ءيا، كوپشىلىك قاۋىم تاراپىنان تەمىرجولداعى جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنا ارا-تۇرا سىن ايتىلىپ قالاتىنى جاسىرىن ەمەس. ول قانداي سىن دەيسىز عوي؟ سول باياعى جول ءجۇرۋ بيلەتتەرىنىڭ دەلدالداردىڭ قولىنا ءتۇسىپ ساۋدالانۋى، جولسەرىكتەردىڭ جولاۋشىلاردى زاڭسىز تاسىمالداۋى سىندى ماسەلەلەر.
وتكەن جىلى «قتج» ۇك» اق-دا جاڭارتىلعان قىزمەتكەرلەر شتاتىمەن جەدەل موبيلدىك مونيتورينگتىك توبى قۇرىلعان بولاتىن. سونىڭ ناتيجەسىندە، جىل بويىنا بيلەتسىزدەر سانى ايتارلىقتاي تومەندەدى. وسىلايشا، جولاۋشىلاردى بيلەتسىز الىپ ءجۇرۋدىڭ الدىن الۋ جانە باقىلاۋ جونىندەگى ىشكى ريەۆيزورلىق قىزمەتىنىڭ جۇمىس پرينسيپتەرى وزگەردى. ولار «قتج» ۇك» اق اۋماقتىق بولىمشەلەرىنىڭ شتاتىندا بولىپ كەلگەن ەدى. نەگىزىنەن، بۇل قىزمەتكەرلەر جەرگىلىكتى جەرلەردە جىلدار بويى جۇمىس ىستەگەن جانە دە تەكسەرىلەتىن نىساندارمەن، سونىمەن قاتار ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىك ورگاندارمەن بايلانىستار ورناتقان. قايتا ۇيىمداستىرۋدان كەيىن شتات تولىق جاڭارتىلىپ، «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق قۇرامىنان شىعارىلدى جانە دە كومپانيانىڭ باس وفيسىنە باعىنىشتى ەتىلدى. ناتيجەسىندە – ىشكى باقىلاۋ كۇشەيتىلىپ، بۇزۋشىلىقتار فاكتىلەرىنىڭ قىسقارۋىنا الىپ كەلدى.
جالپى، قتج جولاۋشىلارعا ساپالى قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن ەلەكتروندى قىزمەت كورسەتۋدى بارىنشا دامىتۋعا كۇش سالۋدا. ءبىراق بۇدان تەمىرجول سالاسىنداعى بارماق باستى، كوز قىستى جايتتار تۇبەگەيلى جويىلىپ كەتتى دەپ ايتۋ قيىن.
مىنە، جاقىندا سول اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ بارىسىن باقىلاعان ب ا ق وكىلدەرىمەن بىرلەسكەن ارنايى تەكسەرۋ رەيدتەرى ۇيىمداستىرىلدى. شارانى «قازاقستان تەمىر جولى» اكسيونەرلىك قوعامىنىڭ ريەۆيزور قىزمەتىنىڭ باس مەنەدجەرلەرى جۇرگىزدى. العاشقى كۇنگى رەيد الماتى-ورال باعىتىنداعى نومەرى 51 پويىز سوستاۆىندا جۇزەگە اسىرىلدى. ريەۆيزور قىزىمەتىنىڭ باس مەنەدجەرلەرى بەرىك ساندىبايەۆ پەن اسىلحان جانات ۇلى جولاۋشىلاردىڭ كۋپەلەرىن رۇقسات سۇراپ اشتىرىپ، جولاۋشى بيلەتتەرىن، جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ ورىندالۋ بارىسىن تەكسەردى. تەكسەرۋ بىتكەن سوڭ ءوز جۇمىستارىنىڭ پرينسيپتەرىن ب ا ق وكىلدەرىنە تانىستىرىپ ءوتتى.
– تەكسەرۋ كەزىندە الدىمەن جولاۋشىلاردىڭ جول ءجۇرۋ بيلەتتەرى مەن جەكە كۋالىكتەرىن قارايمىز. كەلە جاتقان جولاۋشى بيلەتى مەن قۇجاتىنىڭ سايكەستىگىن تەكسەرەمىز. سونان سوڭ جەكە جۇكتەرىنەن بولەك تىيىم سالىنعان زاتتاردىڭ بار نەمەسە جوق ەكەنى دە باقىلاۋدا ۇستايمىز. مىسالى جۇكتەردىڭ سالماقتارى «تالگو» پويىزىندا 25 كيللوگرامنان اسپاۋى كەرەك. ال، ءجاي پويىزداردا 35 كيللوگرامم جۇككە دەيىن تاسىمالداۋعا بولادى. مۇنداي شارا بارىسىندا ءبىر جۇمىس كۇنىندە 4 پويىزعا دەيىن تەكسەرۋ جۇرگىزەمىز، – دەيدى ريەۆيزور قىزىمەتىنىڭ باس مەنەدجەرلەرى بەرىك ساندىبايەۆ.
