جاساندى ينتەللەكت – كومپيۋتەردى، روبوتتىق تەحنولوگيانى نەمەسە اناليتيكالىق جۇيەنى ادام سياقتى ينتەللەكتۋالدى ويلاۋعا ۇيرەتۋ جولدارىن زەرتتەيتىن تەحنولوگيا، دالىرەك ايتساق، قازىرگى عىلىمنىڭ باعىتى. شىندىعىندا، ادامدار ينتەللەكتۋالدى روبوت كومەكشىلەرىنىڭ بولۋىن العاشقى كومپيۋتەرلەر ويلاپ تابىلعانعا دەيىن ارمانداعان. ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى ومىرىمىزدە جاساندى ينتەللەكتتىڭ پايدا بولۋى سوڭعى جىلدارى بارعان سايىن قارقىندى بولۋدا. تەرەڭ وقىتۋ جانە نەيروندىق جەلىلەر سالاسىنداعى ەلەۋلى جەتىستىكتەر سويلەۋدى تانۋ، كومپيۋتەرلىك كورۋ، تابيعي ءتىلدى وڭدەۋ جانە ت.ب. كوپتەگەن تەحنولوگيالاردى جەتىلدىردى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلدە جاساندى ينتەللەكتتىڭ دامۋىنا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ونى ءبىلىم، مەديسينا، ونەركاسىپ جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ سياقتى ءارتۇرلى سالادا بەلسەندى پايدالانۋعا شاقىردى. پرەزيدەنت جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ قازاقستاننىڭ الەمدىك نارىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرىپ، ەكونوميكانىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتە الادى دەپ سانايدى.
«جاساندى ينتەللەكت بۇدان بىلاي عىلىمي فانتاستيكا ەمەس، ءومىردىڭ اقيقاتىنا اينالدى. جاڭا ءداۋىردىڭ باستالعانىنا كۋا بولىپ وتىرمىز. كەزىندە ەلەكتر جارىعى مەن ينتەرنەتتى ويلاپ تابۋ تىرشىلىگىمىزدى قالاي تۇبەگەيلى وزگەرتسە، جاساندى ينتەللەكتى تەحنولوگياسىنىڭ ىقپالى دا ءدال سونداي وراسان زور. ول ادامزاتتىڭ تۇرمىس سالتىن مۇلدەم باسقا ارناعا بۇرىپ، جۇمىس پروسەستەرىن اۆتوماتتاندىرادى جانە اۋقىمدى ەكونوميكالىق قۇندىلىق قالىپتاستىرا الادى. كەيبىر ساراپشىلاردىڭ باعالاۋىنشا، جاساندى ينتەللەكتىنىڭ جاھاندىق ەكونوميكاعا قوساتىن ەلەۋلى ۇلەسى – دۇنيەجۇزىلىك ءجىو-نىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىنە پارا-پار. اتالعان تەحنولوگيانىڭ كەڭ قولدانىسقا يە بولۋى قازاقستاننىڭ قارقىندى دامۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقارا الادى. سوندىقتان قىسقا مەرزىم ىشىندە جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاساۋ قاجەت»،-دەگەن ەدى ق.توقايەۆ Digital Bridge فورۋمىندا.
جاساندى ينتەللەكت (جي) – ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتتەردى قاجەت ەتەتىن تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا قابىلەتتى باعدارلامالار مەن جۇيەلەردى جاساۋعا ارنالعان عىلىم سالاسى. جاساندى ينتەللەكتتىڭ نەگىزگى ماقساتى - كومپيۋتەرلىك جۇيەلەرگە قورشاعان ورتانى قابىلداۋعا، اقپاراتتى وڭدەۋگە، شەشىم قابىلداۋعا جانە تاجىريبەدەن تاۋەلسىز ۇيرەنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن الگوريتمدەر مەن مودەلدەردى جاساۋ.
