قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق تورقالى تويى بيىلعى ايتۋلى ءىس-شارالاردىڭ نەگىزى بولعانى ءسوزسىز. جىل باسىنان بەرى تاعىلىمعا تولى كوپتەگەن ءىس-شارالار ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ۇيىمداستىرىلدى. جاستارىمىز تامىرىن تەرەڭگە تارتقان تارام-تارام تاريحىمىزدان تاعىلىم ءتۇيىپ، ەل بولىپ ۇيىسۋدىڭ ماڭىزىن تۇسىنە تۇسكەنى انىق. تاياۋدا قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيلى تويى يۋنەسكو-نىڭ پاريج قالاسىندا ورنالاسقان شتاب-پاتەرىندە جوعارى دەڭگەيدە اتالىپ ءوتتى.

ايتۋلى شارانىڭ وتۋىنە  حالىقارالىق «كونكورد» اكادەمياسى، «الاش» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى مەن حالىقارالىق  «ادام كاپيتالى ينستيتۋتىنىڭ» ۇيىتقى بولعانىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. شارا بارىسىندا «قازاق حاندىعىنا 550 جىل» تاقىرىبىندا عىلىمي-كوپشىلىك كونفەرەنسيا بولىپ، بەلسەندى تاريحشى ماماندار بايانداما جاساپ، فرانسۋزدارعا قازاقتاردىڭ كونەدەن كەلە جاتقان حالىق ەكەنىن پاش ەتتى. جيىن بارىسىن حالىقارالىق «كونكورد» اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى گ.ۆ.تومسكيي مىرزا كىرىسپە سوزبەن اشتى. قازاقستاننىڭ فرانسياداعى ەلشىلىگىنىڭ  جاۋاپتى قىزمەتكەرى، ەلشىلىكتىڭ يۋنەسكو-داعى  وكىلى ساتىبالدى بۇرشاقوۆ بۇل حالىقارالىق كونفەرەنسيانىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى. ەلشىلىكتىڭ پاريج قالاسىنداعى كونسۋلى عابيت سىدىقبەكوۆ  قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا بايلانىستى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قۇتتىقتاۋىن وقىپ بەردى.

كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، تاريحشى حايروللا عابجاليلوۆ مۇنداي ءىس-شارالار ەلىمىزدىڭ ابىروي-بەدەلىن كوتەرۋگە ىقپال ەتەتىنىن العا تارتتى. ال شاراعا قاتىسقان قازاقستاندىق مايتالمان سپورتشى ەرلان الشىنبايەۆ قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويى قازاق جاستارىنىڭ پوتريوتتىق سەزىمىن وياتاتىنىن العا تارتتى.

– قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويىنىڭ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تويلانۋى جاستار ءۇشىن تاربيەلىك ءمانى زور ۇلكەن ءىس-شارا بولدى دەپ ەسەپتەيمىن. سونداي-اق، بارشا قازاق بالاسى ءۇشىن ماڭىزى زور ءىس-شارانىڭ وزگە ەلدەردە اتالىنىپ ءوتۋى دۇنيەجۇزىنە تارىداي شاشىلعان قانداستارىمىزدى بىرلىككە شاقىرىپ، ۇلى دالا توسىندە ماڭگىلىك ەل قۇرۋعا نەگىز بولىپ وتىرعانىن ايتقىم كەلەدى. فرانسياداعى قازاق دياسپورالارى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىق مەرەيتويىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تويلاۋى – ولاردىڭ جۇرەك تۇكپىرىندە جاتقان ەلگە دەگەن ساعىنىشتى وياتقانىن بايقادىم. سوندىقتان ايتۋلى مەرەكە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ بىرلىگىن ارتتىرىپ، ىرگەسىن بەكەمدەي ءتۇستى دەپ ەسەپتەيمىن، – دەپ اپتال ازامات وزىمەن بىرگە الا بارعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ كىتاپتارىن فرانسياداعى قازاقتارعا تابىس ەتتى.

ال فرانسيانىڭ پالما سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ق ر بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قۇرمەتتى پروفەسسور البەرت فيشلەر قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلى ءوسىپ كەلە جاتقاندىعىنا توقتالىپ،  قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن  ءار ءۇش جىل سايىن استانادا الەمدىك دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءسامميتى وتەتىندىگىن ۇلگى الارلىق وقيعا رەتىندە اتاپ ءوتتى.

كونفەرەنسيانىڭ نەگىزگى جۇمىس بولىگىندە  تاريحشى-عالىم «قاينار» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى ەرەنعايىپ وماروۆ  «قازاق وركەنيەتىنىڭ دامۋى مەن قالىپتاسۋ تاريحى»، تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى كەنجە تورلانبايەۆا «قازاق حاندىعىنىڭ قالىپتاسۋ كەزەڭدەرى»، «الاش» تاريحي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ  پرەزيدەنتى حايروللا عابجالەلوۆ «كونە داۋىردەن بەرگى قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ دامۋ كەزەڭدەرى»،  حالىقارالىق «ادام كاپيتالى ينستيتۋتىنىڭ» ديرەكتورى جانۇزاق اكىم «قازاقتىڭ ەتنيكالىق تاريحى» (40 تومدىعىنىڭ) «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىن دامىتۋداعى  ءرولى»، پروفەسسور  گريگوريي تومسكيي «ەۋروپاداعى عۇندار تاريحى مەن تاڭىرشىلدىك»،  رەسپۋبليكالىق «پرەزيدەنت جانە حالىق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، پروفەسسور مارات توقاشبايەۆ «قاڭلى جازۋى – قازاق وركەنيەتىنىڭ  دالەلى»، كەنەسارى حان قورىنىڭ ديرەكتورى مۇحتارحان اباعان «قازاق حاندىعى  – قازاق حالقىنىڭ ءحۇ-حۇى  عاسىرلاردا قانات جايعان ۇلى مەملەكەتى»، عابيدەن جاكەي «جيۋل ۆەرننىڭ «پاتشانىڭ شابارمانى» رومانىنداعى كەنەسارى حان وبرازى»، جۋرناليست-زەرتتەۋشى اقمارال ەركىنبايەۆا «قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋ كەزەڭدەرى» دەگەن تاقىرىپتاردا  باياندامالار جاسادى.

 قازاق تىلىندە جاسالعان باياندامالار سينحروندى تۇردە فرانسۋز تىلىنە اۋدارىلىپ وتىردى. يۋنەسكو جانىندا شىعاتىن حالىقارالىق  «كونكورد» جۋرنالىنىڭ ءبىر سانى تۇگەلدەي قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا بايلانىستى وسى كونفەرەنسيا ماتەريالدارىن جاريالاۋعا ارنالاتىن بولدى.  فرانسۋز باسىلىمدارىنىڭ  جازۋىنا قاراعاندا جالپى  قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالىپ  يۋنەسكو-دا وتكىزىلگەن كونفەرەنسيا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ فرانسياعا رەسمي ساپارىمەن تۇستاس  اسا ماڭىزدى ءىس-شارا رەتىندە اتالىپ وتىلگەن.