ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بەيجىڭگە كتك قۇبىرىن ءبىر ەمەس، ەكى رەت بىتەپ تاستاعان ءپۋتيننىڭ قىلىعى ۇناماي وتىر.
بۇل تۋرالى Dalanews.kz حابارلايدى.
«ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن ماسكەۋ ءوز اۋماعى ارقىلى وتەتىن قازاق مۇنايىنىڭ تاسىمالىن ەكى مارتە توقتاتىپ تاستادى. بۇل سوعىستى قولداماعان قازاقستاننان ءوش الۋ كورىنىسى مە، الدە وسى ارقىلى ءوز مۇنايىنىڭ قۇنىن كوتەرۋدىڭ امالى ما؟
قالاي بولعاندا دا، بۇل بەيجىڭگە ۇنامايدى. جۇڭگو بيلىگى قازاق مۇنايىنىڭ ەكسپورتىن تەجەپ، «ءوزىم بىلەمگە» سالعان ماسكەۋدى دەرەۋ ساباسىنا ءتۇسىردى. بوگدە ەلدىڭ ەكسپورتىنا تۇمسىق تىعۋعا بولمايتىنىن قاتاڭ ەسكەرتتى»، – دەيدى ساراپشىلار.
ءبىزدىڭ ەل تاۋلىگىنە 2 ملن باررەلگە جەتەقابىل مۇناي وندىرەدى ەكەن، بۇل الەمدىك مۇناي ءوندىرىسىنىڭ 2 پايىزىنا جۋىقتايدى.
قازاقستاننىڭ قويناۋىنان شىعاتىن «قارا التىننىڭ» 80 پايىزى الەمدىك نارىققا كاسپيي قۇبىر كونسەرنى (كتك، رەد.) ارقىلى تاسىمالدانادى. قارا تەڭىزدە ورنالاسقان جاڭارەسەي پورتىنا جۇيتكىپ جەتەتىن قازاق مۇنايى ءارى قاراي تانكەرلەرگە تيەلىپ، نەگىزگى تۇتىنۋشىسىنا جول تارتادى.
«ماسكەۋ ءوز اۋماعىنان وتەتىن قۇبىردى بوپسانىڭ قۇرالى رەتىندە پايدالانىپ وتىر. ناۋرىزدىڭ ورتا شەنىندە رەسەي بيلىگى جاڭارەسەيدەگى مۇناي قۇرىلعىلاردىڭ تەڭىزدەگى داۋىلعا بايلانىستى ىستەن شىققانىن حابارلادى. شىن مانىندە، بۇلار ءبۇتىن ەدى. كرەمل وسىلايشا، نارىقتا مۇناي قورىن سارقىلتىپ، «قارا التىننىڭ» قۇنىن شارىقتاتۋدى كوزدەدى. باتىستىڭ «اقىلى كىرىپ» سانكسيانى السىرەتەدى دەگەن ءالسىز ءۇمىتى بولدى. مۇناي ەكسپورتىن شەكتەۋ ارقىلى فرانسياداعى «ءپۋتينشىل» كانديداتتىڭ جەڭىسكە جەتەرىنە جاردەمدەسەرىنە سەندى.
كرەملدىڭ كۇتكەنىندەي بولمايدى. سالى سۋعا كەتىپ، اراعا اي سالىپ بارىپ، ەكسپورتتىڭ بۇرىنعى كولەمىن قالپىنا كەلتىردى.
6 شىلدەدە تاعى تۇلداندى. رەسەي سوتى كتك-نىڭ جۇمىسىن 30 كۇنگە توقتاتۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. مۇنى ەكولوگيالىق پروبلەمالارعا سىلتەپ، ءارقيلى سىلتاۋ ايتتى. بۇل جولعى قوقان-لوقىسى دا ۇزاققا سوزىلعان جوق. 11 شىلدەدە قازاق مۇنايى قۇبىردى قۋالاي باتىسقا جول تارتتى»، – دەيدى ساراپشىلار.
ماقالا اۆتورلارىنىڭ اتاپ وتكەنىندەي، كرەمل قازاقستاننان يمەنىپ وتىرعان جوق، تەك بەيجىڭمەن اراداعى سىيلاستىققا سىزات تۇسە مە دەپ قاۋىپتەنەدى.
قىتايدىڭ قازاقستان اۋماعىندا ورنالاسقان ۇزاق مەرزىمدى جوبالارى بار، ول ءوز مۇددەسىن تابانعا تاپتاتقىسى كەلمەيدى. قازاق جەرى جۇڭگو بيلىگى باستاماشى بولعان «ءبىر جول، ءبىر بەلدەۋ» باعدارلاماسىنىڭ كۇرەتامىرى ىسپەتتەس.
جۇڭگو كومپانيالارى ەلدىڭ مۇناي-گاز نارىعىندا ەلەۋلى ورىن الادى.
