الايدا، سەمەي قالاسىنىڭ اكىمى ەرماك ءسالىموۆتىڭ جولاۋشى تاسىمالىمەن اينالىساتىن كومپانيالاردىڭ مۇنداي قادامعا بارۋى زاڭعا تومپاق كەلەتىندىگىن قاداپ ايتۋى ناتيجەسىندە، 60 تەڭگەدەن اسپايتىن باعا سول كۇيى قالدىرىلعان بولاتىن. قالا تۇرعىندارى سول كەزدە قىزمەتىنە كىرىسكەنىنە ايدان ەندى اسقان جاڭا اكىمنىڭ بۇل ءىسىن وڭ باعالاپ، «بارەكەلدى» دەسكەندەي بولىپ ەدى. ءتىپتى، ەرماك بيداحمەت ۇلىنىڭ كوپشىلىكپەن بىرگە كوزى تالىپ اۆتوبۋس كۇتىپ، قالانىڭ ءبىر شەتىنەن ەكىنشى شەتىنە ەلمەن بىرگە بارىپ ءجۇرىپ، قوعامدىق كولىك قوجايىندارىنىڭ جۇمىسىن تەكسەرە باستاعانىن دا جاقسىلىققا جورىعان. ونى ايتامىز-اۋ، اۆتوبۋستاردىڭ بۇدان بىلاي كەشكى ساعات توعىز بولماي «جوندەرىنە كەتەتىنى» جايىنا قالىپ، كادىمگى استاناداعىداي تۇنگى 23.00-گە دەيىن جۇرۋىنە كۇش سالاتىندىعى دا جەرگىلىكتى باسىلىمدار ارقىلى بەلگىلى بولعان.
جاقىندا قالالىق اكىمدىكتەگى جيىندا جەرگىلىكتى بيلىك پەن جولاۋشى تاسىمالىمەن اينالىساتىن مەكەمە باسشىلارىنىڭ بەتپە-بەت جۇزدەسۋىنىڭ سوڭى – ولاردىڭ توننىڭ ىشكى باۋىنداي ورتاق كەلىسىمگە كەلۋىمەن اياقتالدى. ياعني، جولاقى بيلەتى جاقىن كۇندەردە 80 تەڭگەگە «سەكىرەدى» دە، قالاىشىلىك جولداردىڭ توز-توزى شىققاندىقتان، اۆتوبۋستاردىڭ ءجيى سىنىپ جاتاتىندىعىن جەلەۋ ەتكەن جەكەمەنشىك اۆتوپارك يەلەرىنىڭ ۇپايلارى تۇگەلدەنەتىن بولادى. بۇل – قىركۇيەكتىڭ 9-نان 13 قازانعا دەيىن قالاداعى بارلىق جولاۋشى تاسىمالىمەن اينالىساتىن مەكەمەلەردىڭ قىزمەتىمەن تولىقتاي سارالاپ شىققان ارنايى كوميسسيا جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى.
ال 2-قاراشادان باستاپ جولاۋشى تاسىمالىمەن اينالىساتىن ەكى سەرىكتەستىك «سەماۆتوپارك» پەن «ازيا Combi» جاڭا ءتاريفتىڭ 10 قاراشادان باستاپ 75 تەڭگە (بالالارعا 35 تەڭگە) بولاتىندىعىن مالىمدەگەن ورىس تىلىندەگى حابارلاندىرۋلارىن قاراماعىنداعى قوعامدىق كولىكتەرگە تۇگەلدەي ءىلىپ تاستادى. اتالمىش سەرىكتەستىكتەردىڭ بىرىنە قارايتىن №29 اۆتوبۋس كوندۋكتورىنىڭ ايتۋىنشا، جولاقى قۇنى بارلىق قوعامدىق كولىكتەردە دە وسىلاي بولماق. بۇعان دەيىن قىزمەت ساپاسى جاقسارتىلاتىنىن ايتىپ، جەرگىلىكتى بيلىك الدىندا قاپ-قاپ ۋادە بەرگەن سەرىكتەستىكتەر العاشقى قادامىن قازاق تىلىندەگى نۇسقاسىن ءىلۋ قاجەتتىگىنە پىسقىرماۋدان باستادى. ال مەملەكەتتىك تىلدەگى دە حابارلاندىرۋ ءىلىنۋى تيىستىگىن نەلىكتەن ەسكەرمەگەندىگىن سۇراعانىمدا قازاق كوندۋكتوردان ەستىگەن جاۋابىمنىڭ سيقى مىناۋ بولدى: «باسشىلىق وزدەرى بەرمەسە، ءبىز نە قىلامىز؟»... دەمەك، «سەماۆتوپارك» پەن «ازيا Combi» سەرىكتەستىكتەرىنىڭ باسشىلارىنا سەمەيدىڭ ەڭ الدىمەن قازاقتىڭ قالاسى ەكەندىگى قاپەرىنە كىرىپ شىقپايتىن بولعانى عوي.
