رەداكسيادان: بۇگىن ءبىر توپ دەپۋتاتتار ۇكىمەت باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆكە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىستى ماسەلەلەرگە بايلانىستى ساۋال جولدادى. سەناتورلاردىڭ ساۋالىمەن تانىسىڭىزدار.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ تۋرالى» زاڭى 2015 جىلعى 16 قاراشادا قابىلداندى.

ال ەلىمىزدە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ (ءمامس) جۇيەسى 2020 جىلى ەنگىزىلىپ، دەنساۋلىقتى جاقسارتۋعا، ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ۇلعايتۋعا، مەديسينالىق كومەكتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا، حالىقتى امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە دارى-دارمەكپەن، پرەپاراتتارمەن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى.

حالقىمىز سۇرانىسقا يە، قىمبات، ساپالى مەديسينالىق قۇرىلعىلاردى، جاڭا تەحنولوگيالاردى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ رەسۋرستارىن تولىق پايدالانۋعا قول جەتكىزدى. ەلىمىزدە ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن قارجىلاندىرۋدىڭ بيۋدجەتتىك-ساقتاندىرۋ مودەلى قابىلداندى. ونىڭ نەگىزگى كوزدەرى - مىندەتتى مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جانە بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرۋ بولىپ تابىلادى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى سالانىڭ ورنىقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن الدىڭعى قاتارلى مەملەكەتتەردە جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 5-8% جانە دامىعان ەلدەردە كەمىندە 9% پايدالانۋدى ۇسىنادى. قازاقستاندا، مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى ەنگىزلىگەننەن باستىپ قارجىلاندىرۋ 2،5 ەسەگە وسكەنىنە قاراماستان، بۇل كورسەتكىش نەبارى 3،7% قۇرايدى.

مەملەكەت باسشىسى توقايەۆ قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ۇلت دەنساۋلىعىن نىعايتۋ جانە ازاماتتاردى الەۋمەتتىك قولداۋ جۇيەسىن قايتا جاڭعىرتۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى.

سونىمەن قاتار، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى 2024 جىلعى 7 اقپانداعى ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا سوڭعى 5 جىلدا ەلىمىزدە مەديسينا ساپاسىنىڭ جاقسارماعانىن، قولجەتىمدىلىكتىڭ ارتپاعانىن، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى رەسۋرستارىنىڭ ءتيىمسىز پايدالانۋ ورىن العانىن ايتقان بولاتىن.
وزەكتى ماسەلەلەرگە بايلانىستى VIII شاقىرىلىمنىڭ ءىى سەسسياسىندا پارلامەنت دەپۋتاتتارى ءالنازاروۆا اقمارال ءشارىپباي قىزى، جەكسەنباي بيبىگۇل نۇرعالي قىزى، ايماعانبەتوۆ اسحات قانات ۇلى، بەيسەنبايەۆ ەرجان المابەك ۇلى دەپۋتاتتىق ساۋالدار جولداعان. الايدا، سالا ماسەلەلەرى تولىق شەشىلمەگەن، ساۋالدارعا جالپىلاما جاۋاپ بەرىلگەن.

قازىرگى ۋاقىتتا دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرى كوپتەگەن قوردالانعان ماسەلەلەرگە تاپ بولدى جانە ورتالىق ورگاندار ولاردى شەشۋگە جاردەمدەسۋى كەرەك.

مىسالى، تالدىقورعان قالالىق كوپسالالى اۋرۋحاناسى تاۋلىك بويى ستاسيونار، ستاسيوناردى الماستىراتىن كومەك، كونسۋلتاسيالىق، دياگنوستيكالىق قىزمەتتى شۇعىل جانە جوسپارلى مامانداندىرىلعان مەديسينالىق كومەك كورسەتەتىن كوپسالالى ەمدەۋ ورتالىعى بولىپ تابىلادى، تالدىقورعان، تەكەلى قالالارى مەن وبلىس ورتالىعىنا جاقىن ەسكەلدى، كوكسۋ، قاراتال اۋدانداردىڭ تۇرعىندارىنا مەديسينالىق قىزمەت كورسەتەدى.

اۋرۋحانانىڭ 2024 جىلعى 1 قاڭتارداعى جاعداي بويىنشا كرەديتورلىق بەرەشەگى 1،2 ملرد.تەڭگە، ونىڭ ىشىندە سالىق، كوممۋنالدىق قىزمەت تولەمدەرى، مەديسينالىق قىزمەت، (زەرتحانالىق قىزمەتتەر، كت، مرت، بەيىندى مامانداردىڭ قابىلداۋى) كەپىلدەنگەن دارىلىك زاتتار مەن بۇيىمداردى، ازىق – تۇلىكتەردى جانە باسقا دا ساتىپ الۋ قارىزدارى بار. مەديسينالىق ۇيىمنىڭ ەڭبەك جانە قاجەتتى ەمدەۋ رەسۋرستارىنىڭ جەتكىلىكتىلىگىنە قاراماستان، قارجى تاپشىلىعى ونىڭ تولىق جۇمىس ىستەۋىنە، دامۋىنا مۇمكىندىك بەرمەۋدە.