جولداعى باقىلاۋدى ۇيىمداستىرۋشىلار ەشقانداي پويىز باسشىلىعىنا ەسكەرتپەگەن. قۇددى ءبىر ارنايى وپەراسيا دەرسىز. رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە حابار تاراتاتىن بىرنەشە اقپارات قۇرالدارىنىڭ جۋرناليستەرىنەن قۇرالعان شاعىن توپ «قۇپيا» جاعدايدا نۇر-سۇلتاننان ورالعا جول تارتقان №51/52 «تۇلپار-تالگو» پويىزىنا مىندىك.
وسى رەتتە ەلىمىزدەگى باستى تاسىمالداۋشى قتج كومپانياسىنىڭ جۋرناليستەردىڭ باسىن قوسىپ، وسىنداي اشىقتىققا بارۋىن جۋرناليستەر قاۋىمى جوعارى باعالاعانىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. ەلىمىزدەگى كەز كەلگەن كومپانيا ىشكى جاعدايلارىندا كەزدەسەتىن كەلەڭسىزدىكتەرمەن وسىلاي كۇرەسسە، جاعدايدىڭ ايتارلىقتاي تۇزەلەتىنى انىق.
جۋرناليستەر ورنالاسقان №51/52 «تۇلپار-تالگو» پويىزى سۋ جاڭا ەكەن. ءىشى جىلى. بۇرىنعى ۆاگوندارمەن سالىستىرعاندا تارلاۋ. ەڭ باستىسى، ءجۇرىسى جاقسى ەكەن. ەسكى ۆاگونداردىڭ قۇلاق تۇندىرار شيقىلى مۇلدە جوق. جولسەرىك كورپە-جاستىعىن جەتكىزىپ بەردى. ءبارى تازا ەكەن. ەلىمىزدە قۇراستىرىلعان ۆاگوننىڭ ءىشى جيناقى. گازەت، كىتاپ وقىعىڭىز كەلسە قابىرعاداعى جەكە شامىڭىزدى جاعىپ الىپ، ەشكىمگە كەدەرگى جاساماي وقۋعا بولادى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى جاڭا ۆوكزالعا جينالعانىمىزدا قتج-نىڭ ينسپەكسيالىق جۇمىستار بويىنشا مەنەدجەرلەرى بەرىك ساندىبايەۆ پەن اسىلحان ومىرسەرىك جولاۋشىلار پويىزىنىڭ جۇمىسىن باقىلايتىن توپ تەمىرجول سالاسىنداعى جولاۋشى جانە جۇك تاسىمالداۋ ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، جولاۋشى تاسىمالداۋشى قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسىن باعالاۋى ماڭىزدى ەكەنىن ايتقان-دى. بۇدان باسقا، جول بويىندا كەزدەسەتىن جەمقورلىق ارەكەتتەردى دە قالت جىبەرمەي قاداعالاۋ ءبىزدىڭ توپقا تاپسىرىلدى. ءوز كەزەگىندە قتج-نىڭ جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسى بويىنشا ينسپەكسيالىق جۇمىستارىنىڭ باس مەنەدجەرى اسىلاحان ومىرسەرىك:
– «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق جانىنان قۇرىلعان جەدەل مونيتورينگتەۋ توبى كۇن سايىن پويىزدارعا تەكسەرۋ جۇرگىزەدى. ايتالىق، كۇنىنە ءبىزدىڭ باقىلاۋ قىزمەتى ەلىمىز بويىنشا 30-40 پويىزدى باقىلايمىز. قاراشا ايىندا ريەۆيزورلار 371 پويىزدى تەكسەرىپ، بيلەتسىز پويىزعا مىنگەن 5 ادامدى جانە 1320 راسىمدەلمەگەن جۇكتەردى انىقتادى، – دەپ تەمىرجول سالاسىنداعى باقىلاۋ جۇمىستارى جايىندا قىسقاشا اڭگىمەلەپ بەردى.
