بۇگىندە دامىعان ەلدەر ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالعان كاسىپكەرلىك سالانى دامىتۋعا ايرىقشا ءمان بەرىپ وتىرعانى بەلگىلى. ەكونوميكاسى قۋاتتى مەملەكەتتەردىڭ ءوزى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىنا باسا ءمان بەرىپ، قولايلى جاعداي تۋعىزىپ وتىرعاندا دامۋعا بەت العان قازاقستاننىڭ بۇل باعىتتا ايانىپ قالاتىن ءجونى جوق. قازىرگى تاڭدا بيلىك كاسىپكەرلىك سالانى وركەندەتۋ ءۇشىن قارجىلاي قولداۋلار كورسەتىپ كەلەدى. ءبىراق كۇن وتكەن سايىن بيزنەستى دامىتۋ قارجىلاي قولداۋمەن شەكتەلمەيتىنىن بايقاپ ءجۇرمىز. ەلىمىزدە نارىقتىق ەكونوميكالىق قاتىناستاردىڭ قىر-سىرىن جەتىك بىلەتىن ماماندارعا دەگەن سۇرانىس ءقازىر كۇن سايىن ارتۋدا. بىلىكتى مامان دايارلاۋدا كاسىپورىندار، بيزنەس قاۋىمداستىقتار جانە جوعارعى وقۋ ورىندارمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا جۇمىس ىستەيتىن كەزى كەلدى.
AlmaU باستاماسىمەن العاش رەت كاسىپكەرلىك ءبىلىمدى جەتىلدىرۋ ماسەلەسىن قاۋزاعان دوڭگەلەك ۇستەلدى ءسوز العان ۆيسە-مينيستر ويىن بىلايشا قورىتتى.
– مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ 5 رەفورما، 100 قادام باعدارلاماسىندا ءبىلىم بەرۋ سالاسىن جەتىلدىرۋ ماسەلەسى جان-جاقتى قامتىلعان. بۇل باعىتتا باقىلاۋشى كەڭەستەر مەن ەلىمىزدەگى جەتەكشى وقۋ ورىندارىنا اۆتانومدى باسقارۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ ماسەلەسىن قاراستىرىپ جاتقان جايىمىز بار. بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى ۇيلەستىرەتىن زاڭ دايىنداپ، ونى پارلامەنت قاراۋىنا ۇسىندىق. قازىرگى تاڭدا زاڭدى حالىق قالاۋلىلارى تالقىلاۋ ۇستىندە. زاڭدا كاسىپكەرلىك ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ ماسەلەسىن تولىقتاي قامتىلعان. دامىعان باتىس ەلدەرىندە جاستاردى كاسىپكەرلىككە باۋلۋ مەكتەپ جاسىنان باستاپ قولعا الىناتىنىن بىلەمىز. تاۋەلسىزدىك جىلدارى كاسىپكەرلىك ءبىلىم بەرۋگە باعىتتالعان وقۋ ورىندار كوپتەپ قۇرىلدى. سولاردىڭ اراسىندا الماتى مەنەدجمەنت ۋنيۆەرسيتەتى زور جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى دەپ ەسەپتەيمىن. كەرەك دەسەڭىز، بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ العاش رەت وسى وقۋ ورنىندا ۇيىمداستىرىلعانىنان كوپ جايتتى اڭعارۋعا بولادى، – دەدى ۆيسە-مينيستر. وسىلايشا تاحير بالىقبايەۆ ەلىمىزدە كاسىپكەرلىك ءبىلىم بەرۋدىڭ ورتالىعىنا اينالعان وقۋ ورنىندا بىلىكتى وقىتۋشىلار شوعىرى مەن مىعىم ىس-تاجىريبە قالىپتاسقانىن كوپشىلىكتىڭ ەسىنە سالىپ ءوتتى. بۇدان كەيىن دوڭگەلەك ۇستەلگە ارنايى كەلگەن ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتا باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى نۇرجان التايەۆ كاسىپكەرلىك ءبىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى ويىن بىلايشا ساباقتادى.
