كۇندەلىكتى ءبىر كۇندە، ءتىپتى ءبىر سەكۋندتا، الەمنىڭ تۇكبىر-تۇكبىرىندە ءتۇرلى جايتتار ورىن الادى. وسى جايتتاردى ويلاي وتىرا ءبىز بارلىعىمىز تەڭ ەمەسپىز دەگەن كۇمان مەندە تۋىندادى. نەگە دەسەڭىز :
مەن ويلادىم ەگەر اللا ءبىزدى تەڭ ەتىپ جاراتتى دەيمىز. نەگە ولاي ويلايمىز؟ بار ادامزاتتىڭ تەڭ كەلەر جەرى: وسى دۇنيەگە كەلۋى، وسى دۇنيەدەن ءوتۋى،جانە دە اللا راسىمەن ومىردە بار بولسا بارلىق ادامنىڭ اللادان تومەن، ونىڭ جاعدايىنا قاراماستان ونىڭ ق ۇلى ەكەندىگىمىز. ال ەندى تەڭ ەمەسپىز دەپ ويلاۋ سەبەبىم:
ادامزاتتىڭ جاعدايى، ءبىرى بارشىلىقتا ءومىر سۇرسە، ەندى ءبىرى جوقشىلىقتا ءومىر ءسۇرۋى، ودان قالا بەرسە، ءبىرى كەلبەتتى، بىرىندە سۇلۋلىق از، ءبىرى العىر، ءبىرى بىلىمگە تاياز، ءبىرى تالانتتى، ەندى ءبىرى جوق، تاعى ءبىرىنىڭ تۋا بىتكەن دەنساۋلىق ماسەلەسى، باسقا ادامدا بار اياق، كوز، قول، قۇلاق مەندە نەگە جوق دەپ ويلاعان ادام بولسا، وندا ولدا ءبىزدىڭ تەڭ ەكەنىمىزگە كۇماندانعان بولار. مەن شىنىمەن الەمدەگى ءبارىمىز تەڭ بولعانىمىزدى قالار ەدىم. سەبەبى: مەن جوعارىدا اتاپ، ادامدى ەكى تاپ-قا ءبولدىم، ەگەردە مەن اتاعان جەرلەردە بىزدە تەڭ بولسا، قازىردە بولىپ جاتقان ماسەلەلەردىڭ كوبىسى ورىن الماۋشى ەدى. ءبىز تەڭ بولساق، ادامدار اراسىندا ۇرلىق-قارلىق، پارا الۋ، الداپ-ارباۋ، وڭاي اقشا تابۋ مىسالى رەتىندە الساق قۇمار ويىندارى، بالگەرلەر ارقىلى قاستىق ىستەۋ، جاستاردىڭ، مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ دەپرەسسيادان زاردابى، كورەالماۋشىلىق بولماس پا ەدى؟ جانە دە وعان سۋيسيد سانى ازايار ما ەدى دەپ ونى دا قوسقىم كەلىپ تۇر. جارايدى وسى اتالعانداردىڭ ىشىندە قاراپايىمى كورەالماۋشىلىق دەپ الىپ قاراساق، ونى ءجاي ادامنىڭ جامان قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى دەپ الۋ ازدىق ەتىپ قالادى. ويتكەنى وسى كورەالماۋشىلىقتىڭ ءوزى بىزگە وتە قورقىنىشتى ماسەلەلەردى تۋىنداتادى. ەڭ الدىمەن بۇل كورەالماۋشىلىق نەدەن پايدا بولاتىنىن قاراستىرعىم كەلەدى. كورەالماۋشىلىق بىردەن ءبىر سەبەبى دەپ ادام ءوزىن بىرەۋدەن كەم سەزىنۋى دەپ ايتا الامىن. ادام نەگە ءوزىن كەم سەزىنەدى؟
وعان الەۋمەتتىك جاعداي ابدەن سەبەپ بولۋى مۇمكىن. ال بۇل كورەالماۋشىلىق نەگە اكەلىپ سوقتىرادى؟ ول ادام ولىمىنە، نە ادام ءوزى كورە الماعان ادامدى بارىنان ايىرۋى ءۇشىن كوپتەگەن جامان پيعىلدارعا بارۋى. مىنە ەگەر ءبىز تەڭ بولساق، بۇل كورەالماۋشىلىقتان جانە ونىڭ سالدارىنان زارداپ شەكپەس پە ەدىك؟ ءدال وسىعان قوسىپ ءبىز تەڭ بولساق پارا بەرۋ، وڭاي اقشا تابۋ ءۇشىن قۇمار ويىندارىنا سالىنىپ كەتكەن ادام بولماس ەدى. ادام جالپى جامان ويمەن وسىنداي ارەكەتكە بارادى دەي المايمىن، قازىرگى تاڭداعى ءبىزدىڭ باستى پروبلەمامىز، بالا-شاعانى قاتارىنان كەم كىلماۋىمىز كەرەك. مىنە سول سەبەپتى كۇندىز ءتۇنى جۇمىس ىستەپ وتباسىمدى اسىراۋىم كەرەك دەگەن ويمەن ولار جۇمىس ىستەيدى. ءدال وسى كەزدە تاعى ءبىر ءجايت جۇمىسسىزدىق زاردابى تۋىندايدى، مىنە بۇنى ادام جەڭىل اقشا تابۋىنا، ياعني قۇمار ويىنىن ويناۋىنىڭ بىردەن ءبىر سەبەبى دەپ قاراستىرۋعا بولادى.
