تۇڭعىش جوعارى وقۋ ورنىنىڭ جازبا ادەبيەتتىڭ الىبى، ويشىل فيلوسوف اباي اتىمەن اتالۋى دا زاڭدىلىق. اباي ادەبيەتتىڭ عانا ەمەس، جالپى قازاق رۋحانياتىنىڭ قاينار كوزى ءارى ۇمتىلىپ جەتەر شىڭى دەۋگە كەلەدى.
[caption id="attachment_35775" align="aligncenter" width="800"]
تاحير بالىقبايەۆ، قازۇپۋ رەكتورى[/caption]
وسى ورايدا وقۋ وردامىزدا حاكىم ابايدىڭ تاعىلىمدىق مۇراسىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋعا ۇلكەن ءمان بەرىلگەن. 2008 جىلى «ابايتانۋ» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلىپ، بارلىق ماماندىقتارى بويىنشا 1 كۋرس ستۋدەنتتەرىنە 1 كرەديت بويىنشا «ابايتانۋ» ءپانى وقىتىلۋدا. «ابايتانۋ» ءپانىن ساباق رەتىندە ەنگىزىپ، ونى قازاق، ورىس توپتارىنداعى ستۋدەنتتەرگە ءبىر سەمەستر بويى ءوتۋ – اباي ۋنيۆەرسيتەتىندە جۇزەگە اسىپ وتىرعان يگىلىكتى دە جاڭالىقتى باستاما. بايقاپ ءجۇرمىز، «ابايتانۋ» ءدارىسىنىڭ تولىق كۋرسىن وتكەن ستۋدەنتتەر ادام، ءومىر، زامان، يمان تانۋعا كەلگەندە ءبىرشاما ءوسىپ، وزگەرىپ، وي-ساناسى، مىنەز قالپى تولىسىپ، ىزگىلەنە تۇسكەنى كورىنەدى.
اباي ءومىرى مەن مۇراسىن تەرەڭ تانۋ ماقساتىندا «ابايتانۋ» كابينەت-مۇراجايى اشىلىپ، ستۋدەنتتەردىڭ پراكتيكالىق جۇمىسىنا پايدالانىلۋدا. اقىننىڭ ءسوز مارجاندارى مەن وي جاۋћارلارىن ستۋدەنت جاستاردىڭ بويىنا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا جىلسايىن «اباي ايتادى...» اكسياسى جانە «اباي سىيلىعىنا» جىل سايىن پاندىك وليمپياداسى وتكىزىلىپ تۇرادى.
حاكىم ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن جاستار اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ەكى جىلدا ءبىر رەت «اباي الەمى» رەسپۋبليكالىق جاستاردىڭ ونەر فەستيۆالى فەستيۆالىن وتكىزۋ داستۇرگە اينالىپ، بيىلعى جىلى دا ءوز جالعاسىن تاپتى.
قازاق ءبىلىمى قارا شاڭىراعىنىڭ 90 جىلدىعى اياسىندا بۇل شارا اعىمداعى جىلدىڭ 24-25 ءساۋىرى كۇندەرى ۇيىمداستىرىلدى. ەكى كۇنگە سوزىلعان ءبىلىم مەن ونەر فەستيۆالى «اباي ولەڭدەرى»، «ابايدىڭ قارا سوزدەرى»، «اباي اندەرى» بايقاۋلارى بويىنشا جۇرگىزىلىپ، رەسپۋبليكامىزدىڭ 22 جوعارى وقۋ ورنىنان 106 ۇمىتكەرى باقتارىن سىنادى.
فەستيۆالدىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ارنايى ءسوز سويلەگەن ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ رەكتورى، پروفەسسور تاكير وسپان ۇلى بالىقبايەۆ ءبىلىم وردامىزدا حاكىم ابايدىڭ مۇراسىن ناسيحاتتاۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى تىلگە تيەك ەتىپ، بارشا قاتىسۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەدى.