جاساندى ينتەللەكت روبوتوتەحنيكا، كومپيۋتەرلىك كورۋ، تابيعي ءتىلدى وڭدەۋ، اۆتوماتتى جوسپارلاۋ سياقتى ءارتۇرلى سالالاردا كەڭىنەن قولدانىلادى. جاساندى ينتەللەكتىنى ماماندانۋى بويىنشا ءالسىز، كۇشتى جانە سۋپەر دەپ جىكتەيدى. ءالسىز جاساندى ينتەللەكت ناقتى قاراپايىم ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان جانە جالپى ينتەللەكتكە يە بولۋعا ۇمتىلمايدى. ال، قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان كۇشتى جاساندى ينتەللەكت قورشاعان ورتانى قابىلداي الاتىن، ادامدارعا ۇقساس اۆتونومدى شەشىم قابىلداي الاتىن جۇيە. سۋپەر ينتەللەكت - ادامنان قابىلەتى جوعارى ينتەللەكت. ول جەتىلدىرىلگەن ويلاۋ، دالەلدەۋ، پايىمداۋ، قارىم-قاتىناس جانە وقۋ قابىلەتتەرىنىڭ ارقاسىندا ادامنىڭ مىندەتتەرىن جاقسى ورىنداي الادى. بۇل كەرەمەت جانە قورقىنىشتى ەستىلەدى، ءبىراق ولار ءالى جاسالعان جوق.
جاساندى ينتەللەكتتىڭ جەتىلدىرىلگەن ادىستەرى ماشينالىق وقىتۋعا، تەرەڭ وقىتۋعا جانە نەيروندىق جەلىلەرگە نەگىزدەلگەن. ولار جۇيەلەرگە ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى تالداۋعا، ۇلگىلەردى انىقتاۋعا جانە بولجامدار جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ تەك وزىق تەحنولوگيالاردى عانا ەمەس، عالىمداردىڭ، ينجەنەرلەردىڭ جانە باسقا دا مامانداردىڭ ىنتىماقتاستىعىن قاجەت ەتەدى. ادامنىڭ ينتەللەكتىسى مەن جاساندى ينتەللەكتىنىڭ ينتەگراسياسى ەڭ پايدالى جانە يننوۆاسيالىق ناتيجەلەرگە اكەلۋى مۇمكىن. سوندىقتان زەرتتەۋدى جالعاستىرۋ جانە ونى قوعامنىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس دامىتۋ ماڭىزدى، ول ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدى جاقسارتۋدىڭ پايدالى قۇرالىنا اينالادى.
جاساندى ينتەللەكت ادامداردىڭ ومىرىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. ول قوعامىمىزدىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا ەنىپ، بارلىق جەردە وزگەرىستەر ەنگىزۋدە.
جاساندى ينتەللەكتتىڭ قاراپايىم مىسالدارىن قاراستىرايىق.
- داۋىستىق كومەكشىلەر: Apple كومپانياسىنىڭ Siri نەمەسە Google Assistant سياقتى زاماناۋي داۋىس كومەكشىلەرى سويلەۋدى تانۋ جانە پايدالانۋشى كوماندالارىن ورىنداۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن پايدالانادى. ولار سۇراقتارعا جاۋاپ بەرە الادى، ۇسىنىستار بەرە الادى، قۇرىلعىلاردى باسقارا الادى جانە ت.ب.
- ۇسىنۋ جۇيەلەرى: Netflix، Amazon جانە YouTube سياقتى كوپتەگەن تانىمال ينتەرنەت پلاتفورمالار پايدالانۋشىلارعا ۇسىنۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانادى. جاساندى ينتەللەكت پايدالانۋشىنىڭ قالاۋىنا سايكەس ونى قىزىقتىراتىن ماتەريالداردى ۇسىنادى.
- اۆتوماتتاندىرىلعان اۋدارما: ونى Google Translate سياقتى اۆتوماتتاندىرىلعان اۋدارما پلاتفورمالارى ماتىندەردى ءارتۇرلى تىلدەرگە اۋدارۋ ءۇشىن پايدالانادى. ولار جوعارى دالدىكپەن اۋدارۋدى ۇيرەنۋ ءۇشىن ۇلكەن كولەمدەگى ماتىندىك دەرەكتەردى وڭدەيدى.
