AQSH-tyń 47-shi prezıdentiniń saılaýy el tarıhyndaǵy eń qymbaty boldy. Prezıdenttikten úmitkerler Kamala Harrıs pen Donald Tramp saılaý naýqany kezinde 3,5 mlrd dollardan astam qarajat jumsaǵan, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Financial Times gazeti Kamala Harrıs saılaý naýqanyna 2,3 mlrd dollardan astam qarajat tartyp, onyń 1,9 mıllıardyn, al Donald Tramp 1,8 mlrd dollar tartyp, 1,6 mıllıardyn jumsaǵanyn naqtylaıdy.
Aqshanyń kóp bóligi jarnama men ákimshilik shyǵyndarǵa ketken.
Basylym Donald Tramptyń sot shyǵyndaryn jabýǵa 100 mln dollardan astam qarajat jumsaǵanyn (barlyq qarajattyń 14%) atap ótti, óıtkeni oǵan qatysty birneshe sot prosesteri júrgizilgen, keıbiri qazir de júrip jatyr. Bir qyzyǵy, respýblıkashylar men demokrattar daýy sany "qubylmaly" jeti shtatta - Arızona, Djordjıa, Mıchıgan, Nevada, Pensılvanıa, Soltústik Karolına jáne Vıskonsındegi jarnamalarǵa 1,5 mıllıard dollardan astam qarajat jumsapty. Mysaly, tek 19 saılaýshysy bar Pensılvanıa shtatynda saılaý kompanıasy 400 mln dollardan astam qarajat jumsaǵan.
Eger HH ǵasyrdyń aıaǵy men HHİ ǵasyrdyń basyndaǵy keıbir prezıdenttikke úmitkerlerdiń búdjetterin salystyratyn bolsaq, onda Forbes málimetteri boıynsha mynandaı sıfrlar shyǵady:
- Djo Baıden óziniń saılaý naýqanyna 1,15 mıllıard dollar jınap, jumsaǵan;
- Hılları Klınton - 768 mln dollar;
- Barak Obama - 721 mln dollar;
- Mıtt Romnı - 449 mln dollar;
- Djordj Býsh (kishi) -367,2 mln dollar;
- Bıll Klınton - 116 mln dollar;
- Ronald Reıgan - 40 mln dollar.
Saılaýǵa aqsha qaıdan alynady?
Zań boıynsha, AQSH prezıdenttigine úmitkerler saılaý naýqandaryn óz qarajattary, jeke jáne zańdy tulǵalardyń qaıyrymdylyqtarynan, partıalyq qorlardan túsken, sondaı-aq ártúrli qoldaý qorlary arqyly jınalǵan qarajattan qarjylandyra alady.
Partıalyq búdjet pen jeke qarajattardan bólek, AQSH-ta saılaý naýqandaryn syrttaı qarjylandyrý da qarastyrylǵan. Sonymen qatar elde Saıası is-qımyl komıtetteri degen bar (Political Action Committee-PAC).
PAC – jeke jáne zańdy tulǵalarǵa ormandardy qorǵaý týraly jańa zańdardy qabyldaýdan bastap ǵaryshtyq zertteýlerdi búdjettik qarjylandyrýdy ulǵaıtýǵa deıingi belgili bir saıası mindetterdi júzege asyrý úshin aqsha jumsaýǵa múmkindik beretin qurylymdar.
Odan bólek Saıası belsendilik jónindegi sýperkomıtetter de bar (Super PAC). Bul kandıdattyń saılaýaldy shtabymen tikeleı baılanysty emes qurylym, biraq zańdy túrde ony qoldaýǵa (nemese qarsylastaryna qarsy shabýyldarǵa) shekteýsiz somany jınaýǵa jáne jumsaýǵa múmkindik beretin uıymdar. Sýperkomıtetter qarajatty tikeleı partıalarǵa nemese kandıdattarǵa jibere almaıdy, biraq olardy qoldaý úshin jınalǵan qarajatqa qyzmet kórsete alady, mysaly, jarnamalyq kampanıalar júrgizý degendeı.
AQSH-tyń salyq qyzmetine jatatyn áleýmettik, negizinen jergilikti deńgeıdegi basqa da memlekettik emes uıymdar bar. Olar salyqtan bosatylady jáne saıasatqa aralasýǵa ruqsat etiledi.
Sondaı-aq, syrtqy donorlar degen bar. Bul - Amerıkanyń baı adamdary. 100-den astam baılar tizimin Djordj Soros (Soros Fund Management) bastap, al Greg Tallman (7wireVentures) túıindeıdi. Mysaly, 2017 jyly The Daily Telegraph Soros demokratıalyq partıa atynan túsken úmitker Hılları Klıntondy jaqtap, oǵan shamamen 25 mln dollar bergeni aıtylady.
