كاسپيي بانكتىڭ ءموبيلدى تولەمدەرى حالىق اراسىندا ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتتى.
كەرەك دەسەڭىز، بۇل جۇيە تۇتاس حالىقتىڭ بانك سالاسىنا دەگەن سەنىم قايتارىپ، سيمپاتياسىن قالىپتاستىردى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى.
ەسىڭىزدە بولار، وسىدان 10 جىلداي بۇرىن قاراپايىم حالىق ءوز اقشالارىن بانككە بۇلايشا سەنىپ تاپسىرمايتىن-دى. مۇنى مويىنداۋمىز كەرەك. بۇل رەتتە كاسپيي بانككە العىستان باسقا ايتارىمىز جوق.
بۇگىندە ءموبيلدى تولەمدەرگە سالىق ورگاندارىنىڭ قادالىپ قالۋىنىڭ ارتىندا وزگە بانكتەردىڭ ءلوببيى جوق پا دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.
ايتارى جوق، كاسپيي بانك سوڭعى جىلدارى حالىقپەن جۇمىس ىستەپ، جۇرتتىڭ سەنىمىنە يە بولدى. مەملەكەتتىڭ قارجىسىنا وپەراتورلىق جاساپ، پايىزدى وكىرتىن قوساتىن وزگە بانكتەردى ۇيقىسىنان وياتقانى انىق.
دەمەك، بۇل جەردە ءبىر گاپ بار.
بۇگىندە ەلىمىزدەگى بانكتەردىڭ ءبارى جەكەلگەن وليگارحتاردىڭ قولىندا. ولار نارىق زاڭى بويىنشا جۇمىس ىستەمەسە دە، سىنىققا سىلتاۋ ىزدەپ، ءادىل، نارىق زاڭى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن كومپانيالاردى باتىراشتار مەن قوتىراشتاردىڭ قولىمەن اياقتان شالۋ جاعىن جاقسى مەڭگەرگەنىن بىلەمىز.
بۇل – ازىرشە بولجام عانا. كەزى كەلگەندە Dalanews.kz ارناسى اق-قاراسىن اشىپ جازاتىن بولادى.
كۇنى كەشە عانا قازاقستان ۇلتتىق ارناسىنداعى «اشىق الاڭ» باعدارلاماسىندا بىلىكتى زاڭگەر ايدا وتەسىن ءموبيلدى تولەمدەرگە قاتىستى ويىن ورتاعا سالىپ، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ اسىرا سىلتەۋشىلىككە جول بەرگەنىن اشىپ ايتتى.
– بىزدە مەملەكەت پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى سالىقتىق قۇقىقتىق قاتىناس كەزىندە ۇنەمى پروبلەمالار تۋىندايدى.
مىنە، 30 جىلدان بەرى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميەتى سالىقتىق قۇقىقتىق قاتىناستاردى رەتتەۋ كەزىندە حالىقتىڭ قولايىنا جاقپايتىن زاڭداردى دايىنداپ، سوعان باستاماشى بولىپ ەل ىشىندە دۇربەلەڭ تۋعىزاتىنا تالاي رەت كۋا بولدىق. بۇگىندە مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى ءوزىنىڭ اتقارۋشى ورگان ەكەنىن ەستەن شىعارىپ الدى.
جاڭا زاڭ نەگىزىنەن پارلامەنتتە تالقىلانۋى كەرەك. ال سالىق ورگاندارىنىڭ نەگىزگى مىندەتى سالىق جيناۋ بولىپ تابىلادى. ولار وزدەرىنىڭ مىندەتىن ءمىنسىز اتقارۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قولايىنا جاقپايتىن زاڭدارعا باستاماشى بولىپ، سولاردى قابىلداتۋ ءۇشىن بارىن سالادى. بۇل دۇرىس ەمەس.
