"بۇگىن كەيبىر ۆاليۋتا ايىرباستاۋ پۋنكتەرىندەگى دوللاردى ساتۋ باعامى پسيحولوگيالىق 500 تەڭگە مەجەسىنە جەتتى. ءبىراق بۇل رەكورد ەمەس. ەستەرىڭىزدە بولسا، 2022 جىلى اقپان ايىنىڭ سوڭىندا رەسەي ۋكرايناعا باسىپ كىرىپ، العاشقى سانكسيالار كەلگەندە دۇربەلەڭ باستالىپ، ناۋرىز ايىندا 1 اقش دوللارى 527 تەڭگەگە كوتەرىلگەن بولاتىن. ەكى-ۇش كۇن وسىنداي باعام ساقتالىپ تۇردى. رەكورد سوندا قويىلعان ەدى". جەلىدەگى جازباسىن وسىلاي باستاعان ەكونوميكالىق ساراپشى ايبار ولجاي الدا دوللاردىڭ ارزانداۋ ىقتيمالدىلىعىن دا جوققا شىعارمايدى، دەپ جازادى Dalanews.kz.
ترامپ فاكتورى
ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، پارادوكس، ءبىراق بۇگىنگى 500 تەڭگەلىك كارتينا – تەڭگەنىڭ سىرقاتتانۋىنان، قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ السىرەۋىنەن، الدەبىر شوكتان پايدا بولعان جوق. مۇناي باررەلى 71 دوللار مەجەسىندە قالىپ وتىر. ءبىزدىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆى، سىرتقى تولەم بالانسى، مۇناي تۇسىمدەرىندە ەشقانداي اۋىتقۋلار بايقالمادى. ەكونوميكامىز جىل قورىتىندىسى بويىنشا 4 پايىزعا وسەيىن دەپ تۇر. ال سوندا نە بولدى؟
"قاراپايىم تىلمەن ايتساق، تەڭگە فۋندامەنتالدى تۇرعىدا السىرەمەدى، ءبىراق دوللار وزىمەن ءوزى قاتتى كۇشەيدى. دوللاردىڭ الەمدىك قۋاتىن الەمدەگى التى ءىرى ۆاليۋتاعا قاتىستى ولشەيتىن DXY يندەكسى 106،8-گە جەتىپ وتىر. سوڭعى ءبىر ايدا دوللار ەۋروعا شاققاندا 2،76 پايىزعا كۇشەيگەن. يەنا، يۋان، فۋنت ستەرلينگ، ديرحام – بارلىعى دوللارعا شاققاندا جاپپاي قۇنسىزدانۋدا. بۇل ترامپتىڭ سايلاۋالدى ەكونوميكالىق پلاتفورماسى – فەدەرالدى رەزەرۆ جۇيەسىنىڭ ستاۆكاسىن كوتەرۋگە قاتىستى پوزيسياسىنان تۋىنداعان نارىقتىق ترەند. فرس ستاۆكاسى وسسە دوللار اۆتوماتتى تۇردە كۇشەيەدى. ترەجەريستەردىڭ كىرىستىلىگى ارتىپ (اقش قازىناشىلدىق وبليگاسيالارى)، ينۆەستورلار باسقا ۆاليۋتالارداعى وبليگاسيالارىن تاستاپ، دوللارعا ورالادى. نارىق ترامپتان وسىنى كۇتىپ وتىر جانە ءدال وسى بولجامنىڭ ءوزى دوللاردىڭ جوعارى ورلەۋ ءرالليىن قامتاماسىز ەتىپ بەردى. بۇل ءوسۋ قانشالىقتى ۇزاققا سوزىلاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى جانە وعان تەڭگە دە، قازاقستان دا ەش اسەر ەتە المايدى. تەڭگە باسقا ۆاليۋتالار سياقتى الەمدىك ۇلكەن ترەندتىڭ شاعىن قۇربانى عانا"، دەپ جازادى ول Facebook-تە.