سالتاناتتى شارانىڭ شىمىلدىعىن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «م. اۋەزوۆ قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى جالعاس تولعانباي «اباي مونولوگىمەن» اشىپ، ەلىنە تىنىشتىق پەن بەيبىت ءومىردى، ادامزاتقا باقىتتى عانا تىلەيتىن كۇرەسكەر اقىننىڭ بەينەسىن كورسەتتى. ودان ءارى شارا ۋنيۆەرسيتەت ونەرپازدارىنىڭ قاتىسۋىمەن كونسەرتتىك باعدارلاماعا ۇلاستى.
فەستيۆال بايقاۋلارىنا ەلىمىزگە بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى عالىمدار، مادەنيەت جانە ونەر قايراتكەرلەرى، كاسىبي انشى-سازگەرلەر مەن تاجىريبەلى عالىم-ۇستازدار ءادىل قازىلىق ەتتى. «اباي ولەڭدەرى» بايقاۋى بويىنشا «حاكىم اباي» عزو اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، ف.ع.د.، اكادەميك مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلى، «ابايدىڭ قارا سوزدەرى» بايقاۋى بويىنشا «حاكىم اباي» عزو ديرەكتورى، دوسەنت جابال شويىنبەت، «اباي اندەرى» بايقاۋى بويىنشا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، ءانشى، پروديۋسەر، كومپوزيتور ارمان دۇيسەنوۆ قازىلار القاسىنا ءتوراعالىق ەتتى.
قازىلار القاسى مۇشەلىگىندە ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى بالتاباي ءابدىعازي ۇلى، «سەرپەر» جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، ق ر جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، «ءمولدىر بۇلاق» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، اقىن سايات قامشىگەر، سۇلەيمەن دەميرەل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، جازۋشى دانداي ىسقاق ۇلى، قازاق مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ف.ع.د.، پروفەسسور ساۋلە ەرجانوۆا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت قايراتكەرى، سازگەر، پروديۋسەر باۋىرجان ەسەبايەۆ، ءانشى، اكتريسا ايسۇلۋ الپىسبايەۆالار بولىپ، ەكى كۇن بويى قاتىسۋشىلاردىڭ ونەرىن ءادىل باعالادى.
[caption id="attachment_35777" align="aligncenter" width="800"]
؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟[/caption]
بايقاۋ قاتىسۋشىلارىنىڭ ءبىرى حاكىمنىڭ ءسوز ونەرىندەگى كوركەمدىك قۋاتىن، فيلوسوفياداعى دانالىق دۇنيەتانىمىن اشا تۇسسە، ءبىرى ولەڭدەرىن ناقىشىنا كەلتىرىپ وقىپ، اۋەزدى اندەرىن تەبىرەنتە ورىندادى. قىزىقتى ءارى تارتىستى وتكەن بايقاۋ ناتيجەلەرىندە «ابايدىڭ قارا سوزدەرى» بويىنشا سۇلەيمەن دەميرەل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى سەرعالى مالىكە ءىىى ورىن جەڭىمپازى، جاڭگىرحان اتىنداعى باتىس قازاقستان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيەتىنىڭ ستۋدەنتى مۇراتوۆ يسا ءىى ورىن جەڭىمپازى، مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى اسان تولقىن ءى ورىن جەڭىمپازى اتاندى. «اباي ولەڭدەرى» بويىنشا اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى ابدييەۆا شاتتىق ءىىى ورىن، تاراز مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى زارحات اقەركە ءىى ورىن، شاكارىم مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى سايلاۋبەكوۆا الينا ءى ورىن يەگەرى اتاندى.
