الدىمەن سانداردى سويلەتەيىك، ءبىراق. قىسقا دا نۇسقا بولسىن:
كورمە باستالعانىنا ەكى اپتادان اسا ۋاقىتتا ەكسپو-نى كورۋگە 400 مىڭنان اسا ادام كەلگەن، ونىڭ ىشىندە 140 مىڭى شەتەلدىكتەر.
ءبىر عانا «نۇر الەم» سفەراسىنىڭ ءوزىن 150 ادام تاماشالاپ ۇلگەرىپتى (ەسىموۆتىڭ سوزىنە سىلتەمە جاساپ ايتىپ وتىرمىز).
اشىلۋى سالتاناتىنا كورشىلەر جۇڭگو، رەسەي، قىرعىزستان، وزبەكستاننان تىس وزگە 8 ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قاتىستى.
قازاقستاننىڭ جانە شەتەلدىڭ 2 مىڭعا جۋىق ءجۋرناليسى حابار تاراتتى، تاراتىپ جاتىر.
وسىعان بايلانىستى كورمەنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە ساۋال جىبەرگەنبىز: ەكسپو تۋرالى بارلىعى 2998 ماقالا جاريالانسا، سونىڭ 700-دەن استامى شەتەلدىك باسىلىمداردا شىققان.
ەندى نەگىزگە تاقىرىپقا كوشەلىك. الەمنىڭ ىرگەلى اقپارات اگەنتتىكتەرى مەن گازەتتەرى، تەلەارنالارى كورمە جايىندا نە دەپ جازدى؟
The Independent: «استانا سينگاپۋر بولا الا ما؟»
باسىلىم ءتىلشىسى حلويا فارەند بىلاي دەپتى: «قازاقستان استاناسى جاڭا الەمدىك تۋريستىك ورتالىق بولا الادى. جوق، راس. استانانى ورتا ازيانىڭ سينگاپۋرى دەر ەدىم... فۋتۋريستىك كەلبەتى كۇشتى، ويتكەنى.
بىلسەم، بۇل قالانىڭ ساۋلەتىنە ايگىلى نورمان فوستەر ۇلەس قوسقان. ونىڭ لوندوندىق كومپانياسى حاي-تەك ستيلىندەگى عيماراتتارمەن تانىمال. ارحيتەكتور حان شاتىردىڭ جوباسىن جاساعان بولاتىن.
ەكسپو ما؟ قازاقستاننىڭ "نۇر-الەم" ۇلتتىق پاۆيلونىن سفەرا فورماسىنداعى ەڭ ءىرى عيمارات دەپ اتايدى. كورمە اشىلعاننان بەرى پاۆيلوندى ءجۇز مىڭداعان ادام ارالاعان. قازاقستان ءۇشىن ەكسپو - الەمگە ءوزىن كورسەتىپ، دۇنيە جۇزىنەن تۋريستەردى تارتۋعا مۇمكىندىك».
تۇسىنگەنىمىز، تۋريستەر استاناعا تاڭعالۋدا. دەمەك، ونىڭ كەلبەتىندە الەمدىك مەگاپوليستەرگە ۇقسامايتىن ەرەكشەلىك بار عوي؟ الدە ءبىز قاتەلەسەمىز بە؟
Forbes: «ەكسپو-نى كورۋدىڭ 5 سەبەبى»
اقش-تىڭ ايگىلى Forbes جۋرنالى ەكسپو تۋرالى جالعىز ماتەريالمەن شەكتەلمەپتى. العاشقىسى «EXPO 2017 قازاقستاننىڭ الەمدىك ارەناعا جاساعان تاعى ءبىر قادامى» دەپ اتالادى. ماقالا اۆتورى ەكسپو-نى وتكىزۋ ارقىلى ءبىزدىڭ ەل بالامالى قۋات كوزدەرىن تابۋدا جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىلۋى مۇمكىن ەكەندىگىن بولجاپتى.
ەكىنشىسى «ەكسپو-عا بارۋدىڭ 5 سەبەبى» دەپ اتالادى. بۇل العاشقىسىنان قاراعاندا الدەقايدا تەرەڭىرەك زەرتتەلگەن دۇنيە ەكەن. ماقالا اۆتورى كورمەنى عانا ەمەس، استانانى تۇگەل قامتىعان.
