ەلدەگى قۇمار ويىن بيزنەسىن باقىلاۋعا ارنالعان ءبىرىڭعاي ەسەپكە الۋ جۇيەسى (بەاج) كاپيتالدى جاسىرىن جىلىستاتۋ ءادىسى ەمەس پە؟ كەشە ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى باقىتجان بازاربەكتىڭ Facebook-تاعى جازباسى ءبىرشاما جايتتىڭ ءمانىن اشا ءبىلدى دەپ جازادى DALA INSIDE.
«بۇگىن كوميتەت وتىرىسىندا ءۇشىنشى ماسەلە رەتىندە «اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىقتار تۋرالى» زاڭ جوباسىن تالقىلادىق. سول زاڭ جوباسىنا بەلگىسىز بىرەۋلەر بەاج بەن قۇمار ويىن بيزنەسىنە قاتىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزىپ جىبەرگەن»، دەپ جازدى بازاربەك، ارتىنان جويىلىپ كەتكەن پوستىندا.
«اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىقتار تۋرالى» كادىمگى تەحنيكالىق زاڭ جوباسىن تالقىلاۋ بارىسىندا ءۇشىنشى سۇراق بەاج جانە قۇمار ويىن بيزنەسىنە قاتىستى تۇزەتۋلەرگە قاتىستى بولعان. بۇكىل يندۋستريانىڭ قارجىلىق قۇرىلىمىن وزگەرتۋى مۇمكىن ماڭىزدى تۇزەتۋ بىلايشا ايتقاندا «تىعىلىپ»، سالالىق ەمەس كوميتەت ارقىلى ءوتىپ جاتقانى دەپۋتات بازاربەككە ۇنامادى. ونىڭ تاڭدانىسى كوپ ۇزاماي اشۋعا ۇلاستى. ونىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىك باقىلاۋ قۇرالى بولۋى ءتيىس بەاج ءىس جۇزىندە شەتەلدىك بەنەفيسيارلارى بار كومپانياعا ارنالعان دەلدال قۇرىلىمعا اينالعان. دەپۋتاتتىڭ مالىمەتىنشە، جۇيەدەن تۇسەتىن تابىستىڭ 80%-ى شەتەلگە، ونىڭ ىشىندە رەسەيگە كەتەدى.
بازاربەك اشكەرەلەگەن نەگىزگى فيگۋرانت - NomaPay كومپانياسى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، بەاج-دىڭ ناقتى بەنەفيسيارى مەملەكەتتىك كاسىپورىن ەمەس، ءدال وسى رەسەيلىك وپەراتور. ول كەلتىرگەن دەرەكتەر قوعامدى ءدۇر سىلكىندىردى. ويىن يندۋسترياسىنىڭ جالپى اينالىمى 3،9 تريلليون تەڭگەگە جەتۋى مۇمكىن. ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا تەك 20% (780 ملرد تەڭگە) عانا قالادى، ال 3،12 تريلليون تەڭگە جىل سايىن NomaPay-عا كەتەدى.
«رەسەي ەشتەڭە ىستەمەيدى، رەسەيلىك كومپانيالار ەشتەڭە ىستەمەيدى. ولار تەك NomaPay پلاتفورماسىن قۇردى. سول ارقىلى جۇزدەگەن ميللياردتى سورىپ الادى»، - دەيدى دەپۋتات.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا تىكەلەي قايشى. پرەزيدەنت قۇمار ويىن نارىعىن رەتتەۋ ارقىلى اقشانىڭ ەلدە قالۋىن تالاپ ەتكەن. ال ءقازىر، بازاربەكتىڭ پىكىرىنشە، شەنەۋىكتەر ەل مۇددەسىن شەتەلدىك كاپيتالعا ايىرباستايتىن سحەما قۇرىپ وتىر.
وسىعان قاتىستى تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگىنە قاراستى ويىن بيزنەسى مەن لوتەرەيانى رەتتەۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ادىلەت تۇرعانبايەۆتىڭ سول وتىرىستاعى تۇسىندىرمەسى ماسەلەنى جەڭىلدەتۋدىڭ ورنىنا ودان سايىن قيىنداتتى. ول بۋكمەكەرلەردىڭ زاڭدى اينالىمى جىلىنا شامامەن 1،3 تريلليون تەڭگە ەكەنىن ايتقان. تۇرعانبايەۆ NomaPay-دى «قازاقستاندىق كومپانيا» دەپ اتادى، ونىڭ ءونىمىن جەرگىلىكتى نارىققا بەيىمدەدىك دەپ سەندىردى. ول مۇنى «حالىقارالىق قالىپتى تاجىريبە» دەدى جانە ءۇش جىلدان كەيىن جۇيە تولىقتاي قازاقستاننىڭ باقىلاۋىنا وتەدى دەپ ۋادە ەتتى.
الايدا بازاربەكتى بۇل دالەلدەر قاناعاتتاندىرمادى. ونىڭ مالىمەتىنشە، NomaPay-دىڭ ارتىندا رەسەيدەگى ويىن بيزنەسىنىڭ 70%-ىن ۇستاپ وتىرعان وليگارحتار تۇر. كوپشىلىكتى شوشىتقان تاعى ءبىر دەتال بار. بەاج بەن NomaPay اراسىنداعى كەلىسىمشارتتىڭ «دسپ» (قىزمەتتىك پايدالانۋ ءۇشىن) گريفىمەن بەلگىلەنۋى. ياعني بۇل كەلىسىم حالىقتان، قوعامنان جاسىرىلىپ وتىر.
بۇل ماسەلە شىن مانىندە الدەقايدا ءقاۋىپتى سحەمانى جاسىرىپ تۇرعان سياقتى. سەبەبى، مەملەكەتتىك باقىلاۋدان تىس ءىرى جەكە قارجىلىق مونوپوليا قۇرىلايىن دەپ جاتىر. مىسالى، ويىن بيزنەسى مەن لوتەرەيانى رەتتەۋ كوميتەتىنىڭ تۇزەتۋلەرى زاڭنان بەاج كوميسسياسىنىڭ مولشەرىن باسەكەلەستىكتى قورعاۋ اگەنتتىگىمەن مىندەتتى كەلىسۋ نورماسىن الىپ تاستاماق. بۇل مونوپوليستكە تاريفتەردى ءوز قالاۋىنشا، ءتىپتى شەكتەن تىس جوعارى قويۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەكىنشىدەن، بەاج وپەراتورىنا بانك وپەراسيالارىن جاساۋ، ەلەكتروندى ءامياندار جۇرگىزۋ، ەلەكتروندى اقشا ەميسسيالاۋ رۇقسات ەتىلمەك. بۇل ۇلتتىق بانك باقىلاۋىنا باعىنبايتىن كولەڭكەلى قارجى ينستيتۋتىن قالىپتاستىرۋ ءقاۋپىن تۋعىزادى.
وسىلايشا، «سيفرلاندىرۋ» مەن «باقىلاۋ» دەگەن ادەمى ۇرانداردى پايدالانىپ، قوعام مەن حالىققا كورسەتپەي ەلدەن وراسان كاپيتالدى سىرتقا شىعاراتىن سحەمالاردىڭ استىرتىن تىقپالانىپ جاتقاندىعى بايقالادى.