- الاياقتىقتى انىقتاۋ: بانكتەر مەن قارجى ينستيتۋتتارى الاياقتىق ارەكەتتەردى انىقتاۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى بەلسەندى تۇردە پايدالانۋدا. جاساندى ينتەللەكت كليەنتتەردىڭ ترانزاكسيالارىن تالدايدى جانە قارجىلىق قىلمىستاردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەتىن كۇدىكتى ترانزاكسيالار تۋرالى ەسكەرتۋلەر بەرەدى.
- پروسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ: جاساندى ينتەللەكت بيزنەستەگى ءارتۇرلى تاپسىرمالار مەن پروسەستەردى اۆتوماتتاندىرۋ ءۇشىن پايدالانىلۋى مۇمكىن. مىسالى، اۆتوماتتى جىكتەۋ جۇيەلەرى ۇلكەن كولەمدەگى قۇجاتتاردى وڭدەپ، سۇرىپتاي الادى، ال وندىرىستىك روبوتتار وندىرىستىك جەلىلەردە كۇندەلىكتى تاپسىرمالاردى ورىنداي الادى.
بۇل كۇندەلىكتى ومىردە جاساندى ينتەللەكتتى قولدانۋدىڭ كەيبىر مىسالدارى عانا. جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋ اياسى كەڭەيۋدە جانە ونىڭ الەۋەتى ەندى عانا جۇزەگە اسا باستادى.
جۇمىس پەن ءوندىرىس سالاسىندا جاساندى ينتەللەكت كۇندەلىكتى جانە مونوتوندى تاپسىرمالاردى اۆتوماتتاندىرۋ، تيىمدىلىكتى ارتتىرۋ جانە شىعىنداردى ازايتۋ مۇمكىندىگىنە يە. مىسالى، زاۋىتتارداعى روبوتتى جۇيەلەر وندىرىستىك جەلىلەردە كۇردەلى وپەراسيالاردى ورىنداۋعا، قاتەلەردى ازايتۋعا جانە ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا قابىلەتتى. سونىمەن قاتار، دەرەكتەردى باقىلاۋ جانە تالداۋ، تۇتىنۋشىلار تاجىريبەسىن جاقسارتۋ جانە بيزنەس-پروسەستەردى وڭتايلاندىرۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن قىزمەت كورسەتۋ سەكتورىنا اسەر ەتەدى. جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ جانە قولدانۋ ءبىرقاتار وڭ جانە تەرىس سالدارعا اكەلەدى.
مەديسينادا سالاسىندا اۋرۋلارعا دياگنوز قويۋ مەن ەمدەۋدى جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى. ماشينالىق وقىتۋ الگوريتمدەرى مەديسينالىق دەرەكتەردى تالداپ، ۇلگىلەردى تابۋعا كومەكتەسەدى، بۇل دارىگەرلەرگە دالىرەك شەشىم قابىلداۋعا جانە تيىمدىرەك ەمدەۋدى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
كولىك جانە لوگيستيكا سالاسىندا مارشرۋتتاردى وڭتايلاندىرۋعا جانە كولىك جەلىلەرىن باسقارۋدى جاقسارتۋعا اكەلۋى مۇمكىن. بۇل ءونىمدى جەتكىزۋ ۋاقىتىن قىسقارتۋعا جانە تاسىمالداۋ شىعىندارىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جاساندى ينتەللەكت وقۋ باعدارلاماسىن وقۋشىلاردىڭ جەكە قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەستەندىرۋگە كومەكتەسەدى. ماشينالىق وقىتۋ الگوريتمدەرى ءاربىر ستۋدەنت ءۇشىن جەكەلەندىرىلگەن وقۋ جوسپارلارى مەن ۇسىنىستار جاساۋ ءۇشىن باعالاردى جانە وقۋ دەرەكتەرىن تالداي الادى. سونىمەن قاتار، جي جاڭا داعدىلار مەن تىلدەردى ۇيرەنۋگە كومەكتەسەدى.