جولاۋشىلارعا ساپالى قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن جارعاق قۇلاقتارى جاستىققا تيمەي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن جىگىتتەر قازىرگى تاڭدا پويىزعا بيلەتسىز مىنەتىن جولاۋشىلاردىڭ سانى كۇرت قىسقارعانىن العا تارتتى. ەسەسىنە، بەلگىلەنگەن مولشەردەن باسى ارتىق جۇك الىپ جۇرەتىن جولۋشىلار كوبەيگەن. ەرەجە بويىنشا جولاۋشىلاردىڭ قول جۇگى 35 كەلىدەن اسپاۋى كەرەك ەكەن. ال «تۇلپار-تالگو» پويىزدارىنا مىنەتىن جولاۋشىلاردىڭ قول جۇگى 25 كەلىدەن اسپاۋى شارت. ەگەر جولاۋشىلاردىڭ جۇكتەرى شامادان تىس كوپ بولسا، اقىسىن تولەپ، جۇك ۆاگونىنا سالۋى كەرەك. وكىنىشكە وراي، بۇل تالاپقا جولاۋشىلار كونە قويمايتىنى بەلگىلى.
ەلىمىزدىڭ باتىس نۇكتەسى ورال قالاسىنا بەت العان №51/52 «تۇلپار-تالگو» پويىزى ەلوردامىزدان ۇزاپ شىققاننان كەيىن جولسەرىككە ماقساتىمىزدى ايتىپ، پويىزداعى جاعدايدى باقىلاۋعا كىرىستىك. جولسەرىك جولاۋشىلارعا ءبىزدىڭ جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنداعى حال-احۋالدى باقىلاۋ ءۇشىن جولعا شىققان جۋرناليستەر ەكەنىمىزدى ايتقاندا، جولاۋشىلاردىڭ كەيبىرى بىزبەن تىلدەسۋدەن قاشقاقتاسا، ەندى ءبىرى ەمەن-جارقىن اڭگىمەسىن ايتىپ، سۇراقتارىمىزعا جاۋاپ بەردى. بۇل رەتتە جۇبايىمەن ۇيلەرىنە قايتىپ بارا جاتقان داۋلەت ەرجانوۆ اعامىز قازىرگى جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنداعى جاعدايعا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.
– مىنە، 30 جىلدان بەرى جۇمىس بابىمەن كەڭ بايتاق ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە ساپار شەككەنىمدە تالاي جايتقا كۋا بولدىم. ءقازىر زەينەت جاسىندامىن. جەكە جۇمىستارىمىزبەن نۇر-سۇلتانعا بارىپ كەلە جاتقان جايىمىز بار. باياعىداعى پويىزدارمەن قازىرگى پويىزداردى سالىستىرۋعا بولمايدى. ارالارى جەر مەن كوكتەي. قازىرگى ۆاگوندار جاڭا، جايلى، جىلى تازا. جولسەرىكتەر دە قىزداي سىزىلىپ قىزمەت كورسەتەدى. نۇر-سۇلتاننان جۇبايمىز ەكەۋمىز ارتىنىپ-تارتىنىپ پويىزعا مىنگەندە، جولسەرىك بالا جۇگىرىپ كەلىپ قولجۇگىمىزدى كوتەرىسىپ، ورنىمىزعا اكەلىپ بەردى. مۇنداي ەلگەزەك بالالاردان اينالىپ كەتپەيسىڭ بە؟ – دەپ ورالدىق داۋلەت اعامىز پويىزداعى قازىرگى جاعدايعا كوڭىلى تولاتىنىن ايتىپ بەردى.
شۇباتىلعان پويىزدى ارالاپ، ءبىرقاتار جولاۋشىلارمەن تىلدەسكەنىمىزدە ولاردىڭ جولسەرىكتەرگە قاتىستى ەشقانداي وكپە-رەنىشى جوق ەكەنىن بىلدىك. ءبارى پويىز قىزمەتكەرلەرىنىڭ قىزمەتىنە ريزا. باقىلاۋ بارىسىندا پويىزعا بيلەتسىز ءمىنىپ العان جولاۋشىلاردى دا كەزدەستىرمەدىك.
بۇدان كەيىن №51/52 «تۇلپار-تالگو» پويىزىنىڭ باستىعى گالىمجان الىبەكوۆتى اڭگىمەگە تارتىپ، پاندەميانىڭ جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنا قالاي اسەر ەتكەنىن سۇرادىق.
