭ بەلگىسى، باسقا ەشتەڭە ەمەس. الەكساندر لۋكاشەنكو بيلىك قۇرعالى دوللاردىڭ «مىسىن» باسقىسى كەلىپ ءجۇر، ءبىراق بۇل جولى ول انىق ۇتىلعانىن مويىنداۋى كەرەك.
حالىققا كۇنكورىس قاجەت. كۇنكورۋ ءۇشىن تابىس كەرەك. لۋكاشەنكو مۇنى بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى. ءبىراق، حالىقتىڭ اس-اۋقات ىشەتىنى پرەزيدەنتتىڭ ەسىنە تەك سايلاۋ كەزىندە تۇسەدى. ونىڭ يدەولوگياسى وسىنداي.
2001 جىلعى سايلاۋدا لۋكاشەنكو حالىقتىڭ جالاقاسىنا 100 دوللار قوستى. 2006 جىلى – 250، ال 2010 جىلى باقانداي 500 دوللار قوسقان. نەگىزى جامان ەمەس. ءبىراق، بۇل باقاي ەسەپ بولاتىن. ونىڭ حالىقتىڭ جالاقىسىنا قوسقان ۇستەمەسى تۇككە تۇرمايدى نەگىزى. ونىڭ اتىن، تاعىن، بيلىگىن ماداقتايتىن مەملەكەتتىك اقپارات قۇرالدارىنا بولدىرەتىن قارجىنىڭ مولشەرىن بىلسەڭىز، شالقاڭىزدان تۇسەر ەدىڭىز.
مىسالعا، ءقازىر داعدارىس. سوعان قاراماي مەملەكەتتىڭ ءسوزىن سويلەيتىن اقپارات قۇرالدارىنا بولىنەتىن اقشا ازايعان جوق.
بۇگىنگى جاعدايعا بەلارۋستەر دە كوندىگىپ العان. كونۋگە ءماجبۇر بولعان...نەگە؟ قالاي دەيسىز بە؟
بيلىككە كەلگەننەن كەيىن لۋكاشەنكو حالىقتىڭ اۋزىن اشتىرماي تاستادى. الاڭعا شىققىسى كەلەتىندەردىڭ قولىنا كىسەن سالدى. بۇكىل كاسىپوداقتاردى قولىنا قاراتتى. وپپوزيسيانى ءبىر بۇرىشقا تۇرعىزىپ قويدى، بالا سياقتى...
ءوزىڭنىڭ ساياسي نەمەسە ەكونوميكالىق قۇقىڭدى قورعاۋ – بۇل ەلدە وتە ءقاۋىپتى. ومىرىڭمەن قوش ايتىسۋىڭ مۇمكىن. سودان شىعار، بەلارۋستەردىڭ كوندىككەنى. امالسىزدىقتان.
رەسەيگە سانكسيا سالىنىپ، ءوزىنىڭ ەڭ نەگىزگى وداقتاسى ەكونوميكالىق قۋاتىنان ايىرىلعالى بەرى بەلارۋسسيادان دا كۇي كەتتى. شىندىعىندا، ەلدەگى شاعىن كاسىپكەرلەر ارەڭ وتىر. ولار ءبىر كەزدەگى سياقتى الاڭعا شىعىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن ويىندا بۇككەندى بيلىكتىڭ بەتىنە «بىلش» ەتكىزىپ ايتقىسى كەلەدى. ءبىراق، قورقادى. ايتتىق قوي، بۇلاي جاساعان ادام باسىن بايگەگە تىگەدى. ول بۇگىن بار، ەرتەڭ جوق...
لۋكاشەنكو حالىقتى تەمىردەي تارتىپپەن ۇستاسا، ناتيجە شىعارىنا سەنىمدى. ءبىراق، ول ەلدى قازىرگى داعدارىستان قالاي الىپ شىعۋ كەرەكتىگىن بىلمەيدى. سەبەبى، ول ءومىر بويى رەسەيدەن العان سۋبسيديامەن كۇن كورىپ كەلدى. «بەلارۋستىڭ دامۋ جولى» دەگەن اڭگىمە شىلعاي وتىرىك، كوز الداۋ بولاتىن.