AlmaU كوتەرىلگەن ماسەلەنىڭ ماڭىزى زور. بۇل باعىتتا بيزنەس قاۋىمداستىق پەن وقۋ ورىننىڭ تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەي باستاعانى كوڭىلىمىزگە قۋانىش ۇيالاتتى. جيىن بارىسىندا ءسوز العان ن.التايەۆ AlmaU بىرلەسىپ ۇكىمەتكە يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى بەس جىلدىعىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 5 مىڭ مەنەدجەردى وقىتۋ تۋراسىندا ۇسىنىس جاساعاندارىن العا تارتتى. پالاتا باسشىسى بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋعا جۇمسالاتىن شىعىننىڭ 50 پايىزىن مەملەكەت، قالعان 50 پايىزىن وتاندىق كاسىپورىندار كوتەرۋگە دايىن ەكەنىن العا تارتتى. تەك وسى ءبىر ورىندى ۇسىنىستان اتقارۋشى بيلىك باس تارتپاسا بولعانى.
– قازىرگى كەزەڭدە ەلىمىزدەگى كاسىپكەرلىك سالاسى باسەكەلەستىك جاعدايدا دامىپ كەلەدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ العا باسقان قادامىن كەرى تارتىپ تۇرعان ماسەلەلەر دە جوق ەمەس. سوڭعى ۋاقىتتارى ەلىمىزدەگى كاسىپورىندار مامان تاپشىلىعىن ايتارلىقتاي سەزىلىنە باستادى. بۇل ماسەلەنى قازىردەن باستاپ شەشىپ تاستاماساق ەرتەڭگى كۇنى كەش بولۋى مۇمكىن. ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى بۇل باعىتتا قىزۋ جۇمىستار جۇرگىزىپ، Almaty Management University تىعىز ارىپتەستىك باعىتتا جۇمىس ىستەۋدە. وكىنىشكە وراي، قازاقستاندا بيزنەس پەن جوعارى وقۋ ورىنداردىڭ اراسى ءالى دە بولسا الشاقتاۋ. الداعى ۋاقىتتا بىزدەر كاسىبي، يننوۆاسيالىق تۇرعىدا ويلايتىن بىلىكتى مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن بىرلەسىپ جويۋىمىز كەرەك. وسى رەتتە پالاتا دامىعان ەلدەردىڭ وزىق تاجىريبەلەرىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋعا كۇش سالۋدا. ەكونوميكانىڭ كۇرە تامىرىنا اينالعان كاسىپكەرلىك سالاعا قاجەتتى ەركىن ويلى مامانداردى كوپتەپ دايارلاۋدا مەملەكەتتىڭ قولداۋى اۋاداي قاجەت. بىزدەر سكانديناۆيا ەلدەرىنە بارعانىمىزدا ءبىلىمى جوعارى، شەشىمشىل مەنەدجەرلەر مەن ماركەتولوگتار دايارلاۋ ىسىنە مەملەكەت 70 پايىزعا دەيىن قارجى قۇياتىنىن بايقادىق. ال قالعان 30 پايىز قارجىنى كاسىپورىندار كوتەرىپ الادى ەكەن. سونىمەن قاتار ءقازىر كاسىپكەرلىك سالادا عىلىمداردىڭ كومەگىمەن شەشەتىن ماسەلەلەر قوردالانىپ قالعانى جاسىرىن ەمەس. سكانديناۆيا ەلدەرىندە بيزنەس پەن عىلىمنىڭ مۇددەسىن تۇيىستىرەتىن ارنايى حاب قۇرىلعان. بۇگىندە ولار وسى حاب شەڭبەرىندە كاسىپورىنداردا تۋىنداعان ماسەلەلەردى عالىمداردىڭ كومەگىمەن وڭ باعىتتا شەشىپ كەلەدى. بۇل ۇيىمعا ەۋروپانىڭ 150-گە تارتا ءىرى كومپانيالارى مۇشە بولىپ، وقۋ ورىندارىمەن تىعىز ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتقان. ماسەلەن، گەرمانيانىڭ اتاقتى Siemens كومپانياسىنىڭ مەديسينالىق ماقساتتا پايدالانىلاتىن توموگرافتارى قايتا-قايتا قىزىپ كەتكەننەن كەيىن بيزنەس-ينكۋباتوردا جۇمىس ىستەيتىن بىلىكتى ماماندارعا توموگرافتىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرىپ، جابدىقتىڭ اقاۋىن تولىقتاي جويعان. مىنە، وسىدان-اق بيزنەس پەن عىلىمنىڭ اراسىنداعى بايلانىستىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى، – دەپ نۇرجان باۋىرجان ۇلى ءسوزىن اياقتادى.