– مەنىڭ جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىندا جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقانىما 27 جىل بولدى. مۇندايدى ءبىرىنشى رەت كورىپ وتىرمىن. بۇعان دەيىن ەلىمىزدىڭ باتىسىنا ساپار شەككەن پويىزدا جولاۋشىلار تولىپ وتىراتىن. كەيدە جولاۋشىلاردىڭ كوپتىگىنەن قوسىمشا ۆاگون تىركەۋگە ءماجبۇر بولاتىنبىز. ءقازىر پاندەمياعا بايلانىستى ارى-بەرى ساپارعا شىققان حالىقتىڭ سانى از. ءتىپتى ادامنىڭ ازدىعىنان ۆاگوندى اعىتىپ تاستاعان كەزىمىز بولدى. ءقازىر ءبىرشاما جاقسى. جولسەرىكتەر جولاۋشىلار تاسىمالى قايتادان جاندانا باستاعانىن ايتىپ ءماز بولىپ ءجۇر، – دەيدى پويىز باستىعى. بۇدان كەيىن «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق-نىڭ الماتى قالاسى بويىنشا جولسەرىگى شارحان نۇراسىل ەسىمدى جىگىت اڭگىمەگە ارالاسىپ، كوكەيدە جۇرگەن ويىن ورتاعا سالدى.
– ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز ۆاگونداردى قابىلداپ الۋدان باستالادى. ءاربىر ۆاگون تازا، جولاۋشىلارعا قاجەتتى توسەك-ورىن مەن وزگە دە قاجەتتى قۇرىلعىلاردىڭ دايىن بولۋىنا باسا ءمان بەرەمىز. جالپى، جولسەرىكتەر ۆاگونداعى سانيتارلىق تازالىق ىسىنە ايرىقشا ءمان بەرەدى. پاندەميا كەزىندە ساقتىق شارالارى ودان سايىن كۇشەيە ءتۇستى. پويىزعا مىنگەندە جولاۋشىلاردىڭ الەۋمەتتىك قاشىقتىقتى ساقتاۋىنا، بەتپەردە تاعۋىنا باسا ءمان بەرەمىز. ەگەر جولاۋشى ماسكا تاعۋدى ۇمىتىپ كەتكەن بولسا، وعان مەديسينالىق ماسكانى ءوزىمىز بەرەمىز. ساقتىق شارالارىنا بايلانىستى بۇرىنعىداي جولاۋشىلاردى شىعارىپ سالۋشىلاردى ىشكە جىبەرمەيتىن بولدىق. جولاۋشىلارىمىز بالالى ايەل، قارت ادام نەمەسە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادام بولسا، ولاردىڭ جۇكتەرىن ءوزىمىز كوتەرىپ، ورىندارىنا جايعاستىرامىز. سونىمەن قاتار جولاۋشىلاردىڭ ۆاگون-ۆاگوندى ارالاپ، تانىستارىن ىزدەۋىنە دە ۇزىلدى-كەسىلدى تىيىم سالىنعان. پويىزداعى مەيرامحانادا دا سانيتارلىق نورمالار قاتاڭ ساقتالۋدا. سانيتارلىق نورمالاردى بۇزعان جولاۋشىلارعا ءبىرىنشى كەزەكتە اۋىزشا ەسكەرتۋ جاسايمىز. ەگەر ايتقانعا كونبەسە، پويىزداعى قوعامدىق ءتارتىپتى باقىلايتىن ترانسپورتتىق پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنە جۇگىنەمىز. مۇنىڭ ءبارى جولاۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن قولعا الىنعان شارا بولعاندىقتان، كوپشىلىك تاراپىنان تارتىپكە باعىنباۋشىلىق بولعان جوق. جۇرتتىڭ ءبارى قازىرگى جاعدايدى تۇسىنەدى، – دەپ جولسەرىك جاعدايدى بايانداپ بەردى. وسىلايشا، №51/52 «تۇلپار-تالگو» پويىزىنداعى العاشقى باقىلاۋ جۇمىسى كەزىندە اناۋ ايتقانداي ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتى بايقامادىق.
