قازاقستاندا عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرىن كوممەرسيالاندىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى باعدارلامالار مەن قولداۋ مەحانيزمدەرى ىسكە قوسىلدى. مىسالى، «عىلىم قورى» عىلىمي جوبالاردى كوممەرسيالاندىرۋعا باعىتتالعان. بۇل قور عىلىمي جاڭالىقتاردى وندىرىستە قولدانۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جوبالارعا گرانتتار مەن نەسيەلەر بەرەدى. نەگىزگى ماقسات – عالىمداردىڭ ونەرتابىستارىن ەكونوميكالىق اينالىمعا ەنگىزۋ جانە ەلدىڭ يننوۆاسيالىق الەۋەتىن دامىتۋ.
قازاقستاننىڭ يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلامالارى عىلىم مەن بيزنەستى بايلانىستىرۋدا نەگىزگى ءرول اتقارىپ كەلەدى. ماسەلەن، قازاقستاننىڭ 2020-2025 جىلدارعا ارنالعان يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى تەحنولوگيالىق يننوۆاسيالارعا ينۆەستيسيا سالۋ جانە بيزنەسكە عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەلەرىن پايدالانۋعا ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان. بۇل باعدارلامالار ارقىلى مەملەكەت كاسىپورىندارعا عىلىمي زەرتتەۋلەردى وندىرىسكە ەنگىزۋ ءۇشىن قولداۋ كورسەتەدى.
سوڭعى ۋاقىتتارى ەلىمىزدە عىلىم مەن بيزنەس اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتاتىن ماڭىزدى ينستيتۋتتار پايدا بولدى. ەلىمىزدە تەحنولوگيالىق پاركتەر پايدا بولىپ يننوۆاسيالىق ستارتاپتاردى جۇزەگە اسىرا باستادى. ءقازىر ەلورداداعى Astana Hub حالىقارالىق IT-ستارتاپتار تەحنوپاركىنىڭ جۇمىسىن جوعارى باعالاۋعا بولادى. بۇل تەحنولوگيالىق پارك قازاقستانداعى عىلىمدى بيزنەسكە بايلانىستىرۋدىڭ گەنەراتورىنا اينالىپ وتىر. مۇندا عىلىمي جانە تەحنولوگيالىق ستارتاپتار بيزنەس وكىلدەرىمەن بىرلەسە جۇمىس ىستەپ، ينۆەستيسيالاردى تارتادى جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتادى.
– عىلىمي جوبالاردى كوممەرسيالاندىرۋ – بۇل كۇردەلى، ەڭبەكقورلىقتى تالاپ ەتەتىن جانە كەيدە ۇزاق مەرزىمدى پروسەسس. ءبىراق ونىڭ ناتيجەلەرى مەملەكەت ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزعا يە ەكەنىن ەشقاشان ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا وتاندىق ەكونوميكانىڭ باسىم بولىگى شيكىزات ەكسپورتى ەسەبىنەن قالىپتاسۋدا. ەگەر بۇل ىسكە عىلىمي جۇمىستاردى ارالاستىراتىن بولساق، ەكونوميكامىز ەسەلەپ وسەرى ءسوزسىز. سوندىقتان بيلىك ورىندارى دامۋ ينستيتۋتتارىمەن، عىلىمي ورتالىقتارمەن بىرلەسىپ كرەاتيۆتى يندۋستريالاردى، ءىت مەن يننوۆاسيا سالالارىن دامىتۋى قاجەت، – دەدى الماتى قالاسىنداعى كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ وكىلى نۇرسۇلتان شوقانوۆ.
