رەسمي دەرەكتەرگە سايكەس، بۇگىندە قازاقستاندا جاستاردىڭ سانى شامامەن 4 ميلليون ادامدى قۇرايدى. ولاردىڭ اراسىندا 2،3 ميلليون جاس – قالادا، 1،7 ميلليونى اۋىلدى جەرلەردە تۇرادى. جاستاردىڭ قوعامنىڭ ەنەرگياعا تولى بولىگى ەكەنىن جانە ەكونوميكا بولاشاعىنا سالىنعان ينۆەستيسيا ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇگىندە الەمدىك قاۋىمداستىقتا جاستار ساياساتىن دامىتۋعا، سونىڭ ىشىندە جاستارعا بەرىلەتىن ءبىلىم گرانتتارى مەن شاكىراقىلاردى ارتتىرۋ وزەكتى بولىپ قالۋدا.
وسى باستامالارعا سايكەس 1964 جىلى ماسكەۋدە نەگىزى قالانعان «جاس تۇلپار» قازاق جاستار بىرلەستىگى ارنايى بايقاۋ ۇيىمداستىرعان بولاتىن. بايقاۋدىڭ باستى شارتى – ستۋدەنتتىڭ ۇلگەرىمى جانە موتيۆاسيالىق ەسسە. بايقاۋعا بارلىعى جيىرما ۇمىتكەر قاتىستى. جوبانىڭ باستى ماقساتى دارىندى جاستاردىڭ باسىن قوسىپ، ولاردىڭ ارمان-ماقساتتارىنا جول اشۋ دەيدى ۇيىمداستىرۋشىلار. بيىلعى بايقاۋدىڭ ەرەكشەلىگى – رەسەيدەگى قانداستارىمىزدىڭ قاتىسۋىمەن ايشىقتالدى.
ءسويتىپ، قازىلار القاسىنىڭ ۇزاق كەڭەسۋىنەن كەيىن ەكى كۇنگە سوزىلعان بايقاۋدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ون ءبىر ستۋدەنت شاكىرتاقى يەگەرى اتاندى. ولار – ماليكا شايكەنوۆا، نارگيز قاجىكەنوۆا، ۇلجان نۇعمانوۆا، گۇلدانا قىلىشبەكوۆا، الماس ىسقاقوۆ، ازات مۇقاروۆ، نۇرسۇلتان ناۋرىزبايەۆ، نۇرزادا ساقتاعانوۆ، ايشا اسانجانوۆا، توقجان ورازعالي، اينۇر قياسوۆا.
– بۇل بايقاۋدان العان اسەرىم ەرەكشە. قارسىلاستارىم دا وسال بولمادى. ءار ءبىر قاتىسۋشى ءبىلىمدى. بايقاۋ جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلعان جانە وتە ءادىل ءوتتى دەپ ويلايمىن. جاستار جىلى قازاقستان جاستارىنا ۇلكەن، ءارى تاريحي مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. بىرىنشىدەن، جاستاردىڭ رۋحاني جاعىنان كەملدەنۋىنە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت. ەكىنشىدەن، ءبىلىم ماسەلەسىن ەسكەرۋ كەرەك. جاستار اراسىنداعى قۇقىقتىق مادەنيەتتى، قوعامدىق ءتارتىپتى كۇشەيتىپ، قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن سىبايلاس جەمقورلىققا مۇلدەم توزبەۋشىلىكتىڭ قالىپتاستىرۋ شارالارىنا باسىمدىق بەرگەن ءجون. وسىنىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ تيىمدىلىگى ارتادى، – دەيدى جەڭىمپاز ماليكا شايكەنوۆا.
– جاستاردى قولداۋ ەل ەكونوميكاسىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسادى. ءبىزدىڭ تاراپتان جاستارعا ءاردايىم قولداۋ بولادى. بۇگىنگى بايقاۋعا ورالبەك بوتبايدىڭ ءوزى قاتىسىپ، جالىندى جاستارمەن تانىستى. رەسەيدە ون ەكى مىڭ قازاقستاندىق ستۋدەنتتەرىمىز ءبىلىم الۋدا. جاستار جىلىندا كرەاتيۆتى جوبالارمەن بولىسۋگە بولادى. دەگەنمەن ماسكەۋدە جاستار جينالاتىن ارنايى عيماراتىمىز جوق. بۇل ءبىر ۇلكەن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. ەگەر ەل اعالارىمىز شەت ەلدە جۇرگەن ۇشقىر ويلى، تالانتتى جاستارعا كومەك كورسەتسە نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى دەگەن ويدامىن. بۇگىنگى دوداعا قاتىسقان ستۋدەنتتەرگە ريزامىن. بارلىعى وتە ءبىلىمدى. وسى ورايدا ورالبەك قوجامجارۇلىنا ويى وزىق جاستاردى قولداعانىنا العىسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى، – دەيدى.
ال جاستاردى اراسىندا ماڭىزدى ءىس-شارانىڭ وتۋىنە ۇيىتقا بولعان بىلىكتى كاسىپكەر، اتىمتاي جومارت ورالبەك بوتباي مىرزا دا ءوز ويىن ورتاعا سالدى
– بيىلعى جىلى جاستار جىلى وسى ورايدا ەل اعاسى بولىپ جاستارعا قامقورلىق تانىتۋدى پارىز سانايمىن. ەكى ۇلىم دا ماسكەۋدە ءبىلىم العان، سوندىقتان مۇندا ءبىلىم الىپ جاتقان جاستارىمىزدىڭ جاعدايى ماعان بەلگىلى. كۇنى كەشە ەلىمىزدە ۇلكەن وزگەرىستەر ورىن الدى. ەلۋ جىلدا ەل جاڭا دەمەكشى مەملەكەتىمىزدەگى وزگەرىستەر ەلدىڭ دامۋىنا نەگىز بولادى دەگەن ۇمىتتەمىن. ءبىز ءوزىمىزدىڭ تاراپىمىزدان ازامات رەتىندە وعان اتسالىسۋىمىز كەرەك. جاستاردى ەڭبەككە شاقىرامىن. ەڭبەك بارلىعىن جەڭەدى! – دەدى ورالبەك قوجامجار ۇلى.
اينۇر نۇرلان قىزى