قارجىلاندىرۋ ۋاقتىلى نەمەسە تولىق كولەمدە بولماۋى، كەلىسىم-شارتتى ورىنداۋدا باعالاۋدىڭ سىزىقتىق شكالاسىن قولدانۋ اۋرۋحانانىڭ قارجىلىق جاعدايىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. اتاپ ايتساق، ەسەپتىك شكالاعا سايكەس 2021 جىلى 33،4 ملن.تەڭگە، 2022 جىلى 294،2 ملن. تەڭگە، 2023 جىلى 17،8 ملن. تەڭگە، 2024 جىلدىڭ ءى توقسانىندا 11،0 ملن. تەڭگە تولەنبەگەن.

مەكەمەنىڭ 370 توسەك ورىنى بولا تۇرا، الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورىمەن جاسالعان مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋ كەلىسىم – شارتى بويىنشا 284 توسەك ورنى عانا قارجىلاندىرادى. بۇل جوسپارلى ەمدەۋدى (13%) ازايتۋعا جانە شۇعىل ەمدەۋگە جاتقىزۋدىڭ پايىزىن ارتتىرۋعا (87%) اكەلگەن. ەسەپ بويىنشا بيىلعى جىلى بارلىق ەمدەۋ قىزمەت تۇرلەرىنەن 1،3 ملرد. تەڭگە كولەمىندە قارجى بەرىلمەگەن.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2015 جىلعى 31 جەلتوقسانداعى «ازاماتتىق قىزمەتشىلەرگە، مەملەكەتتىك بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن ۇستالاتىن ۇيىمدار قىزمەتكەرلەرىنە، قازىنالىق كاسىپورىندار قىزمەتكەرلەرىنە ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسى تۋرالى» № 1193 قاۋلىسىنا سايكەس جىل سايىن 2021 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن دارىگەرلەردىڭ جالاقىسى 30%-عا، ورتا مەديسينالىق پەرسونالدىڭ جالاقىسى 25%-عا كوتەرىلۋ ءتيىس ەدى. الايدا، كورسەتىلەتىن مەديسينالىق قىزمەتتەردىڭ تومەن ءتاريفى جىل سايىن جالاقىنى بار بولعانى 10%-عا ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. اۋرۋحانا قىزمەتكەرلەردىڭ تولەنبەگەن (كوتەرىلگەن) ەڭبەكاقى ايىرماشىلىعىن (10-20%) ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن تولەيدى. 2021-2023 جىلدارى مەكەمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە 298 ملن. تەڭگە كولەمىندە قارجى جۇمسالعان.

وسىعان وراي، شىعىستاردىڭ ۇلەس سالماعى وسۋدە، ال بۇل ءوز كەزەگىندە دارىلىك زاتتار مەن مەديسينالىق بۇيىمداردى ساتىپ الۋ ءۇشىن قارجى تاپشىلىعىنا، كرەديتورلىق بەرەشەكتىڭ وسۋىنە اكەلىپ سوعۋدا. بۇل جەردە دارىلىك زاتتار مەن مەديسينالىق بۇيىمدار، ازىق – تۇلىك، كولىك، كوممۋنالدىق جانە وزگە دە قىزمەتتەر مەن جۇمىستاردىڭ باعاسىنىڭ ءوسۋى، ينفلياسيا ەسكەرىلمەگەن.

2024 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2023 جىلعى 3 شىلدەدەگى «جۇمىس بەرۋشىنىڭ مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن ەسەپتەۋ (ەسەپكە جازۋ) جانە ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنا اۋدارۋ جانە ولار بويىنشا ءوندىرىپ الۋ قاعيدالارى مەن مەرزىمدەرىن بەكىتۋ تۋرالى» № 540 قاۋلىسىنا سايكەس جۇمىس بەرۋشى 1975 جىلعى 1 قاڭتاردان كەيىن تۋعان ءاربىر قىزمەتكەر ءۇشىن ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنا قوسىمشا اي سايىن كىرىستەردىڭ ەسەپتەلگەن سوماسىنان 1،5% مولشەردە مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن تولەيدى (2024 جىلعى ەسەپتىك سوما - 39 ملن.تەڭگەنى قۇرايدى).

مونيتورينگ كورسەتكەندەي ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنا جۇمسالاتىن شىعىستاردىڭ ۇلەسى - تابىس سوماسىنىڭ 70%، ال باسقا شىعىنداردى قارجىلاندىرۋ شامامەن 30% قۇراعان.
اي سايىن جالاقىنى تولەۋ كەزىندە شىعىستاردىڭ باسقا باپتارى بويىنشا كرەديتورلىق بەرەشەكتەرى وتەلمەي قالادى، ولاردىڭ نەگىزگى ۇلەسىن اۋرۋحانا عيماراتىن كۇتىپ-ۇستاۋ شىعىستارى قۇرايدى.