ءسوي دەگەن ماقالا اۆتورلارى:
«قىتايدىڭ ىشكى نارىعىنا تاسىمالداناتىن قازاق مۇنايىنىڭ كولەمى اناۋ ايتقانداي كوپ ەمەس. دەسە دە، بەيجىڭ قازاقستاننىڭ قويناۋىنان شىعاتىن «قارا التىننىڭ» الەمدىك نارىققا تارالۋىنا وتە-موتە مۇددەلى.
قازاقستاننان جەتەتىن مۇناي تاسىمالى ساپ تىيىلسا، «قارا التىننىڭ» قۇنى كۇرت وسەدى، تيىسىنشە تۇتىنۋشىلاردىڭ ءتۇرلى تاۋارعا دەگەن سۇرانىسى تومەندەيدى. بۇل ەكسپورتپەن كۇنەلتىپ وتىرعان جۇڭگو ەكونوميكاسىن شاتقاياقتاتىپ كەتەدى.
ەكىنشىدەن، ورتالىق ازيا – جۇڭگو گازقۇبىرى ارقىلى جۇڭگو ەكونوميكاسىنا اسا قاجەتتى قۋات كوزىن جەتكىزەتىن ءۇش ۋچاسكىنىڭ ۇشەۋى دە قازاقستان اۋماعى ارقىلى وتەدى. قۋات كوزدەرىنىڭ قۇنى ارتسا، تيىسىنشە، قىتايدىڭ قازاقستاننان الدىراتىن گاز كولەمى وسەدى. بۇل بەيجىڭگە مۇلدە كەرەك ەمەس»، – دەپ توپشىلايدى.
ساراپشىلاردىڭ پايىمداۋىنشا، بەيجىڭ كرەملمەن جۇرتتىڭ كوزىنشە جاعا جىرتىسپايدى، الايدا ءپۋتيننىڭ پارانويياسى اسقىنا تۇسسە، ەكى ەلدىڭ ەرەگەسكەن ءساتىنىڭ كۋاسى بولۋىمىز مۇمكىن.
جۇڭگو كرەملدىڭ جاھاندىق مۇناي نارىعىنىڭ قالىپتى ارناسىن بۇزىپ، بەتالباتى كيلىككەنىن قالامايدى. سودان دا بولار، كتك-نى بىتەپ تاستاعان، العاشقى ينسيدەنتتە Sinopec كومپانياسى رەسەيدەگى ءىرى ينۆەستجوبانىڭ قۇرىلىسىن بەلگىسىز مەرزىمگە شەگەرىپ تاستاعان.
«ءدال سول كۇنى جۇڭگو كومپانيالارى ماسكەۋدىڭ موينىنا ارتىلعان باتىس سانكسيالارىنىڭ تالاپتارىنا تاعى ءبىر ءۇڭىلىپ، ەلدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى ەنەرگەتيكالىق كومپانيالارعا رەسەيدەن ءونىم ساتىپ الۋدى توقتاتا تۇرۋعا كەڭەس بەرگەن.
بۇدان سىرت، قىتايدىڭ ۇلتتىق مۇناي كورپوراسياسى ەلدەگى وسى ساتكە دەيىنگى گاز قولدانىسىنىڭ كولەمىن سۇزگىدەن وتكىزىپ، ورتا ازيا – جۇڭگو گاز قۇبىرىنىڭ ەگجەي-تەگجەيلى ستاتيستيكاسىن ۇسىنىپتى. ەسەسىنە، قۇرىلىسى 55 ملرد دوللاردان اسىپ جىعىلعان رەسەيدەن كەلەتىن «ءسىبىر قۋاتى» قۇبىرىن نازاردان قالىس قالدىرعان.
توق ەتەرى، بەيجىڭ رەسەيدىڭ ەركەلىگىن كوتەرمەيدى. قىتايعا ەڭسە تىكتەۋ كەرەك. ىندەتتەن ارىلا الماي قويدى. كارانتين جۇرتتىڭ جۇيكەسىن جۇقارتىپ جىبەردى. عۇمىر بويى بيلىك قۇرۋدى كوكسەپ، ءۇشىنشى مەرزىمگە سايلانعالى وتىرعان سي سزينپينگە كتك-نى بىتەپ تاستاۋدى ەرمەك كورەتىن ءپۋتيننىڭ شالاعاي شەشىمىن قۇپتامايدى»، – دەيدى ماقالا اۆتورلارى.
ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ۋكراين كيكىلجىڭىندە بەيجىڭ باتىسقا جاقتاس ەمەس. ايتسە دە، قازاقستاننان جەتەتىن مۇنايدىڭ بەرەكەسىن قاشىرىپ، ورتا جولدان ءۇزىپ وتىرعان ءپۋتيننىڭ ارەكەتى قىتايعا دا، باتىسقا دا ۇنامايدى.
ازىرلەگەن دۋمان بىقاي
https://dalanews.kz/ekonomika/80568-huawei-2022-zhyldyng-birinshi-zhartyzhyldygyndagy