كورەالماۋشىلىق قاتارىنا كەي ادامداردىڭ بارشىلىقتا دۇنيەگە كەلۋىن، ال كەي ادامداردىڭ ول دارەجەگە جەتۋى ءۇشىن ابىرويدى قاسىقتاپ جينايتىنى. كەيبىر ادامدار وعان دا وڭاي جەتەمىن لەپ ۇرلىققا بارادى. ال سول ۇرلانعان زات ادام ومىرىنە تاتىمايتىنىن ۇمىتىپ كەتەدى.
شىنى كەرەك، ادامداردى بولگەنىم ەمەس، ءبىراق مەن كەم-تار تۋىلعان جانداردى كورگەندە وتە جامان سەزىمدە بولامىن، كوز جانارىنان تۋعاننان ايىرىلعان جانداردى كورگەندەگى سەزىمدى جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس، سونداي جامان سەزىم، مەن سونى ويلاسام ماعان وتە وبيدنو. ءبىز كۇندەلىكتى كورەتىن قاراپايىم اسپان پەن كۇندى، اي مەن جۇلدىزدى، تۋعان انا، باۋىرىن كورمەگەن جاندار سوندا دا ومىرگە ريزا، ولار مۇلدە ومىرگە كەلمەگەندە قايتەر ەدىك دەپ ويلايدى سول سياقتى اياعى اقساق ادامدى كورسەم ەكى اعىمنىڭ سىزداگانىن سەزەمىن. ولار وز جاعدايىنا قاراماستان ەڭبەكقور بولىپ كەلەدى. مەن جۇلدىز-اي بالالارعا ارنالعان فەستيۆالدا بولدىم، ول جەردە بىرىنەن ءبىرى وتكەن تالانتتى، وتە سۇلۋ بالالار ونەر كورسەتتى، ءبىراق ولاردىڭ ءبىرى ونى ەستىپ، نە كورە المايتىنى وتە وكىنىشتى. مەن وسى ساتتەردە ءوزىمنىڭ بارعا قاناعات قىلماي جۇرگەنىمدى تۇسىنەمىن. مەنىڭ ويىمشا اللا وسىنداي ادامداردى بىزگە نەنىڭ بولسادا ءقادىرىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن كەزىكتىرەدى.
ءار ادام باقىتتى ءومىر سۇرگىسى كەلەدى، اينالامىزدا بولىپ جاتقان كورىنىسكە قاراپ ۇنەمى قاشا بەرەمىز. ءبارى جاقسى بولۋ ءۇشىن ءبىز ءبارىن وزىمىزدەن باستاۋ كەرەكپىز. جاقسى ادامدار اينالامىزدا كوپ بولسا دا، ءبارىن جاقسى بولۋ ءۇشىن ول ازدىق ەتەدى. بولاشاقتا ءدال وسىنداي ماسەلەلەردەن ايرىلىلۋ ءۇشىن قازاق ايتقانداي بىرىگە كوتەرگەن جۇك جەڭىل دەپ ءبىز بىرگە تىرىسامىز دەپ ۇمىتتەنەمىن. اقپىز، قارا، سارىمىز، اعايىنبىز ءبارىمىز دەگەندەي ءبىز نە بولسادا ءارقاشان ءبىر بىرىمىزگە قولداۋ كورسەتسەك ءومىر تاعى ءبىر بەلەسكە جەتەر ەدى.
قۇرالاي مەدەت قىزى، 85 مەكتەپ-ليسەي وقۋشىسى