«ءبىرىنشىسى، ۇلى جىبەك جولى وسى ەلدىڭ اۋماعىمەن ءجۇرىپ وتكەن. كوشپەندىلەر تۋرالى قىزىقتى دەرەكتەردى وسى ەلدەن تاباسىز.
ەكىنشىسى، ءدال ءقازىر جاسىل تەحنولوگيا سالاسىنداعى ءتۇرلى جوبالار استانادا توپتاسقان. سىزگە يدەيا كەرەك پە؟ ەندەشە ونى ەكسپو-دان تابۋىڭىزعا بولادى.
ءۇشىنشىسى، قوناقجايلىق. وعان استاناعا ءوز اياعىڭىزبەن كەلگەندە كوز جەتكىزەسىز. ءتورتىنشىسى، ستيل. استانانىڭ ءستيلى. بۇل ناعىز فۋتۋرولوگيا. بەسىنشىسى، ال بەسىنشى ەرەكشەلىكتى ءسىز استاناعا اياق باسقاندا ايتامىز» دەيدى اۆتور.
وسىلايشا كورمەنى كورۋدىڭ 5 سەبەبىن تىزبەلەپ بەرىپتى. ءيا، بۇل دا بولسا جارناما...
CNN: «پوستكەڭەستىك قالادان عاجايىپ استاناعا دەيىن»
ءيا، CNN تەلەارناسى ءسوي دەپتى. ارنا استاناعا «بولاشاقتىڭ عاجايىبى» دەگەن باعا بەرگەن ەكەن. بىلسەك، ەلوردانى بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن بىلەتىن ادام جازعان سياقتى.
«ەكسپو-2017»: استانا قوناقتارىن نە كۇتىپ تۇر؟» دەگەن رەپورتاجدا حان شاتىردان باستاپ ۇلتتىق مۇراجايعا دەيىن تۇگەل قامتىلىپتى. استاناداعى ءار نىساننىڭ انىقتاماسىن جازىپ شىعىپتى.
«ەكسپو-عا كەلگەندە كورمەمەن شەكتەلىپ قالماڭىز، مىندەتتى تۇردە ۇلتتىق مۇراجايعا باس سۇعىڭىز. مۇراجايدىڭ التىن زالىندا قولا عاسىرىنىڭ جۇزدەگەن، مىڭداعان جادىگەرى بار. ونىڭ ىشىندە 1969 جىلى ەكس-استانا الماتىدان 70 جەردە تابىلعان «التىن ادام» كوزدىڭ جاۋىن الادى» دەپ جازعان ەكەن تەلەارنا ءتىلشىسى. ءيا، وسىلاي قىسقا دا نۇسقا. ەسەسىنە بۇل ماقالانى وقىعان تۋريستەر ەكسپو-دان وزگە نىساندارعا دا باس سۇعىپ، ەلىمىزدىڭ بۇرىنعى جانە بۇگىنگى تاريحىمەن تانىسارى انىق.
Daily Mail: «قازاقستاننىڭ بولاشاقتاعى ماقساتىن بىلەسىز بە؟»
تارالىمى 1 ملن. 648 مىڭ دانانى قۇراتىن اعىلشىن ايگىلى Daily Mail باسىلىمى ەكسپو-عا ەگجەي-تەگجەيلى توقتالىپتى. باسىلىم ءتىلشىسى اسىرەسە كورمەگە ارناپ جاسالعان اقپاراتتىق ورتالىققا تاڭ قالعان ەكەن.
«جوق، راس. مۇندا الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن جۋرناليستەر مەن ەرىكتىلەردى كەزىكتىرۋگە بولادى. بۇدان تىس 150-گە جۋىق اۋدارماشى بار. پىكىر الماسۋ تۇرعىسىنان كەدەرگى جوق»
دەپتى ءتىلشى.
ءارى ەلىمىزدىڭ مۇنداي شارانى وتكىزۋىنەن بەلگىلى ءبىر ساياسي استار ىزدەمەك بولعان ەكەن. ونىسى دا دۇرىس. «بىلەسىزدەر، قازاقستان شيكىزاتقا قاراپ وتىرعان ەل. قارا التىنعا تاۋەلدى. بۇل ەلدىڭ مۇنداي اۋقىمداعى شارانى وتكىزۋىندە بولاشاقتا جاڭا ەنەرگيا كوزدەرىنە ارقا سۇيەيتىنىن كورسەتەدى. بۇل باعىت بولاشاق قازاقستاننىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولماق» دەپ جازىلعان ماقالادا.
