تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى دارحان ساتىبالدى ماقتاارال اۋدانىنداعى ماقتا القاپتارى مەن ماقتا زاۋىتتارىندا بولدى. ماقتا وسىرۋشىلەرمەن كەزدەسىپ، وسى سالاداعى ماسەلەلەردى تالقىلادى. شارۋالار تالاپ-تىلەكتەرىن ورتاعا سالىپ، مەملەكەتتىك سۋبسيديا مەن جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرۋ، ماقتا ءوسىرىپ، ونى تەرەڭ وڭدەۋگە مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىن سالاسىن دامىتۋعا ناقتى قادامدار جاساۋ ماسەلەلەرىن ورتاعا سالدى.
تۇركىستان وڭىرىندە 70 مىڭعا جۋىق فەرمەر جۇمىس ىستەيدى. 2022 جىلى 362 مىڭ توننا ماقتا جينالدى، بيىل 300 مىڭ تونناعا جۋىق ماقتا جينالادى دەپ كۇتىلۋدە.
وڭىردە جاپپاي ەگىن جيناۋ ناۋقانى باستالدى. بۇل سالا سوڭعى جىلدارى جاعىمسىز سىرتقى فاكتورلاردىڭ قىسىمىنا ۇشىراۋدا. ەكسپورتقا ماقتا جەتكىزۋدىڭ بۇرىنعى لوگيستيكالىق تىزبەگى بۇزىلدى، ماقتا ساپاسىنىڭ تومەندىگىنەن شەتەلدىك ترەيدەرلەر تاراپىنان قازاقستاندىق شيكىزاتقا سۇرانىس ازايعان. بيرجاداعى شيكىزاتتىڭ باعاسى تومەن.
كەزدەسۋدە وڭىردە توقىما جانە تىگىن ونەركاسىبى دۇرىس دامىماعاندىقتان ماقتا تالشىعىنىڭ باعاسى حالىقارالىق ليۆەرپۋل ماقتا بيرجا يندەكسىنە تىكەلەي تاۋەلدى ەكەندىگى، ماقتا كلاستەرىن دامىتۋ ءۇشىن جەتىساي، ماقتاارال، شاردارا اۋداندارىندا توقىما تىگىن فابريكالارىن اشۋ كەرەكتىگى ايتىلدى.
وسىعان وراي وبلىس اكىمى دارحان ساتىبالدىنىڭ تاپسىرماسىمەن ماقتا-توقىما كلاستەرىن سالۋ جوباسى ازىرلەندى. ول تولىق ىسكە اسىرىلعان جاعدايدا وڭىردە 75 زاۋىت، كاسىپورىن جانە فابريكا سالۋ ەسەبىنەن 9 ماقتا توقىما كلاستەرى قۇرىلادى. ناتيجەسىندە 40 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى اشىلىپ، بيۋدجەتكە جىل سايىنعى تۇسىمدەردىڭ كولەمى 26،2 ملرد تەڭگەدەن اسپاق. جوبانى تولىق ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ينۆەستيسيالىق سۋبسيديالار قاجەت. وسى ورايدا وزبەكستانمەن ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ شەڭبەرىندە «Global Textile» كومپانياسىمەن توقىما كلاستەرىن قۇرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. كومپانيا وبلىستا توقىما بۇيىمدارىن ءوندىرۋدى جولعا قويۋعا نيەتتى.
ماقتا سالاسىن توقىما جانە تىگىن ونەركاسىبىمەن تولىققاندى دامىتۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى تۇقىم شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا كۇش سالىنعان. جەرگىلىكتى تۇقىم شارۋاشىلىقتارى ماقتا وسىرۋشىلەردىڭ قاجەتتىلىكتەرىنىڭ تەك 55 پايىزىن قامتاماسىز ەتەدى. تاۋار وندىرۋشىلەردى جەرگىلىكتى ءوندىرىستىڭ تۇقىمىمەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن وبلىس اۋماعىندا ورنالاسقان اگرارلىق سالانىڭ عىلىمي مەكەمەلەرىن اكىمدىكتىڭ باسقارۋىنا بەرۋ ۇسىنىلادى.
