Kaspi.kz اكسيالارى NASDAQ بيرجاسىندا بىردەن 16 پايىزعا قۇلدىرادى. وعان Culper Research كومپانياسىنىڭ جاساعان زەرتتەۋى سەبەپ بولدى. وندا Kaspi كومپانياسى امەريكالىق ينۆەستورلار مەن رەتتەۋشى ورگانداردى شاتىستىرىپ كەلگەن دەگەن ايىپ تاعىلعان. فينتەح-توپ بۇل زەرتتەۋ جۇمىسىنا قاتىستى رەسمي جاۋاپ بەرىپ، جوققا شىعاردى. داۋدىڭ باسى نەدەن شىققانىن، نەلىكتەن مۇنداي ايىپ تاعىلىپ وتىرعانىن Dalanews.kz ءتىلشىسى تولىعىراق تارقاتتى.

زەرتتەۋ جۇمىسىنداعى باستى ماسەلەلەر

Culper Research جاساعان كولەمدى زەرتتەۋدە Kaspi.kz كومپانياسىنا قاتىستى نەگىزگى قارجىلىق جانە ساياسي قاۋىپتەر ءتىزىلدى. ونىڭ ىشىندە رەسەيمەن اراداعى بايلانىسى قازاقستانعا ءقاۋىپتى ەكەنىن ايتادى. اتاپ ايتقاندا، زەرتتەۋدە بىلاي دەلىنگەن: «مىسالى 2022 جىلدان بەرى رەسەيدەن باسىن الا قاشقان ميگرانتتار مەن سانكسيانىڭ سەرگەلدەڭىنە تۇسكەن تۇلعالارعا Kaspi كارتا راسىمدەۋ جەڭىلدەگەن. تۋريزم كارتاسىن اشقان ادام سانى كۇرت كوبەيىپ، كومپانيانىڭ قارجىلىق كورسەتكىشى وسكەن. 2021 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ قازاقستانداعى رەزيدەنت ەمەس تۇلعالاردىڭ دەپوزيتى 338%-عا ارتقان. كىرىس كوزى رەتىندە وتە جاقسى بولعانىمەن، ەكىنشى رەتتىك سانكسيالارعا ۇشىراۋ ءقاۋپى بار. سەبەبى رەسەي ەكونوميكاسى السىرەپ جاتقاندىقتان، سانكسيانى اينالىپ وتەتىن جولدىڭ ءبارى حالىقارالىق قاداعالاۋشىلاردىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا بولادى».

Kaspi رۋبلمەن وپەراسيا جاساۋعا رۇقسات بەرە مە؟

زەرتتەۋدە ايتىلعان كەلەسى ماسەلە —  Raiffeisenbank ارقىلى اقشا جىلىستاتۋ. كومپانيا «رەسەيلىك بانكتەر ارقىلى اۋدارىم جاسايدى» دەگەندى رەسمي تۇردە جوققا شىعاردى. ءبىراق زەرتتەۋدە Raiffeisenbank بانك ارقىلى رۋبلمەن وپەراسيالار جاسالعانى ايتىلادى. ال بۇل بانك بولسا، قازىرگى ۋاقىتتا رەسەيدە جۇمىس ىستەپ تۇرعان از بانكتىڭ ءبىرى. ءارى اقشانى جىلىستاتۋ ءىسى بويىنشا تەرگەۋدە تۇر. «وسى تۇرعىدان العاندا Kaspi كومپانياسىنىڭ قارجى جۇيەسىنە حالىقارالىق دەڭگەيدە ۇلكەن ءقاۋىپ بار. ەگەر بايلانىس تولىعىمەن اشىلسا،  Kaspiء-دىڭ حالىقارالىق قارجى نارىعىنداعى بەدەلى مەن بولاشاعىنا نۇقسان كەلەدى» دەلىنگەن زەرتتەۋدە.     

قايرات ساتىبالدىنىڭ Kaspi-گە قانداي قاتىسى بار؟

Culper Research قايرات ساتىبالدىنىڭ Kaspi ارقىلى جۇزدەگەن ميلليون دوللاردى جىلىستاتقانىنا باسا نازار اۋدارعان. وسىلايشا كومپانيانىڭ قارجى جۇيەسىندە قىلمىستىق ارەكەتتەر بولعان دەپ توپشىلاعان. زەرتتەۋدە بىلاي دەيدى: «ساتىبالدىنىڭ ءىسى تەك Kaspi بانكىنىڭ قارجىلىق ارەكەتتەرىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار كومپانيا قۇرىلتايشىلارىنىڭ جەمقورلىققا قاتىسىن دا كورسەتەدى. بۇل جاعداي Kaspiء-دىڭ اكسيونەرلەر تىزىمىنە جانە ولاردىڭ كومپانيامەن بايلانىسىنا قاتىستى كوپ سۇراق تۋىنداتادى. ەگەر Kaspiء-دىڭ ىشكى باقىلاۋى وسىعان دەيىن ءالسىز بولىپ كەلسە، ونىڭ بولاشاقتا قارجى جانە قۇقىقتىق ماسەلەلەرگە تاپ بولاتىنى انىق».