باسىلىم جۇڭگو ەلىنىڭ كورمەگە قاتىسۋعا ءبىرىنشى بولىپ كەلىسىم بەرگەنىن كەلتىرگەن. سونداي-اق ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جۇڭگو پاۆيلونىنا ەكى رەت بارعانى ايتىلعان.
TRT Haber: «تۇرىك كاسىپكەرلەرى ەكسپو-نىڭ الەۋەتىن كورىپ وتىر»
تۇركيانىڭ تەلەراديوكومپانياسى دا ەكسپو-عا ارناپ ۇلكەن رەپورتاج ازىرلەپتى. ىقشامداپ ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. ماقالا اۆتورى كورمە عانا ەمەس، ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق بايلانىستارعا دا توقتالىپ ءوتىپتى.
«ەكسپو-نىڭ تۇركيا پاۆيلونى كوزدىڭ جاۋىن الادى. ونىڭ اشىلۋىنا استاناداعى ەكسپو تۇركيا كوميسسارى تارىك سونمەز، قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەك، تۇركيانىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى نيەۆزات ۋيانىك قاتىستى» دەلىنگەن ماقالادا.
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، كورمەگە كەلگەن تۇرىك ازاماتتارىنىڭ اراسىندا تۋريستەر جەتىپ ارتىلادى. سونىمەن بىرگە وسى كورمە اياسىندا ارىپتەستىك بايلانىس ورناتۋعا كەلگەن كاسىپكەرلەر دە بارشىلىق.
«كورمە جوعارى دەڭگەيدە وتۋدە ءارى ەرەكشە اسەر قالدىردى. ءارى قاراي دا وسى قارقىننان تايماعانى ماڭىزدى. ەكسپو اياقتالادى. الداعى ۋاقىتتا ونىڭ نىساندارىن بىرىگىپ پايدالانۋ تۋرالى جوبالارعا دا جان بىتىرگەن ءجون. بۇل تۋرالى قازاقستاننىڭ ينۆەستيسيا جانە دامۋ ءمينيسترى جەڭىس قاسىمبەك تە ايتىپ قالدى. «قازاقستان-تۇركيا اراسىنداعى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستاردى قايتا پىسىقتايتىن بولامىز. تۇركيا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەسى سانالادى. 2016 جىلى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا كولەمى 1،5 ملرد دوللاردى قۇرادى» دەيدى مينيستر. بۇل جاقسى نىشان» دەيدى ماقالا اۆتورى. ايتا كەتسەك، ءقازىر ءبىزدىڭ ەلدە شامامەن 800-گە تارتا تۇرىك كومپانياسى بار ەكەن.
سونىمەن...
ەكسپو تۋرالى جازعان ىرگەلى باسىلىمدار مەن تەلەارنالاردىڭ سانى بۇل عانا ەمەس. ىرىكتەپ العانىمىز عوي. ىلگەرىدە ايتتىق بارلىعى 2998 ماقالا جاريالانسا، سونىڭ 700-دەن استامى شەتەلدىك باسىلىمداردا شىققان. جامان كورسەتكىش ەمەس. بىزگە كەرەگى ناسيحات قوي. كورمە بۇگىنمەن بىتپەيدى. ەرتەڭ اياقتالمايدى. الدا ءالى ەكى اي بار. دەمەك، مۇنداي ماقاقالار مەن رەپورتاجداردىڭ ءالى تالاي وقيمىز. بۇل ءوز كەزەگىندە كورمەگە كەلەتىن تۋريستەر سانى ارتتىرا تۇسەدى دەگەن ءۇمىت بار.
ءيا، سولاي. سەبەبى، بىزگە كەلەتىن قوناق ەكسپو-مەن عانا شەكتەلىپ قالمايدى. جوعارىداعى ماقالا اۆتورلارى بۇعان انىق كوز جەتكىزگەنى كورىنىپ تۇر.
دايىنداعان، اياۋلىم شايماردان