جالپى ەلىمىزدە عىلىمدى كوممەرسيالاۋ ىسىنە كاسىپكەرلەر باسا كوڭىل بولە باستادى دەسەك بولادى. ويتكەنى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ وتكەن جىلى عىلىم جانە تەحنولوگيا جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا ەكونوميكانىڭ وندىرىستىك سەكتورلارىندا عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن ارتتىرۋ ماقساتىندا بيزنەس پەن عىلىمي قاۋىمداستىق اراسىندا تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتۋ قاجەتتىگىن اتاپ وتكەن بولىتىن. ءوز كەزەگىندە شاراعا قاتىسقان عىلىمي ورتا مەن كاسىپكەرلەر پرەزيدەنتتىڭ بۇل ويىن بىردەن قولداعانى ەسىمىزدە.
– بۇگىندە عىلىم مەن بيزنەس – يننوۆاسيالىق الەۋەتتى دامىتۋدىڭ نەگىزگى قۇرالى ەكەنىن كاسىپكەرلەر تولىقتاي ءتۇسىنىپ وتىر. سوندىقتان كاسىپكەرلەر عالىمدارمەن بىرلەسىپ، ەل ەكونوميكاسىن كوتەرۋدى كوزدەيتىن جوبالارعا ينۆەستيسيا قۇيىپ، عىلىمدى كوممەرسيالاۋ ىسىنە بىرتىندەپ ارالاسىپ جاتىر. ەكى تاراپ ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى جۇزەگە اسىرىپ، كۇردەلى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشىپ، تابىسقا جەتىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرا الاتىندارىنا كوزدەرى جەتىپ وتىر، – دەپ «اتامەكەن» ۇكپ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى تيمۋر جاركەنوۆ Dalanews.kz سايتىنا ويىن ايتتى.
بۇگىندە عىلىم مەن بيزنەس اراسىنداعى بايلانىستىڭ نىعايۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعان ماسەلەلەر دە جوق ەمەس. بىرىنشىدەن، عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ كوپشىلىگى بيزنەسكە قولجەتىمسىز بولىپ كەلەدى. ويتكەنى، زەرتتەۋلەردىڭ كوممەرسيالىق الەۋەتى تومەن نەمەسە ولاردى وندىرىسكە ەنگىزۋ ۇزاق ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى. ەكىنشىدەن، بيزنەستىڭ عىلىمعا قىزىعۋشىلىعى جەتكىلىكسىز، ويتكەنى عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ تابىسى ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا كورىنۋى مۇمكىن. سوندىقتان كاسىپكەرلەر عىلىمعا قارجى قۇيىپ ونى ۇزاق ۋاقىت كۇتكىسى كەلمەيدى.
سوندىقتان ەلىمىزدە وتاندىق عىلىمدى كوممەرسيالاۋعا ىقىلاس تانىتقان كاسىپكەرلەرگە مەملەكەت تاراپىنان ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر قاراستىرا باستادى. ءقازىر قازاقستاندا عىلىمي زەرتتەۋلەرگە ارنالعان سالىقتىق ىنتالاندىرۋلار مەن گرانتتىق قولداۋ جۇيەسى بار. ايتالىق، كاسىپورىندار عىلىمي زەرتتەۋلەرگە ينۆەستيسيا سالسا، بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە سالىقتىق جەڭىلدىكتەرگە يە بولادى. بۇل بيزنەسكە عىلىمي زەرتتەۋلەرمەن اينالىسۋعا جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى وندىرىسكە ەنگىزۋگە قىزىعۋشىلىق تۋدىرارى ءسوزسىز سوندىقتان كاسىپكەرلەردىڭ ىنتا-ىقىلاسىن وياتاتىن شارالاردى كوبەيتە ءتۇسۋدىڭ ماڭىزى زور. بۇل ءۇشىن مەملەكەتتىك قولداۋ باعدارلامالارىن جەتىلدىرۋ، سالىقتىق ىنتالاندىرۋلاردى كوبەيتۋ جانە عىلىمي ناتيجەلەردىڭ وندىرىسكە تەزىرەك ەنگىزىلۋىنە جاعداي جاساۋ ارقىلى قول جەتكىزۋگە بولادى