بيزنەستە جاساندى ينتەللەكت كۇندەلىكتى تاپسىرمالاردى اۆتوماتتاندىرۋعا جانە دەرەكتەر تالداۋىن جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى. بۇل شەشىم قابىلداۋ پروسەستەرىن جىلدامداتادى، تيىمدىلىكتى ارتتىرادى جانە كومپانيالارعا نارىقتاعى وزگەرىستەرگە تەزىرەك جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ۇلگىنى اۆتوماتتى تۇردە تانۋ، داۋىس پەن ءماتىندى وڭدەۋ جانە ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى تالداۋ - بۇل پروگرەسس پەن جاڭا اشۋلاردى جەڭىلدەتەتىن ماڭىزدى قۇرالدار.
دەگەنمەن، جاساندى ينتەللەكتتىڭ ارتىقشىلىقتارىن تالقىلاعاندا ەتيكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى دە ەسكەرۋ قاجەت. دەرەكتەر قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قۇپيالىلىقتى قورعاۋ ماڭىزدى. يلون ماسك پەن ستيۆەن حوكينگ جاساندى ينتەللەكت دامۋىن باقىلاۋدا ۇستاۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى. Tesla نەگىزىن قالاۋشى جاساندى ينتەللەكتتى يادرولىق قارۋمەن سالىستىرادى، ال بريتاندىق فيزيك مۇنداي جۇيەلەر ادامنىڭ دەگراداسياسىنا اكەلىپ سوقتىرادى جانە ءبىزدى دارمەنسىز ەتەدى دەپ سانايدى.
جاھاندىق اۋقىمدا جاساندى ينتەللەكت نەگىزىندەگى تەحنولوگيالار مەن قىزمەتتەردى دامىتۋ بويىنشا جەتەكشى بۇلتتىق پلاتفورمالار Amazon، Google جانە Microsoft بولىپ تابىلادى.
باعدارلامالىق جاساقتامانى ازىرلەۋدە جاساندى ينتەللەكت باعا جەتپەس قۇرالعا اينالدى. 2023 جىلدىڭ ەڭ قىزۋ پىكىرتالاستارىنىڭ ءبىرى GitHub Copilot جانە ChatGPT، ازىرلەۋشىلەرگە كومەكتەسۋگە ارنالعان ەكى بەلگىلى جاساندى ينتەللەكت قۇرالدارىنىڭ اينالاسىندا بولدى. ChatGPT – بۇل كوپتەگەن ماتىندىك دەرەكتەردە وقىتىلعان جانە ستۋدەنتتەر اراسىندا ءجيى قولدانىلاتىن مودەل. وقىتۋ پروسەسىندە اتالعان مودەلدى پايدالانۋدا بارىنشا تيىمدىلىك پەن قاۋىپسىزدىك شارالارىن قابىلداۋ كەرەك. جاساندى ينتەللەكتكە قولجەتىمدىلىك بار جەردە ءبىلىم الۋشىلاردى سىني ويلاۋعا ۇيرەتۋ ماڭىزدى.
سونىمەن قاتار، وسى جىلى جاساندى ينتەللەكت سالاسىنىڭ كورنەكتى تۇلعاسى جانە Google-دىڭ اتاقتى عالىمى دجەففري حينتون Google-داعى قىزمەتىنەن كەتىپ، جاساندى ينتەللەكتۋالدى كومپيۋتەرلەر جاقىن ارادا ادام دەڭگەيىندەگى ينتەللەكتكە قول جەتكىزە الادى دەپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ عىلىمي-تەحنولوگيالىق زەرتتەۋلەردىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ەلىمىز يننوۆاسيالىق دامۋعا، كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشۋگە جانە ەكونوميكانىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر اكەلۋگە قابىلەتتى ينتەللەكتۋالدى جۇيەلەردى قۇرۋعا ۇمتىلۋدا. مەملەكەت ءتۇرلى باعدارلامالار مەن قورلار ارقىلى جاساندى ينتەللەكت بويىنشا عىلىمي جوبالاردى بەلسەندى تۇردە قولدايدى.