ەگەر ءموبيلدى تولەمدەر حالىق ءۇشىن ءتيىمدى بولسا، «تولەمدەر تۋرالى» زاڭعا وزگەرىس ەنگىزىپ، ءموبيلدى تولەمدەردى ەنگىزۋى كەرەك قوي. ال ءموبيلدى تولەمدەردى تەكسەرۋ كاسىپكەرلەرگە دە، سالىق ورگاندارىنا دا ءتيىمسىز، – دەپ زاڭگەر ءوز ويىن ورتاعا سالدى.
ءيا، ءقازىر سالىق ورگاندارى وزدەرى كوپ الىپ العانى انىق. ولار ءموبيلدى تولەمدەرگە قاتىستى داۋدىڭ سوىڭى ۇلكەن الەۋمەتتىك تولقۋلارعا اكەپ سوعۋى مۇمكىن ەكەنىن سەزىنىپ وتىرعان جوق. وزدەرىنىڭ جۇمىس اۋقىمىن كەڭەيتىپ، كاسىپكەرلەرگە تىرناعىن باتىرۋدى عانا ويلايدى.
وسىدان ءبىرشاما جىل قورعاس كەدەن بەكەتىنە جۇمىس ساپارمەن بارىپ، سول كەزدەگى كەدەن باسشىسى تالعات نوعايەۆ دەگەن ازاماتپەن سۇحباتتاسقان ەدىم. سول كەزدە «كەدەن سالاسى مەملەكەت قازىناسىن تولتىرۋعا قانشالىقتى ۇلەس قوسىپ جاتىر؟» دەپ ساۋال قويعاندا تاجىريبەلى كەدەنشى سۇراعىمنىڭ وعاش ەكەنىن ايتا كەلە، ءوز جۇمىستارىن بىلايشا تۇسىندىرگەن ەدى.
– كوپشىلىك كەدەندىك قاداعالاۋ سالاسى بيۋدجەت قازىناسىن تولتىرۋعا اتسالىساتىن مەكەمە دەپ قاراستىرادى. بۇل – دۇرىس ەمەس. كەدەندىك قاداعالاۋ سالاسىنىڭ باستى قىزمەتى كەدەندىك باقىلاۋدى زاڭ اياسىندا ۇيىمداستىرۋ، ەلگە كونتورباندالىق زاتتاردىڭ كىرىپ كەتپەۋىن قاداعالاۋ. بيۋدجەتتى تولتىرۋ ءبىزدىڭ مىندەتىمىزگە جاتپايدى، – دەگەن ەدى.
سول سياقتى سالىق ورگاندارىنىڭ باستى مىندەتى سالىق جيناۋ. ال ولار بولسا، ءتۇرلى زاڭدارعا باستاماشى بولىپ، ءوز قۇزىرەتتەرىن ارتتىرۋعا كۇش سالۋمەن كەلەدى.
كۇنى كەشە عانا نازاربايەۆتىڭ ءىنىسى قايرات ساتىبالدىنىڭ مەملەكەتكە ميللياردتاعان سالىق تولەمەگەنىن حابارلاپ، ايتىپ جاتقانىن ەستىدىك. سول كەزدە سالىق ورگاندارى اي قاراپ، جۇلدىز ساناپ ءجۇردى مە؟ مۇنداي مىسالدى كوپتەپ كەلتىرۋگە بولادى.
سالىق ورگاندارى قاراپايىم حالىقتىڭ ازعانتاي ءموبليلدى تولەمدەرىنە تەكسەرگەنشە، مەملەكەتكە ميللياردتاپ سالىق تولەمەيتىن اپاي ءتوس وليگارحتار سوڭىنا شام الىپ تۇسپەي مە؟
سالىقشىلاردىڭ حالىقتى بۇلايشا اشىندىرۋىنىڭ ارتى جامان بولاتىنىن ءتۇسىنىپ وتىرعان جوق. ارينە بۇل ءۇشىن ءتىلىمىز جازىقتى بولماسىن.
نۇرلان جۇماحان
