ترام سايلاۋالدى ۇگىت-ناسيحات كەزىندە اقش نارىعىنان قىتايدى تىرقىراتىپ قۋىپ شىعاتىنىن، وسىلايشا جەرگىلىكتى تاۋار وندىرۋشىلەردى قولدايتىنىن ايتقان. سونداي-اق ول ۋكريناداعى سوعىستى توقتاتاتىنىن دا جەتكىزدى. ەگەر تاراپتار كەلىسپەي جاتسا، ءتىپتى ءوزى ساۋد ارابياسىنا ۇشىپ بارىپ، مۇناي ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا قول جەتكىزۋ ارقىلى باعانى 40 دوللارعا (!) قۇلاتۋدى ۋادە ەتكەن. سويتكەن دونالد ترامپ سايلاۋدا جەڭىسكە جەتتى. ەندى ونىڭ وسى ايتقاندارى ورىندالادى ما؟ ەگەر سولاي بولسا، بۇل قازاقستان ەكونوميكاسىنا قالاي اسەر ەتەدى؟ بۇعان جاۋاپتى Dalanews.kz سايتىنداعى ماقالادان وقىپ-بىلە الاسىزدار.
مۇناي سالاسىنىڭ ساراپشىسى ولجاس ءبايدىلدينوۆتىڭ بولجامىنشا، اقش "قارا التىندى" كوبىرەك وندىرە باستايدى. قازىرگى ۋاقىتتاعى ءوندىرىس كولەمى تاۋلىگىنە 10-11 ملن باررەلدى قۇرايدى. شيكىزات يمپورتىنىڭ كولەمى دە وسىنداي.
"باعادا قوسۋ-الۋ تۇرعىسىندا ازداپ وزگەرىس بولۋى مۇمكىن. ارينە، باعا بىردەن قۇلدىراي جونەلەدى دەپ ايتا المايمىز. الداعى التى ايدا ول جاعى بەلگىلى بولىپ قالادى، ويتكەنى ءوندىرىس كولەمىن ارتتىرۋ ءبىر مەزەتتە ورىن الاتىن نارسە ەمەس قوي"، - دەيدى ءبايدىلدينوۆ LS-كە بەرگەن سۇقباتىندا.
ونىڭ ايتۋىنشا، ترامپتىڭ ايتۋىنسىز-اق ساۋد ارابياسى مۇناي ءوندىرىسىن تاۋلىگىنە 2 ملن باررەلگە ارتتىرۋعا نيەتتى.
"اراب ەلدەرى بۇل كولەمدى كەيىننەن 3-تەن 5 ملن باررەلگە ارتتىرۋلارى مۇمكىن ەكەنىن دە ايتقان. وپەك+ كەلىسىمدەرىنە جۇگىنەتىن بولساق، بۇل ابدەن مۇمكىن. ءبىراق ولار سوڭىنا دەيىن ساۋدالاسىپ، قانداي دا ءبىر جاڭا تالاپتاردى العا تارتاتىن بولادى"، - دەيدى ساراپشى.
وسى جاعىنان العاندا، الداعى ءبىر جىل بويىندا شيكىزات تابىسىنا ەكونوميكاسى بايلاۋلى قازاقستانعا ۇلكەن ءقاۋىپ جوق دەپ ايتۋعا بولادى.
سونداي-اق قايتادان اقش بيلىگىنە كەلگەن دونالد ترامپ مىنانداي ەكى ناقتى ۇسىنىستى العا تارتقنانى:
- اقش-تاعى بارلىق يمپورتقا 10%، ءتىپتى 20% كولەمىندە امبەباپ تاريف ەنگىزۋ؛
- قولدانىستاعى تاريفتەرگە قوسىمشا قىتايدان جەتەتىن بارلىق يمپورتقا 60% ، ءتىپتى 100% قوسىمشا تاريف ەنگىزۋ.