ءبىر جاعىنان قوعامدىق كولىكتەردىڭ اۆتوبولشەكتەرىن الۋدىڭ قىمباتقا تۇسەتىندىگىن ايتىپ زار يلەپ وتىرعان قوجايىندارىنىڭ دا ءۋاجى ورىندى سەكىلدى كورىنەدى. ءبىراق، بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قالتاسىنا سالماق ءتۇسىرۋ قانشالىقتى ءادىل بولماق؟! بۇعان دەيىن جولاقى قۇنىن كوتەرەتىندىگىن ايتقان جولاۋشى تاسىمالداۋشىلارعا قالا اكىمى قاتاڭداۋ كوزقاراسىن ءبىلدىرىپ، ولاردىڭ كىرىس كوزدەرىن دە كورسەتۋى تيىستىگىن تالاپ ەتكەندە اۆتوبۋس قوجايىندارى كىبىرتىكتەپ قالعان. راسىندا دا ولاردىڭ كۇندەلىكتى شىعىنىنان گورى تاباتىن پايداسى ەسەلەپ اسىپ تۇسەتىنى بىلاي دا بەلگىلى بولاتىن. ءبىراق، جولاۋشى تاسىمالى قىزمەتىنەن جەكەمەنشىك قوعامدىق كولىك يەلەرىنىڭ قانشا پايدا تاباتىنى اكىمدىكتە وتكەن جيىن بارىسىندا اشىپ ايتىلعان جوق. قالا بيلىگىنىڭ ولاردىڭ جولاقى قۇنىن كوتەرۋگە كەلىسىم بەرۋىنىڭ ءوزى «قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايتىنىن» كورسەتكەندەي.
قالا تۇرعىنى رەتىندە بۇل جايعا بەيتاراپ قاراي المايتىندىقتان، تاياۋدا №50 باعىتتاعى «گازەلگە» وتىرعانىمدا جولاقىنىڭ قاشان كوتەرىلەتىنىن كوندۋكتورىنان سۇراۋىما تۋرا كەلدى. اڭگىمەگە جۇرگىزۋشى دە ارالاستى. ايتۋلارىنشا، جولاقىنى كوتەرۋدى سۇراپ وتىرعان قالاداعى اۆتوپارك باسشىلارى كورىنەدى. ايتپەسە، «قالايدا كوتەرەمىز» دەپ الاشاپقىن بولىپ جاتۋعا وزگە تاسىمالداۋشىلار قۇشتار بولىپ وتىرعان جوق. ويتكەنى، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ قالتا شاماسى وزدەرىنە دە بەلگىلى. جولاقىنى قىمباتتاتۋعا نەگىزگى سەبەپ – جانارماي باعاسىنىڭ كوتەرىلگەنى مەن اۆتوبولشەكتەردى الۋدىڭ وڭايعا تۇسپەيتىندىگى. ياعني، اۆتوبولشەكتەر رەسەيدەن اكەلىنەتىندىكتەن، وعان تاپسىرىس بەرۋ، جەتكىزدىرۋ دەگەن شاشەتەكتەن شىعىن كورىنەدى. سوندا ءبىزدىڭ رەسەيمەن كەدەندىك وداق توڭىرەگىندەگى جەڭىلدەتىلگەن كەلىسىمدەرىمىز قايدا؟.. اينالىپ كەلگەندە «كىسىدەگىنىڭ كىلتى اسپاندا» ەكەنى انىق كورىنەدى.
تاعى ءبىر ايتار جايت، كۇندەلىكتى جۇمىسقا باراتىن جانە قايتاتىن ۋاقىتتا كىسى قاراسى كوبەيىپ، مەجەلى ورىندى بىلاي قويىپ، كەز-كەلگەن قوعامدىق كولىكتىڭ ىشىندە ءبىرىن-بىرى تۇنشىقتىرىپ جىبەرۋگە شاق قالاتىنى دا ۇيرەنشىكتى كورىنىسكە اينالدى. اسىرەسە، «جانسايا»، ورتالىق بازار ايالدامالارىنان كەشكىلىكتە اۆتوبۋستار مەن «گازەلدەر» تولاسسىز توقتاپ، قوزعالىپ جاتسا دا لاپ بەرگەن تۇرعىندار لەگى ءبىر ازايمايدى. ەندى قاراڭىز: كەز-كەلگەن قوعامدىق كولىكتەگى 35-40 ادامدىق ورىننان بولەك 10-15 ادام ءار ايالداما سايىن ءبىرىن-بىرى يتەرىپ كىرىپ، سىعىلىسىپ تۇرىپ، ءارقايسىسى 75 تەڭگەدەن، ەرتكەن بالاسى بولسا وعان قوسىمشا 35 تەڭەدەن تولەيتىن بولسا، كۇندەلىكتى جوسپاردان تىس قانشا قاراجات ءتۇسىپ جاتاتىنىن ىشتەي شامالاي بەرىڭىز. مۇنى ايتپاعاندا تۇرعىنداردى شامادان تىس كىرگىزىپ، تىعىزداپ الۋى جول قوزعالىسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا دا ۇلكەن كەدەرگى بولىپ شىقپاي ما؟! عايىپتان تايىپ، قار جاۋىپ كوشە بەتى كوكتايعاق بولعاندا، وقىس جاعداي ورىن السا، سالونداعى جولاۋشىلار ءۇشىن كىم جاۋاپ بەرەدى؟!
سونىمەن كەلەر اپتادان باستاپ سەمەيلىكتەر «قۇداي بۇيىرسا»، ءبىر رەتتىك جولاقىنىڭ 75 تەڭگە بولۋىنا دا كوندىگەتىن بولادى. بۇل جاعىنان استانا مەن الماتى سياقتى ءىرى قالاداعى جولاقىلارمەن «تەرەزەسى تەڭەستى» دەۋگە ابدەن بولادى. ال ونداعى تۇرعىنداردىڭ جالاقى ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي ەكەنى نازاردان تىس قالىپ وتىر. ەسەسىنە، تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىراتىندىعىن ايتىپ وتىرعان قالاداعى 6 جولاۋشى تاسىمالداۋشى مەكەمە قوجايىندارىنىڭ قانشالىقتى «ارىق سويلەپ، سەمىز شىعاتىنىنا» ۋاقىت تورەشى.
ءساتجان قاسىمجان ۇلى،
سەمەي قالاسى