كاسىپورىن باسشىلىعى جوسپارلى شىعىستاردى ناقتىلاپ، باسىمدىققا جاتپايتىن شىعىنداردى توقتاتىپ، مەرزىمدى ۋاقىتى بار قاجەتتى شىعىنداردى بارىنشا قىسقارتۋدا. كرەديتورلىق بەرەشەكتى ازايتۋ ماقساتىندا جالاقىعا ارنالعان شىعىنداردى وڭتايلاندىرۋ، اكىمشىلىك پەرسونالدىڭ لاۋازىمدىق جالاقىسىن قىسقارتۋ، ۇستەمەاقىلار مەن وزگە دە تولەمدەردى الىپ تاستاۋ، شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن قىسقارتۋ جۇرگىزىلگەن.

سونداي-اق، اعىمداعى شىعىندار، ساتىپ الىناتىن مەديسينالىق بۇيىمداردىڭ كولەمى قىسقارتىلعان، قولدا بار تاۋارلار ەسكەرىلە وتىرىپ، دارىلىك زاتتار مەن مەديسينالىق بۇيىمداردى ساتىپ الۋ قايتا جوسپارلانعان، وزگە دە جۇمىستار مەن قىزمەتتەردى ساتىپ الۋ قاتاڭ تۇردە باقىلاۋعا الىنعان.

الايدا، قابىلدانعان شارالار كرەديتورلىق بەرەشەكتى دەربەس وتەۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى، تەك باسقا مەردىگەرلەر الدىنداعى بەرەشەكتىڭ تولەۋ مەرزىمى ۇزارتىلۋدا.

مىسالى، تالدىقورعان قالاسىنىڭ ەمدەۋ مەكەمەلەرى تەك جىلۋ بەرۋ كاسىپورنىنا 333،5 ملن. تەنگە قارىز.

ەڭ قيىنى، قالىپتاسقان كرەديتورلىق، سالىقتار بويىنشا قارىزداردى تولەي الماۋى، تاۋارلاردى ساتىپ الاتىن جانە قىزمەتتەردى ورىنداۋشى مەردىگەرلەردىڭ سوت تارتىبىمەن بەرەشەگىن ءوندىرىپ الۋى جانە باسقا دا قارجى سالاسىندا ورىن العان كەمشىلىكتەر دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىلەرىنىڭ تەگىن مەديسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمى شەڭبەرىندە جانە (نەمەسە) مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىندە كەلەسى جىلعا ارنالعان قىزمەتتەردى ساتىپ الۋ جونىندەگى تەندەرلەرگە قاتىسا المايتىن جاعدايعا اكەلۋدە.

بۇل ءبىر مەديسينالىق كاسىپورنىنىڭ جاعدايى. ال رەسپۋبليكا كولەمىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىلەرىنىڭ باسىم بولىگىندە وسىنداي جاعداي قالىپتاسقان.
مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ مەكەمەلەرىنىڭ سايتتارىندا اقپاراتتاردىڭ تولىق بەرىلمەۋى، اشىق بولماۋى، ونداعى شتاتتاردىڭ شامادان تىس ارتىقتىلىعى، ەڭبەكاقىلارى مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىنان كوپ بولۋى قوعامدىق - ساياسي احۋالعا ءوز اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن.

كاسىبي مەديسينا ماماندارىنىڭ بىرنەشە ەمحانادا جۇمىس ىستەۋى جانە جوعارىدا باياندالعان كەمشىلىكتەردىڭ سالدارىنان حالقىمىز وزىنە تيسەلى ساپالى قىزمەتتەردى الا المايدى. سكرينينگ جۇرگىزۋ، اۋرۋلاردىڭ الدىن-الۋ تولىق قامتاماسىز ەتىلمەگەن.

وسىعان بايلانىستى، مىندەتتى مەديسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى ورىنداۋدا كەلەسى ماسەلەلەردى ەسكەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز.

1.دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قاتىستى ق ر پارلامەنتىنىڭ VIII شاقىرىلىمنىڭ ءىى سەسسياسىندا پارلامەنت دەپۋتاتتارى جاريالاعان دەپۋتاتتىق ساۋالداردى قايتا زەردەلەپ، تولىققاندى ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋلەرىڭىزدى؛

2.مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن ترانسفورماسيالاۋ بويىنشا زاڭدارعا قاتىستى ۇسىنىس ەنگىزۋلەرىڭىزدى؛

3.مەديسينالىق مەكەمەلەردىڭ قارجىلىق جاعدايىن كەشەندى تۇردە شەشۋدى، ونىڭ ىشىندە سالا قىزمەتكەرلەرىنە ەڭبەكاقى تولەۋ جانە مىندەتتى مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ تاريف ماسەلەلەرىن قايتا قاراۋدى سۇرايمىز.

قۇرمەتتى ولجاس اباي ۇلى!
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسيالىق زاڭىنىڭ 27 بابىنا سايكەس، جوعارىدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر بويىنشا تولىق جازباشا جاۋاپ كۇتەمىز.

قۇرمەتپەن، سەنات دەپۋتاتتارى:

ع.سارىبايەۆ

س. دۇيسەمبينوۆ

س. ەرشوۆ

ب. جەكسەنباي

د.ءقىدىرالى

ا.نۇعمانوۆ

ا.ساتۆالدييەۆ

ا.تولاميسوۆ

گ.شيپوۆسكيح