مۇندايدا امەريكالىقتاردىڭ تۇتىنۋشىلىق قابىلەتىنىڭ جىل سايىنعى كولەمى 46-دان 87 ميلليارد دوللارعا دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن. اقش-تىڭ ۇلتتىق بولشەك ساۋدا فەدەراسياسى (NRF) جاريالاعان زەرتتەۋدە وسىنداي قورىتىندى جاسالادى. زەرتتەۋدە ەنگىزىلەتىن مۇنداي تاريفتەر اقش-تا ساتىلاتىن تۇتىنۋ تاۋارلارىنىڭ كەڭ اۋقىمىنىڭ قۇنىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەتىنى اتاپ كورسەتىلگەن.
زەرتتەۋ بۇل تاريفتەردىڭ اقش-تاعى بارلىق دەرلىك ۇيدە كەزدەسەتىن تۇتىنۋ ونىمدەرىنىڭ التى ساناتىنا باعىتتالعانىن ناقتىلايدى: كيىم-كەشەك، ويىنشىقتار، جيھاز، تۇرمىستىق تەحنيكا، اياق-كيىم جانە ساياحاتتاۋعا ارنالعان تاۋارلار.
ناتيجەسىندە، بارلىق قاراستىرىلعان ساناتتاعى تاۋارلاردىڭ جالپى ورتاشا ءتاريفى 50% - دان اسا قىمباتتايدى.
"اقش-تىڭ بالامالى جەتكىزۋ كوزدەرى مەن الەۋەتتى جاڭا ءوندىرىس وشاقتارىن ەسەپكە العاننىڭ وزىندە تەك وسى التى ءونىم ساناتىنا ۇسىنىلاتىن تاريفتەر امەريكالىق تۇتىنۋشىلاردىڭ ساتىپ الۋ قابىلەتىن 46-78 ميلليارد دوللارعا تومەندەتەدى، ال تاريفتەر جىلىنا ءبىر ءۇي شارۋاشىلىعىنا شاققاندا 362-624 دوللاردى قۇرايدى. ياعني، ۇلتتىق فەدەراسياداعىلار بۇدان كەيبىر امەريكالىق ونەركاسىپ ۇتقانىمەن، تاريفتەن بيۋدجەتكە كىرىس تۇسكەنىمەن تۇتىنۋشىلار شىعىندارى ارتا بەرەدى، اسىرەسە ەڭ وسال توپتارعا وڭاي بولمايدى جانە اقش ەكونوميكاسى تازا شىعىنعا ۇشىرايدى دەگەن سەنىمدە" دەپ جازادى ەكونوميست عالىمجان ايتقازين ءوزىنىڭ Telegram-ارناسىندا.
ال بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقستانداعى يمپورت تاۋارلاردىڭ قىمباتتايتىنىن، ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ كۇشەيە تۇسەتىنىن، ارتىلعان تاۋارلاردى جۇڭگو كەز كەلگەن جولمەن اشىق جاتقان بىزدىكى سەكىلدى نارىقتارعا "توگە تۇسەتىنىن" بايقاتا الادى.
ءسوز سوڭىندا جەلىدەگى "نەيزۆەستنىي" دەگەننىڭ مىنا بەيتاراپ پىكىرىن قىزىقتاۋشىلار كوپ ەكەن، ونى سول كۇيىندە ۇسىنا كەتەلىك:
"ترامپ جەڭدى، ۋ-شۋ ساپ تىيىلدى، ءبىرتۇرلى تىنىشتىق ورنادى. ءبارى دەمىن ىشىنە تارتىپ، ءبىر وزگەرىستى كۇتۋدە. ادامداردى ايتامىن، بالا سەكىلدى، ءيا. "اياز اتا كەلەدى، سانتا كلاۋس سىيلىق سىيلايدى" دەگەنگە سەنەدى. ال شىنتۋايتىندا ۋاقىت، مينۋت، ءومىر ءقازىر تۋرا ءبارىمىزدىڭ باسىمىزدا زىمىراپ ءوتىپ جاتىر. ءوز ومىرىندە وزگەرىس جاساۋ ءوز قولىڭدا. ال عارىشتا نەمەسە مۇحيتتىڭ ارعى جاعىندا بولىپ جاتقاندارعا الاڭداۋدىڭ كەرەگى جوق. ويتكەنى ونىڭ بىزگە، ءبىزدىڭ جەمقورلىققا، وسكەن باعالارعا ەش اسەر ەتپەيدى، ماعان سەنىڭىز...".