ماقتا شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ پروبلەمالىق ماسەلەلەرى بارلىق مۇددەلى تاراپتاردىڭ قاتىسۋىمەن ءتۇرلى ديالوگ الاڭدارىندا بىرنەشە رەت تالقىلاندى. نەگىزگى سۋبسيديالاردان باسقا (مينەرالدى تىڭايتقىشتار، گەربيسيدتەر، تۇقىمدار، جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلىك رەسۋرستار جانە ت.ب.) سالانى قولداۋ ءۇشىن شارالار قابىلدانۋدا. تۇركيانىڭ ماقتا تۇقىمىن ءوندىرۋشى ءىرى كومپانيالارىمەن جۇرگىزىلگەن كەلىسسوزدەر ناتيجەسىندە 1 مىڭ توننا ەليتالىق تۇقىم جەتكىزۋ تۋرالى ۋاعدالاستىققا قول جەتكىزىلدى. «نامانگان – 77» تۇقىمدىق ءشيتى سىناما رەتىندە ەگىلدى. الايدا فەرمەرلەر جاڭا تۇقىمىن اۋىستىرۋعا اسىقپاي وتىر.
شارۋالارمەن كەزدەسۋگە كەلگەن Global Textile كومپانياسىنىڭ وكىلى زەرتحانا ناتيەجەسىمەن ءبولىستى. «نامانگان» ماقتاسى ەۋروپالىق سىنامالاردان وتكەن جانە بارلىق تالاپتارعا ساي. ساپا ارتپاي، سۇرانىس وسپەيدى. سوندىقتان بولاشاقتا مەملەكەت قىزمەتى بەلگىلەنگەن ستاندارتتارعا سايكەس كەلەتىن فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتارعا عانا قولداۋ كورسەتەدى.
– ماقتا وسىرەتىن جالعىز ءوڭىر بولعاندىقتان تۇركىستان وبلىسىندا ماقتا كلاستەرىن دامىتۋعا كۇش سالىنىپ وتىر. ءبىز ءۇشىن بۇل باعىتتى بارىنشا دامىتۋ، حالىقارالىق نارىققا شىعۋ ماڭىزدى. جەڭىل ونەركاسىپتى دامىتۋ ارقىلى جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ كوپتەپ اشىلۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ ۇلكەن ماڭىزعا يە، – دەدى دارحان ساتىبالدى.
ءىسساپار بارىسىندا وبلىس اكىمى ماقتا وڭدەۋ زاۋىتتارىندا بولدى. ماقتاارال اۋىلدىق وكرۋگىندە ورنالاسقان «Cotton ماقتا» زاۋىتى جىلىنا 60 مىڭ توننا ماقتا وڭدەپ شىعارادى. جوبا قۇنى – 3 ملرد. تەڭگە. بيىل ىسكە قوسىلعان كاسىپورىن 20 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر.
ودان كەيىن دارحان ساتىبالدى ماقتا وڭدەۋ ىسىمەن اينالىساتىن كاسىپورىنداردا بولىپ، جۇمىس بارىمەن تانىستى. ماقتا تالشىعىن قايتا وڭدەۋمەن اينالىساتىن «مىرزاكەنت»ءموز» ج ش س جىلىنا 65 مىڭ توننا ماقتا وڭدەپ شىعارادى. مۇندا 450 ادام جۇمىس ىستەيدى. 17 گەكتار جەردە ورنالاسقان زاۋىت 2014 جىلى ىسكە قوسىلعان.
ءىسساپار بارىسىندا وبلىس اكىمىنە «مادينا» كاسىپورنىنىڭ جۇمىسى تانىستىرىلدى. وندا كيىز ءۇي، ۇلتتىق كيىمدەر جانە قولونەر بۇيىمدارى شىعارىلادى. جىلىنا 25 كيىز ءۇي تىگەتىن ءوندىرىس ورنى 10 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. ونىمدەرىن قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرلەرىنە جىبەرەدى.
ءوڭىر باسشىسى دوستىق اۋىلدىق وكرۋگىندە ورنالاسقان «سۆەتلانا» شارۋا قوجالىعىندا دا بولدى. قوجالىق 60،5 گەكتار جەرگە ماقتانىڭ 4 سورتىن، 3 گەكتارعا باقشا ونىمدەرى جانە 7 گەكتار جەرگە جوڭىشقا ەكەن. قاجەتتى تەحنيكالارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