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋدىڭ پەرسپەكتيۆالى باعىتتارىنىڭ ءبىرى قالا قۇرىلىسى جانە مەنەدجمەنت بولىپ تابىلادى. زياتكەرلىك جۇيەلەر كولىك ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا، ەنەرگيانى باسقارۋدى وڭتايلاندىرۋعا جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تيىمدىرەك ەتۋگە كومەكتەسەدى. وسىلايشا، قازاقستان جاساندى ينتەللەكتى بەلسەندى دامىتىپ، ەلدى جاڭعىرتۋ جانە يننوۆاسيالىق دامىتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ الەۋەتىن ىسكە اسىرۋدا.
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانۋدىڭ تاعى ءبىر سالاسى – اۋىل شارۋاشىلىعى. جاساندى ينتەللەكت توپىراق پەن وسىمدىكتەردى باقىلاۋ جۇيەلەرىن ازىرلەۋ، ەگىن ونىمدىلىگىن بولجاۋ جانە تىڭايتقىشتار مەن سۋدى پايدالانۋدى وڭتايلاندىرۋ ءۇشىن قولدانۋى مۇمكىن. بۇل اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن جاقسارتۋعا كومەكتەسەدى.
زياتكەرلىك جۇيەلەردى ەنەرگيا رەسۋرستارىن باسقارۋ سالاسىندا دا قولدانۋعا بولادى. وسى سالاداعى دەرەكتەردى تالداۋ، قۋات شىعىندارىن وڭتايلاندىرۋ جانە تۇتىنۋدى بولجاۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋ قۋات شىعىندارىن ازايتادى جانە ەنەرگيا تيىمدىلىگىن ارتتىرادى.
سونىمەن قاتار، جاساندى ينتەللەكت كولىكتى باسقارۋدىڭ اۆتونومدى جۇيەلەرىن قۇرۋ، مارشرۋتتاردى وڭتايلاندىرۋ جانە قوزعالىس قاۋىپسىزدىگىن جاقسارتۋ ءۇشىن كولىك سەكتورىندا قولدانىلۋى مۇمكىن. بۇل جول اپاتتارىن جانە كەپتەلىستەردى ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
جالپى، جاساندى ينتەللەكتتىڭ دامۋى ادامداردىڭ ءومىرىن جاقسارتۋعا، ەكونوميكانى دامىتۋعا جانە ەلدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى. قازاقستان بۇل سالانى بەلسەندى دامىتۋعا، دارىندى مامانداردى تارتۋعا جانە جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى يننوۆاسيالار مەن ستارتاپتارعا قولايلى جاعداي جاساۋعا ۇمتىلادى.
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكت سالاسىندا عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستارمەن بەلسەندى اينالىساتىن بىرنەشە ۇيىمدار مەن ۋنيۆەرسيتەتتەر بار. ق.ي.ساتبايەۆ اتىنداعى قازۇتزۋ قازاقستانداعى جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى جانە IT-تەحنولوگيالار، سونىڭ ىشىندە جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە ءبىلىم بەرۋ قىزمەتىن بەلسەندى تۇردە دامىتىپ كەلەدى. اتالعان وقۋ ورىنىنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى ماشينالىق وقىتۋ، ۇلكەن كولەمدى دەرەكتەردى تالداۋ، كومپيۋتەرلىك كورۋ جانە جاساندى ينتەللەكتتىڭ باسقا اسپەكتىلەرىن قامتيدى.
