اقش-تىڭ 47ء-شى پرەزيدەنتىنىڭ سايلاۋى ەل تاريحىنداعى ەڭ قىمباتى بولدى. پرەزيدەنتتىكتەن ۇمىتكەرلەر كامالا حارريس پەن دونالد ترامپ سايلاۋ ناۋقانى كەزىندە 3،5 ملرد دوللاردان استام قاراجات جۇمساعان، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
Financial Times گازەتى كامالا حارريس سايلاۋ ناۋقانىنا 2،3 ملرد دوللاردان استام قاراجات تارتىپ، ونىڭ 1،9 ميللياردىن، ال دونالد ترامپ 1،8 ملرد دوللار تارتىپ، 1،6 ميللياردىن جۇمساعانىن ناقتىلايدى.
اقشانىڭ كوپ بولىگى جارناما مەن اكىمشىلىك شىعىندارعا كەتكەن.
باسىلىم دونالد ترامپتىڭ سوت شىعىندارىن جابۋعا 100 ملن دوللاردان استام قاراجات جۇمساعانىن (بارلىق قاراجاتتىڭ 14%) اتاپ ءوتتى، ويتكەنى وعان قاتىستى بىرنەشە سوت پروسەستەرى جۇرگىزىلگەن، كەيبىرى ءقازىر دە ءجۇرىپ جاتىر. ءبىر قىزىعى، رەسپۋبليكاشىلار مەن دەموكراتتار داۋى سانى "قۇبىلمالى" جەتى شتاتتا - اريزونا، دجوردجيا، ميچيگان، نيەۆادا، پەنسيلۆانيا، سولتۇستىك كارولينا جانە ۆيسكونسيندەگى جارنامالارعا 1،5 ميلليارد دوللاردان استام قاراجات جۇمساپتى. مىسالى، تەك 19 سايلاۋشىسى بار پەنسيلۆانيا شتاتىندا سايلاۋ كومپانياسى 400 ملن دوللاردان استام قاراجات جۇمساعان.
ەگەر حح عاسىردىڭ اياعى مەن ءححى عاسىردىڭ باسىنداعى كەيبىر پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرلەردىڭ بيۋدجەتتەرىن سالىستىراتىن بولساق، وندا Forbes مالىمەتتەرى بويىنشا مىنانداي سيفرلار شىعادى:
- دجو بايدەن ءوزىنىڭ سايلاۋ ناۋقانىنا 1،15 ميلليارد دوللار جيناپ، جۇمساعان؛
- حيللاري كلينتون - 768 ملن دوللار؛
- باراك وباما - 721 ملن دوللار؛
- ميتت رومني - 449 ملن دوللار؛
- دجوردج بۋش (كىشى) -367،2 ملن دوللار؛
- بيلل كلينتون - 116 ملن دوللار؛
- رونالد رەيگان - 40 ملن دوللار.
سايلاۋعا اقشا قايدان الىنادى؟
زاڭ بويىنشا، اقش پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەرلەر سايلاۋ ناۋقاندارىن ءوز قاراجاتتارى، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ قايىرىمدىلىقتارىنان، پارتيالىق قورلاردان تۇسكەن، سونداي-اق ءارتۇرلى قولداۋ قورلارى ارقىلى جينالعان قاراجاتتان قارجىلاندىرا الادى.
پارتيالىق بيۋدجەت پەن جەكە قاراجاتتاردان بولەك، اقش-تا سايلاۋ ناۋقاندارىن سىرتتاي قارجىلاندىرۋ دا قاراستىرىلعان. سونىمەن قاتار ەلدە ساياسي ءىس-قيمىل كوميتەتتەرى دەگەن بار (Political Action Committee-PAC).
PAC – جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا ورمانداردى قورعاۋ تۋرالى جاڭا زاڭداردى قابىلداۋدان باستاپ عارىشتىق زەرتتەۋلەردى بيۋدجەتتىك قارجىلاندىرۋدى ۇلعايتۋعا دەيىنگى بەلگىلى ءبىر ساياسي مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن اقشا جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرىلىمدار.
ودان بولەك ساياسي بەلسەندىلىك جونىندەگى سۋپەركوميتەتتەر دە بار (Super PAC). بۇل كانديداتتىڭ سايلاۋالدى شتابىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەمەس قۇرىلىم، ءبىراق زاڭدى تۇردە ونى قولداۋعا (نەمەسە قارسىلاستارىنا قارسى شابۋىلدارعا) شەكتەۋسىز سومانى جيناۋعا جانە جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ۇيىمدار. سۋپەركوميتەتتەر قاراجاتتى تىكەلەي پارتيالارعا نەمەسە كانديداتتارعا جىبەرە المايدى، ءبىراق ولاردى قولداۋ ءۇشىن جينالعان قاراجاتقا قىزمەت كورسەتە الادى، مىسالى، جارنامالىق كامپانيالار جۇرگىزۋ دەگەندەي.
اقش-تىڭ سالىق قىزمەتىنە جاتاتىن الەۋمەتتىك، نەگىزىنەن جەرگىلىكتى دەڭگەيدەگى باسقا دا مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمدار بار. ولار سالىقتان بوساتىلادى جانە ساياساتقا ارالاسۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
سونداي-اق، سىرتقى دونورلار دەگەن بار. بۇل - امەريكانىڭ باي ادامدارى. 100-دەن استام بايلار ءتىزىمىن دجوردج سوروس (Soros Fund Management) باستاپ، ال گرەگ تاللمان (7wireVentures) تۇيىندەيدى. مىسالى، 2017 جىلى The Daily Telegraph سوروس دەموكراتيالىق پارتيا اتىنان تۇسكەن ۇمىتكەر حيللاري كلينتوندى جاقتاپ، وعان شامامەن 25 ملن دوللار بەرگەنى ايتىلادى.