قازاقستان ءۇنسىز قاراپ وتىرا بەرە مە؟
دوللار جوعارى ورلەي بەرگەندە "مەملەكەت تەڭگە كۋرسىنا ارالاسا ما، ينتەرۆەنسيا بولا ما" دەگەن سۇراقتار كوبەيە باستايدى. ۇلتتىق بانك شوك جاعدايى ورىن السا، ول ءبىزدىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىققا ءقاۋىپ توندىرسە، ينتەرۆەنسيا مەحانيزمىن ىسكە اسىرۋعا كەز-كەلگەن ۋاقىتتا دايىن.
"تەك "ءدال ءقازىر، ءدال بۇگىن ول كەرەك پە" دەگەن ماسەلە تۇر. سەبەبى، وسى اپتادا تەڭگە ەش ينتەرۆەنسياسىز-اق ۇلكەن قولداۋعا يە بولماق. بىرىنشىدەن، قاراشا ايىندا ۇلتتىق قوردان كەلگەن 1،3 ميلليارد دوللار بيرجاعا شىعىپ، تەڭگەگە كونۆەرتاسيالانادى. ونىمەن قوسا، التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆىنەن 140 ميلليون دوللار دا تەڭگەگە اۋىستىرىلادى. وسى كەزدە بجزق اكتيۆتەرى ءۇشىن دوللار ساتىپ الۋ توقتاتىلدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا مەملەكەت بيرجادا ءوز تاراپىنان دوللاردى تەك قانا ساتىپ جاتىر. ال ءبىر ايدا 1،4 ميلليارد دوللار دەگەنىمىز از كولەم ەمەس. ەكىنشىدەن، ەكى كۇننەن كەيىن بىزدە وسى جىلدىڭ ەڭ سوڭعى سالىق اپتاسى باستالماق. ءىرى وندىرۋشىلەر، ەكسپورتەرلەر بيۋدجەتكە تەڭگەلەي سالىق تولەۋ ءۇشىن دوللارلىق ۆىرۋچكالارىن تەڭگەگە ايىرباستاي باستايدى. سالىق اپتاسى دوللار/تەڭگە جۇبىنا كادىمگىدەي اسەر ەتەتىنىن تالاي بايقاعان بولاتىنبىز. سوندىقتان 492 كوريدورىنا قايتا ورالۋىمىز عاجاپ ەمەس"، دەپ تولىقتىرادى مامان ءوز پىكىرىن.
كەلەسى جىلى نە بولادى؟
ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، تەڭگە تاعدىرى ترامپ پەن فرس اراسىنداعى شايقاستىڭ ناتيجەسىنە بايلانىپ تۇر.
"ترامپ فرس-تى بەلدەن باسىپ، ينفلياسيانى ودان سايىن تومەندەتەمىن دەپ ستاۆكانى 6 پايىزعا شىعارىپ جىبەرسە، جانە كەلەسى جىلى مۇناي باعاسى باررەلىنە 70 دوللاردان اسا قويماسا، وندا نارىق تەڭگەنى وسى 500 كوريدورىنا قىسىپ يتەرە باستاماق. ولاي بولاتىن بولسا، ءبىز ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ جاڭا پسيحولوگيالىق داۋىرىنە اياق باسۋ الدىندا تۇرمىز"، دەپ تۇيىندەيدى ءوز ويىن ايبار ولجاي.
ايتا كەتسەك،وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا ۇلتتىق بانك ىشكى ۆاليۋتا نارىعىنداعى جاعدايدى قاداعالاپ وتىرعانى دا ناقتىلانادى. "اعىمداعى ۇردىستەر، اسىرەسە، سپەكۋلياتيۆتى كوڭىل-كۇي ساقتالعان جاعدايدا، ءادىل باعام قالىپتاستىرۋدى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جانە ۇلتتىق ۆاليۋتا باعامىنىڭ كۇرت وزگەرۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانك جەدەل ارەكەت ەتىپ، ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنسيا جۇرگىزۋگە دايىن"، دەلىنگەن ۇلتتىق بانك تۇسىنىكتەمەسىندە.