ەلىمىز جاساندى ينتەللەكت سالاسىن بەلسەندى دامىتۋعا جانە يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋعا ءوز ۇلەسىن قوسۋعا ۇمتىلۋدا. ءقازىردىڭ وزىندە كوپ نارسە جاسالدى، ءبىراق قازاقستاندا بۇل سالانى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن ءالى كوپ نارسە ىستەۋ كەرەك.
قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكت دامۋىنىڭ ارتىقشىلىقتارى:
- ەكونوميكالىق الەۋەت: جاساندى ينتەللەكتتىڭ دامۋى ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋى ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر تۋعىزادى. جاساندى ينتەللەكت نەگىزىندەگى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالار جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا، ينۆەستيسيا تارتۋعا جانە ەكسپورتتىق الەۋەتتى ارتتىرۋعا اكەلۋى مۇمكىن.
- باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى كۇشەيتۋ: جاساندى ينتەللەكتتى پايدالانۋ قازاقستاندىق كومپانيالار مەن ۇيىمداردىڭ حالىقارالىق نارىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، ءوندىرىس تيىمدىلىگىن ۇلعايتادى، بيزنەس-پروسەستەردى وڭتايلاندىرادى جانە ونىمدەر مەن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتادى.
- ءبىلىم مەن عىلىمدى جەتىلدىرۋ: جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ جانە قولدانۋ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارى مەن عىلىمي زەرتتەۋلەردى جەتىلدىرۋگە ىقپال ەتەدى. ول وقىتۋدىڭ يننوۆاسيالىق تاسىلدەرىن دامىتۋعا، سمارت وقۋ پلاتفورمالارىن جاساۋعا جانە عىلىمي سالاداعى مۇمكىندىكتەردى كەڭەيتۋگە كومەكتەسەدى.
- ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ: جاساندى ينتەللەكتتى پايدالانۋ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا اكەلۋى مۇمكىن. جاساندى ينتەللەكت مەديسينادا دالىرەك دياگنوز قويۋ جانە ءتيىمدى ەمدەۋ ءۇشىن، كولىكتە قوزعالىستى وڭتايلاندىرۋ ءۇشىن، قالا قۇرىلىسى مەن رەسۋرستاردى باسقارۋدا جايلى جانە تۇراقتى ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىن قۇرۋ ءۇشىن قولدانىلۋى مۇمكىن.
دەگەنمەن، ەلىمىزدە جاساندى ينتەللەكت دامۋىنىڭ كەمشىلىكتەرى دە بار:
- مامانداردىڭ جەتىسپەۋى: جاساندى ينتەللەكتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى ازىرلەي جانە قولدانا الاتىن جوعارى بىلىكتى ماماندار قاجەت.
- ينفراقۇرىلىمنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى: جاساندى ينتەللەكتتىڭ دامۋى جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتتى، قۋاتتى ەسەپتەۋ جۇيەلەرىن جانە باسقا دا ينفراقۇرىلىمدى قاجەت ەتەدى.
- ەتيكالىق جانە قۇپيالىلىق ماسەلەلەرى: جاساندى ينتەللەكتتى جاۋاپكەرشىلىكپەن جانە ەتيكالىق تۇرعىدان پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋگە كومەكتەسەتىن زاڭناما مەن ەرەجەلەردى ازىرلەۋ قاجەت.
- جۇمىس ورنىن جوعالتۋ ءقاۋپى: جاساندى ينتەللەكت ەنگىزۋ ەكونوميكانىڭ كەيبىر سەكتورلارىندا اۆتوماتتاندىرۋعا جانە جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. بۇل ءتيىستى شارالار مەن ساياساتتى رەتتەۋدى تالاپ ەتەتىن الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق قيىندىقتاردى تۋدىرۋى مۇمكىن.