«اباي اندەرى» بايقاۋى «كاسىپقوي» جانە «اۋەسقوي» ورىنداۋشىلار اراسىندا وتكىزىلىپ، ناتيجەسىندە «اباي اندەرى» بويىنشا اۋەسقوي ورىنداۋشىلار اراسىنداعى بايقاۋدىڭ ءىىى ورنى قازىلار القاسىنىڭ شەشىمى نەگىزىندە ەكى قاتىسۋشىعا بەرىلدى. وسىلايشا، ءىىى ورىن يەگەرلەرى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى ءتاجمينا دانيار قىزى جانە جاڭگىرحان اتىنداعى باتىس قازاقستان اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى نۇرعازييەۆا اقمارال، II ورىن يەگەرى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى ولەسيا حومەنكو، ءى ورىن يەگەرى قازاق مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «دارىن» دۋەتى اتاندى.
كاسىپقوي ورىنداۋشىلار اراسىنداعى بايقاۋ ناتيجەسى بويىنشا ءىىى ورىن قازىلار القاسىنىڭ شەشىمى نەگىزىندە ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتى اسان سۇندەت پەن قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ «ا-capella» توبىنا بەرىلسە، ءىى ورىندى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كورنسەرۆاتورياسىنىڭ ستۋدەنتى سۋيۋنيشوۆ ساياسات، I ورىندى ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىنىڭ ستۋدەنتى تۇرلىقوجا المات جەڭىپ الدى. جالپى ءاربىر بايقاۋدىڭ ءى ورىن يەگەرى 150 000 تەڭگە، II ورىن يەگەرى 100 000 تەڭگە، III ورىن يەگەرىنە 50 000 تەڭگە سىياقىمەن ماراپاتتالدى. ءادىل قازىلار مۇشەلەرىنە دە سىي-قۇرمەت كورسەتىلىپ، ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعى تاراپىنان اقاشلاي سىياقى تابىستالدى.
سونىمەن قاتار، ءارىبىر بايقاۋ بويىنشا ەرەكشە كوزگە تۇسكەن قاتىسۋشىلارعا 10 ارنايى نوميناسيالار تاعايىندالىپ، ولار اقشالاي جانە باعالى سىيلىقتارمەن ماراپاتتالدى.
فەستيۆالدىڭ جابىلۋ سالتانىندا ءاربىر بايقاۋ جەڭىمپازدارى كورەرمەن قاۋىمىنا ءوز ونەرلەرىن پاش ەتىپ، «اباي اندەرى» بايقاۋىنىڭ ءتوراعاسى، سازگەر-انشى ارمان دۇيسەن ۇلى ءانىن تارتۋ ەتتى.
شارا سوڭىندا بارلىق قاتىسۋشىلار ارنايى العىس حاتتارمەن، ال فەستيۆال جەڭىمپازدارى اقشالاي سىياقى جانە ديپلومدارمەن ماراپاتتالدى.
داستۇرگە اينالعان جاستاردىڭ ونەر مەن ءبىلىم دوداسىنا ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان ونەرلى جاستار ۋنيۆەرسيتەت باسشىلىعىنا ۇلكەن العىستارى مەن ءدان ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا ءداستۇرلى ونەرىمىزدى رۋحاني جانە مادەني جاڭعىرتۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن ۇلتتىق رۋحىمىزدى بويىمىزدا ماڭگى ساقتاپ قالۋىمىز ءتيىسپىز دەپ اتاپ ءوتتى.
ءبىزدىڭ رۋحاني مادەنيەتىمىز ابايدىڭ دانالىعىندا، اۋەزوۆتىڭ عۇلامالىعىندا، جامبىلدىڭ جىرلارى مەن قۇرمانعازىنىڭ كۇيلەرىندە. دەمەك، تاريحى تەرەڭ عاسىرلار قويناۋىنان باستاۋ الاتىن ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى دارىپتەۋ – باستى ماقسات.
جاناتبەك ىشپەكبايەۆ، اباي اتىنداعى ءقازۇپۋ-دىڭ تاربيە جۇمىسى جانە الەۋمەتتىك دامۋ جونىندەگى پرورەكتورى، پروفەسسور.
https://dalanews.kz/34865