   رەسەيمەن تىعىز بايلانىستىڭ تاعى ءبىر ۇشى

«Kaspiء-دىڭ رەسەيلىك نارىققا شىعۋى بانكتىك قىزمەتتەرمەن شەكتەلمەيدى. كومپانيانىڭ ەلەكتروندىق كوممەرسيا پلاتفورماسى رەسەيلىك كليەنتتەر مەن جەتكىزۋشىلەرگە بەلسەندى تۇردە قىزمەت كورسەتىپ جاتىر» دەيدى Culper Research. زەرتتەۋدە بىرنەشە رەسەيلىك فورۋم مەن چاتتا Kaspi ارقىلى قالاي ساۋدا جاساۋعا بولاتىنى تۋرالى كەڭەستەر بەرىلگەنى ايتىلادى. دەمەك، كورشى ەلدىڭ نارىعىمەن تىعىز بايلانىس بار دەگەن ءسوز دەيدى. «Kaspi رەسەيلىك Smartix سياقتى كومپانيالارمەن QR Pay جۇيەسىن ەنگىزەمىز دەپ سەرىكتەستىك ورناتقان. الايدا بۇل سەرىكتەستىك رەسمي تۇردە جاريالانباعان جانە اقش-تاعى ينۆەستورلار بۇل تۋرالى بىلمەگەن. بۇل ارەكەت كومپانيانىڭ رەسەيمەن بايلانىسىن جاسىرۋعا تىرىسىپ جاتقانىن ايقىن كورسەتەدى.

سونىمەن قاتار، Kaspi رەسەيلىك Yandex.Taxi سياقتى كومپانيالارمەن دە جۇمىس ىستەپ، قازاقستان نارىعىنداعى ۇلەسىن ساقتاپ كەلەدى. بۇل بايلانىستار Kaspiء-دىڭ رەسەيلىك نارىقتاعى ىقپالى وتە جوعارى ەكەنىن كورسەتەدى، ءبىراق بۇل بايلانىستار اشكەرە بولسا، كومپانيا ءۇشىن اۋىر سالدارلارعا اكەلۋى مۇمكىن» دەلىنگەن زەرتتەۋدە.

سانكسيا سالىنۋى مۇمكىن بە؟

Culper Research رەسەيمەن اراداعى بايلانىستىڭ كەسىرىنەن Kaspi ەكىنشى رەتتىك سانكسيالارعا ۇشىراۋى مۇمكىن دەيدى. «2024 جىلى فينتەح-توپ سانكسيالانعان تۇلعالارمەن جۇمىسىن توقتاتۋعا مۇمكىندىگى بولا تۇرا توقتاتپادى. ەگەر وسى بايلانىستار اشىلا بەرسە، Kaspiء-دىڭ اقش-تاعى جانە باسقا حالىقارالىق نارىقتارداعى ورنى ايتارلىقتاي السىرەيدى. سوندىقتان حالىقارالىق قارجى نارىعىنداعى ورنىن ساقتاعىسى كەلسە، كومپانيا ستراتەگيالىق قادامدار جاساۋى كەرەك» دەپ قورىتىندىلاعان.   

Kaspi نە دەپ جاۋاپ بەردى؟

Culper Research جوباسىنىڭ زەرتتەۋىندەگى اقپاراتتاردى فيتنەت-كومپانيا جوققا شىعاردى. بۇل جوبانى @FINANCEkaz تەلەگرام-ارناسى بيرجاداعى شورت-پوزيسيالاردان تابىس تابۋ ءۇشىن وسىلاي ىستەيتىندەردىڭ ارەكەتى دەپ وتىر. ال Kaspi بولسا، ەسەپتىڭ شىندىققا جاناسپايتىنىن ايتتى: «بۇل شابۋىل Kaspءى-دىڭ Nasdaq بيرجاسىنا ءساتتى شىققانىنا بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. شورتيستەر اراسىندا بەدەلىمىزدىڭ ارتقانى ءسوزسىز. ءبىزدى تالاي جىلدان بەرى بىلەتىن ينۆەستورلار ابىرويىمىزدىڭ اسقاق ەكەنىن جاقسى بىلەدى».

Kaspi.kz باسشىسى ءارى نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى ميحايل لومتادزە الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا بىلاي دەدى: "شورت-سەللەرلەرگە جىلدام تابىس تابۋعا جاردەمدەسۋ ءۇشىن جاسالعان ادەتتەگى شابۋىل عانا. ەسەپتىڭ دەرەكتەرى انىق ەمەس، نۆەستورلاردى ەكىويلى قىلۋ ءۇشىن ادەيى جاسالعان. لوندون قور بيرجاسىندا 2020 جىلدان بەرى بارمىز، جاريا كومپانيامىز. جاقىندا Nasdaq-قا شىقتىق. تالاپقا ساي، بارلىق اقپاراتتى ۋاقىتىلى جاريالاپ وتىرامىز. جاقىندا كەڭەيتىلگەن زاڭدى تەكسەرىستەن وتتىك. ونىمدەرىمىزگە، ەسەپتەر مەن باعدارلامالاردىڭ سايكەس كەلەتىنىنە جانە باقىلاۋ قۇرالدارىمىزعا سەنىمدىمىز. ۇزاق ۋاقىتقا باعىتتالعان ستراتەگيامىزعا قاراي ادەتتەگىدەي باعىت الىپ كەلەمىز" دەدى ول. 

ەسكە سالا كەتسەك، بىلتىر «شورتيستەر» شابۋىلىنا Freedom Holding Corp. تا تاپ بولعان ەدى. Hindenburg Research كومپانيا ەسەبى جالعان جاسالدى دەپ ايىپتاعان. كەيىننەن شەتەلدىك تاۋەلسىز فيرمالار تەكسەرىس جاساپ، زەرتتەۋ جۇمىسىنداعى فاكتىلەردىڭ جالعان ەكەنىن انىقتاعان.