لۋكاشەنكو باتىستىڭ قۇندىلىقتارىن تۇسىنبەيدى. انىعى، تۇسىنگىسى كەلمەيدى. نەگە؟ ەلدىڭ ساياساتى مەن ەكونوميكاسىن باتىس نەمەسە اقش-تىڭ ۇلگىسىندە قۇرسا، بۇل ونىڭ ءوزى قۇرعان جۇيەنى «جەرلەگەنى»، بىلايشا ايتقاندا بيلىكتى ءوز قولىنان بەرگەنى بولار ەدى...
ءبىر نارسەنى بىلە جۇرىڭىزدەر. باقىتتى بولاشاق بولمايدى. ءالى ءبىراز قينالامىز. ءتىپتى، ىرگەدەگى پولشانىڭ دەڭگەيىنە جەتۋ ءۇشىن ءبىز ءالى ءبىراز كەدەرگىدەن ءوتۋ كەرەكپىز. بيلىكتىڭ ءوزى قۇرعان كەدەرگىدەن.
«باۋىرلاستار ينتەگراسياسى». بىلشىل ءسوز. «رەسەيمەن رەنجىسپەسەك، مۇناي مەن گازىنا قارىق بولامىز» دەپ ويلادى لۋكاشەنكو.
رەسەيدىڭ قولتىعىنا كىرگەننەن نە ۇتتىق؟ 1996 جىلى ماسكەۋ بەلارۋستىڭ گازعا تولەي الماي قالعان 1 ملرد دوللارىن كەشىردى. جاي جىبەرە سالعان جوق. مۇنىڭ ورنىنا بەلارۋس ەكى اسكەري وبەكتىسىن 25 جىلعا جالعا بەرۋگە ءماجبۇر بولدى. كوردىڭىز بە، قالاي؟!
ەسىمىزدە، سول جولى لۋكاشەنكو ەرەكشە قۋانعان. قارىزدى تولەمەي-اق، وڭاي قۇتىلدىق دەپ ويلاعان ول.
ءبىراق، ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ەل تاعى قارىزعا كىردى. لۋكاشەنكو ونى دا قايتارا المايدى. ال ماسكەۋ بۇرىنعى ادىسكە سالماق.
ەلدىڭ سوزىنە قاراعاندا، كرەمل بوبرۋيسكىدەگى اسكەري بازانى جالعا الماق ەكەن...بۇدان كەيىن باتىس بىزدەن ءتىپتى الىستايدى.
لۋكاشەنكو بەلارۋس قۇبىرجەلىسىن «گازپرومعا» ساتا سالدى. ەسەسىنە، گاز ارزان بولادى دەپ ويلادى. قازىرگى كۇنى گاز ونسىزدا ارزان. ەڭ قىزىعى، ماسكەۋ «مىنەز» تانىتىپ وتىر. ءوزىنىڭ ەڭ جاقىن وداقتاسىنا «كوگىلدىر وتىندى» تىم قۇرىماعاندا 10 پايىز جەڭىلدىكپەن ساتقىسى جوق.
ماسكەۋدىڭ ءوزى سانكسيادان سانسىراپ قالدى. بيلىك بۇدان بۇرىن: «وداقتاسىمىز بەلارۋس اەس-ىنىڭ قۇرىلىسىن قارجىلاندىرادى» دەپ داۋرىققان-تۇعىن. بۇل جوبانىڭ قۇنى 10 ملرد دوللار. بيلىك بۇل اقشانى نەسيەگە الادى. سىرتتان. ءبىراق، ونى قالاي قايتارماق؟
قىسقاسى، جاعداي اۋىرلاماسا، جەڭىلدەمەيدى. «باۋىرلاس ينتەگراسيادان» تۇك شىققان جوق. ال لۋكاشەنكو «ءبىز دۇرىس باعىتتامىز» دەيدى. ءبىزدىڭ باعىتىمىز بار ما ءوزى؟
الەكساندر كلاسكوۆسكيي