ءبىزدىڭ توپ ورالعا جەتكەننەن كەيىن №614 «ورال-اقتوبە» پويىزىنا اۋىسىپ مىندىك. پويىز باستىعى الماس مىرزاعۇلوۆ ۆاگونداردىڭ بارىنە جولاۋشىلار ورنالاسقانىن العا تارتتى. بۇل پويىزدى تەكسەرۋ بارىسىندا دا باس جارىپ، كوز شىعاراتىنداي ورەسكەل كەمشىلىكتەردى بايقاي قويمادىق. جولسەرىكتەردەن وزدەرىن «سىزدەرگە باستىقتارىن ريەۆيزور قىزمەتىنىڭ باس مەنەدجەرلەرى جۋرناليستەرمەن بىرىگىپ، پويىزدى تەكسەرەتىنى تۋرالى ەسكەرتىپ قويمادى ما؟» دەگەن سۇراعىمىزعا دا جاۋاپ بەردى.
– جوق، سىزدەردىڭ جول بويىن تەكسەرىپ جولعا شىققاندارىڭىزدى بىزگە ەشكىم ەسكەرتكەن جوق. ءيا، جولاۋشىلار تاسىمالداۋ سالاسىنا قاتىستى ءتۇرلى اڭگىمەلەر ايتىلاتىنى جاسىرىن ەمەس. ءبىراق ونىڭ ءبارى وتكەننىڭ ەنشىسىندە قالعان دۇنيەلەر. ءقازىر جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنداعى ءتارتىپتىڭ ساقتالۋىنا ءاربىر پويىزدىڭ بريگاداسى مۇددەلى. ەشقانداي جولسەرىك پاندەميا كەزىندە ورتاق ەرەجەگە قايشى ارەكەتكە بارىپ، جۇمىستان شىعىپ قالعانىن قالامايدى. جولسەرىكتەر كاسىبىنە ادالدىق تانىتىپ، وزىنە تاپىسىرىلعان جۇمىستى جوعارى دەڭگەيدە ورىنداسا، قوسىمشا سىياقى الاتىنىن بىلەدى. بۇگىندە پاندەمياعا بايلانىستى قتج جول ءجۇرۋ بيلەتىن حالىققا ايتارلىقتاي پايىزدىق جەڭىلدىكپەن ۇسىنىپ وتىر. مۇنداي جاعدايدا جولاۋشىلار دا پويىزعا بيلەتسىز ءمىنىپ، زاڭ بۇزبايتىنى بەلگىلى. وسى رەتتە «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق «ۇزدىك بريگادا» بايقاۋىن ۇيىمداستىرىپ، حالىققا ساپالى قىزمەت كورسەتكەن بريگادانى ماراپاتتاۋ ءىسىن قولعا الىپ وتىر. ۇزدىك دەپ تانىلعان بريگادا قىزمەتكەرلەرى قوسىمشا سىياقىعا يە بولادى. سول سەبەپتى ءقازىر بارلىق پويىز قىزمەتكەرلەرى بايقاۋدا توپ جارۋ ءۇشىن ءوز قىزمەتىن ساپالى اتقارىپ جاتىر. «ۇزدىك بريگادا» بايقاۋى جۇمىستى ساپالى اتقارۋعا ىنتالاندىرىپ وتىرعانىن ايتقىم كەلەدى، – دەپ №614 «ورال-اقتوبە» پويىزىنىڭ جولسەرىگى اعىنان جارىلىپ اڭگىمەسىن ايتتى.
ءبىر بايقاعانىمىز، پاندەميا كەزىندەگى ساقتىق شارالارى جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىنىڭ ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەپ، جۇمىس ساپاسىن ارتتىرعانىنا كۋا بولدىق. ۆاگونداردى ارالاعانىمىزدا «جولاۋشىلار تاسىمالى» اق قىزمەتكەرلەرىن قاجەتتى زارارسىزدانىرۋ زاتتارىمەن قامتاماسىز ەتكەنىنە كوز جەتكىزدىك. دارەتحانالار تاپ-تازا.
«جولاۋشىلار تاسىمالى» اق-نىڭ بارلىق جولسەرىكتەرى جولاۋشىلاردان كوروناۆيرۋس انىقتالعاندا العاشقى مەديسينالىق كومەك كورسەتىپ، ۆاگون ءىشىن زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى بويىنشا دايىندىقتان وتكەن ەكەن. وسىلايشا، جول بويىنداعى جاعدايدى باقىلاعانىمىزدا جولاۋشىلار تاسىمالى سالاسىندا ورەسكەل قاتەلىكتەردى كەزدەستىرمەدىك. پويىز قىزمەتكەرلەرى ەرەجەگە سايكەس حالىققا قىزمەت كورسەتىپ جاتقانىنا كوزىمىز جەتىپ قايتتى.
نۇرلان قازىعۇلوۆ