الماتى مەنەدجمەنت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرەزيدەنتى اسىلبەك قوجاحمەتوۆتىڭ بايانداماسىن تىڭداعانىمىزدا، ول ءوزى باسقارىپ وتىرعان وقۋ ورنىن كاسىپكەرلىك سالا بويىنشا ءبىلىم بەرەتىن دۇنيەجۇزىندەگى 100 وقۋ ورنىنىڭ قاتارىنا قوسۋدى ماقسات تۇتقانىن العا تارتتى.
– بۇگىندە ايماقتاعى وقۋ ورىندارى عىلىمدى دامىتۋعا كۇش سالۋدا. مەنىڭشە، ايماقتىق ۋنيۆەرسيتەتتەر كاسىپكەرلىك ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىن جەتىلدىرۋگە كوڭىل بولسە، كوبىرەك ۇتار ەدى. ەگەر ايماقتاردا بيزنەستىڭ قىر-سىرىن تەرەڭ مەڭگەرگەن جاستار كوپ بولسا، وڭىردە ەكونوميكالىق دامۋ ورىن الىپ، جاعداي جاقساراتىنى انىق. مۇنداي جاعدايدا عىلىم دا، ايماقتىڭ ەكونوميكاسى دا داميتىنى ءسوزسىز، – دەدى. ءوز بايانداماسىندا ا.قوجاحمەتوۆ ەلىمىزدە كاسىپكەرلىك ۋنيۆەرسيتەتتەردى قۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، بۇل باعىتتاعى ويلارىن كوپشىلىكپەن ءبولىستى.
قالاي دەسەك تە AlmaU كوتەرىلگەن ماسەلەنىڭ ماڭىزى زور. بۇل باعىتتا بيزنەس قاۋىمداستىق پەن وقۋ ورىننىڭ تىزە قوسىپ جۇمىس ىستەي باستاعانى كوڭىلىمىزگە قۋانىش ۇيالاتتى. جيىن بارىسىندا ءسوز العان ن.التايەۆ AlmaU بىرلەسىپ ۇكىمەتكە يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ ەكىنشى بەس جىلدىعىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 5 مىڭ مەنەدجەردى وقىتۋ تۋراسىندا ۇسىنىس جاساعاندارىن العا تارتتى. پالاتا باسشىسى بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋعا جۇمسالاتىن شىعىننىڭ 50 پايىزىن مەملەكەت، قالعان 50 پايىزىن وتاندىق كاسىپورىندار كوتەرۋگە دايىن ەكەنىن العا تارتتى. تەك وسى ءبىر ورىندى ۇسىنىستان اتقارۋشى بيلىك باس تارتپاسا بولعانى.
جيىن سوڭىندا ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتاسى مەن تەل-اۆيۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كاسىپكەرلىك ورتالىعى جانە ۇلتتىق كاسىپكەرلىك پالاتاسى مەن Almaty Management University ءوزارا ارىپتەستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى.
نۇرلان جۇماحان
