كاسپيي ماڭىنداعى بەس مەملەكەت تەڭىزدى تەڭدەي ءبولىپ الۋ ماسەلەسىن 20 جىلدان بەرى شەشە الماي ءجۇر. ويتكەنى، ءتۇبى تۇنىپ تۇرعان تابيعي بايلىق – مۇناي، گاز، ال سۋىندا بەكىرە جۇزگەن جانە اسكەري-تەڭىز فلوتى مەن ەڭ ءتيىمدى كولىك ءترانزيتىن قازاقستان، رەسەي، ءازىربايجان، يران مەن تۇركىمەنستان بىردەي پايدالانعىسى كەلەدى. اسىرەسە، ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن كاسپيي ءبىرىنشى كەزەكتە شەكارالىق ايماق رەتىندە ماڭىزدى. ءارى قازاقستانعا گەوگرافيالىق تۇرعىدان دا تەڭىزدىڭ كوبىرەك بولىگى تيەسىلى. مۇنىمەن تەڭىزدى تەڭ بولگىسى كەلەتىن كورشىلەردىڭ كەلىسكىسى جوق.
ءوز كەزەگىندە ق ر سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ:
– كاسپييدىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسىن تەزىرەك بەكىتىپ، كونۆەنسيانى قابىلداۋ قاجەت. قۇجات تەڭىز ماڭىنداعى مەملەكەتتەردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىن رەتتەيدى جانە كاسپييدىڭ اينالاسىنداعى ايماقتاردىڭ تۇراقتىلىعى مەن دامۋىنا كەپىل بولادى. سوندىقتان كەلىسىمدى بارىنشا جەدەلدەتۋىمىز كەرەك، – دەدى.
ونىڭ ۇستىنە، كاسپييدىڭ گەوگرافيالىق ستاتۋسى ءالى انىقتالماي وتىر. ەگەر كاسپيي تەڭىز دەپ مويىندالسا، اركىم ءوز تەرريتورياسىنداعى مۇناي مەن گازدى پايدالانا بەرەدى. ال، كاسپيي كول دەپ تانىلسا، وندا قازبا بايلىق ءار ەلگە بىردەي ۇلەستىرىلۋى ءتيىس. ەڭ ۇلكەن مۇناي كەنىشى قاشاعاننىڭ دا تاعدىرى ءدال وسى شەشىمگە بايلانىستى. سوندىقتان بۇگىن قىزۋ پىكىرتالاس بولدى. ماسەلەن، ءازىربايجاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەلمار مامەدياروۆ ايماقتاعى تۇراقتىلىق، قاۋىپسىزدىكپەن قاتار ءار ەلدىڭ ەگەمەندىگىن ەسكەرۋ قاجەت ەكەنىن العا تارتۋدا. سونداي-اق، ول كاسپيي ماڭىنداعى بەس مەملەكەت ءبىر-بىرىنىڭ ىشكى ماسەلەسىنە ارالاسپاۋىن تالاپ ەتتى. يران جاعى بولسا، تەڭىزدى تەك بەيبىت جاعدايدا پايدالانۋعا، اسكەري تەحنيكانى مۇلدەم قولدانباۋعا شاقىردى.
بيىل قازاق جەرىندە وتەدى دەپ جوسپارلانعان «كاسپيي بەستىگىنىڭ» بەسىنشى ءسامميتى دە كەلەسى جىلعا قالىپ وتىر. وعان دەيىن سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى تاعى جينالىپ، ءبىرقاتار قۇجاتتاردى دايىنداماق. مەملەكەت باسشىلارى قاتىساتىن سامميتتە ناقتى ۇسىنىستار ايتىلۋى ءتيىس جانە كاسپييدى ءبولىپ الۋ ماسەلەسىنە نۇكتە قويىلادى. قۇجات قابىلدانسا، قازاقستاننىڭ تەڭىز ايماعىنداعى شەكارا ماسەلەسى دە تۇبەگەيلى شەشىلەدى دەگەن ءسوز.
دەرەككوزى: كتك تەلەارناسى