جوعارىدا اتالعان فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ، جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ ايتارلىقتاي ارتىقشىلىقتارعا يە بولۋى مۇمكىن. بولاشاقتا جاساندى ينتەللەكتتىڭ ودان ءارى دامۋى جانە ونىڭ ءومىردىڭ ءارتۇرلى سالالارىنا اسەرى كۇتىلۋدە. ولار:
- اقىلدى ۇيلەر مەن قالالار: اقىلدى ۇيلەر جارىقتاندىرۋ، تەمپەراتۋرا مەن قاۋىپسىزدىكتى باقىلاۋ سياقتى ءتۇرلى تاپسىرمالاردى اۆتوماتتاندىرادى، ال اقىلدى قالالار كولىكتى، ەنەرگيانى پايدالانۋدى جانە قوعامدىق قىزمەتتەردى وڭتايلاندىرادى.
- مەديسينا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ: جاساندى ينتەللەكت مەديسينانى جەتىلدىرەدى، اۋرۋلارعا جىلدام دياگنوز قويۋعا كومەكتەسەدى جانە جەكە ەمدەۋ ادىستەرىن ۇسىنادى. مەديسينادا روبوتوتەحنيكا، سونىڭ ىشىندە حيرۋرگيالىق روبوتتار مەن دارى-دارمەك جەتكىزۋدىڭ اۆتونومدى جۇيەلەرى دە داميدى دەپ كۇتىلۋدە.
- روبوتوتەحنيكا جانە اۆتوماتتاندىرۋ: روبوتتار ءقاۋىپتى نەمەسە كۇندەلىكتى جۇمىستارداعى ادامداردى الماستىرا وتىرىپ، ءارتۇرلى سالالاردا كوبىرەك قولدانىلاتىن بولادى. ءارتۇرلى ورتالاردا كۇردەلى تاپسىرمالاردى ورىنداي الاتىن نەعۇرلىم جەتىلدىرىلگەن اۆتونومدى روبوتتار جاسالادى. روبوتتاندىرۋ سونىمەن قاتار ەڭبەك نارىعىنداعى وزگەرىستەرگە اكەلەدى.
- كولىك جانە اۆتونومدى تەحنولوگيالار: اۆتوموبيل ونەركاسىبىن دامىتۋ تەك جولداردا عانا ەمەس، اۆتونومدى كولىكتەردى جاساۋعا باعىتتالاتىن بولادى. سونداي-اق جۇكتەر مەن جولاۋشىلاردى جەتكىزۋ ءۇشىن ۇشقىشسىز ۇشاقتار مەن اۆتونومدى ۇشاقتاردى دامىتۋ كۇتىلۋدە. بۇل كولىك جۇيەسىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا اكەلەدى.
- ويىن-ساۋىق تەحنولوگيالارى جانە ۆيرتۋالدى شىندىق: قىزىقتى ۆيرتۋالدى الەمدەر مەن جاقسارتىلعان شىندىقتى جاساۋ ءۇشىن جاڭا تەحنولوگيالار ازىرلەنەدى. ولار پايدالانۋشىلارعا جاڭا الەمدەردى زەرتتەۋگە، ينتەراكتيۆتى ويىندارعا قاتىسۋعا جانە ۆيرتۋالدى نىساندارمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ارينە، بۇل جاساندى ينتەللەكت دامۋىنىڭ بىرنەشە باعىتتارى عانا. 2023 جىلدىڭ سوڭىندا جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ستارتاپتارعا سالىنعان ينۆەستيسيا كولەمى جاھاندىق اۋقىمدا شامامەن 50 ميلليارد دوللارعا جەتتى. پروگرەسستىڭ جىلدامدىعى مەن اۋقىمىن بولجاۋ قيىن. جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋ كۇندەلىكتى ومىرىمىزگە جانە جۇمىسىمىزعا كوپتەگەن مۇمكىندىكتەر مەن ارتىقشىلىقتار اكەلۋى مۇمكىن. ءبىز جاساندى ينتەللەكت ارقىلى ءبىزدىڭ يگىلىگىمىز ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن جاقسى بولاشاقتى قۇرا الامىز دەپ ويلايمىن.
اينۇر احمەدياروۆا، ساتبايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى اۆتوماتيكا جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ينستيتۋتى قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور، PhD دوكتورى
