بالاسىنىڭ تىرلىگىنە قاراپ، باباسىنىڭ كىم ەكەنىن بىلۋگە بولادى. كەزىندە ۇلت كوسەمى ءاليحان بوكەيحان «حان بالاسىندا قازاقتىڭ قاقىسى بار، ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت ەتپەي قويمايمىن» دەپ ۇلت ءۇشىن كۇرەسىپ، ءومىرىن ارناعان ەدى. ءاليحان بوكەيحان سياقتى حاننىڭ ۇرپاعى بولماسا دا، باتىردىڭ ۇرپاعىمىز دەپ جۇرگەندەر نەگە ۇلتتىق مايداندا بوي كورسەتپەيدى؟ دەمەك، ولاردىڭ اتاسىنىڭ باتىرلىعىنا كۇمان كەلتىرۋگە نەگىز بار.
ۇلتتىق دەڭگەيدەگى ورتاق تۇلعا بولعان باتىرلارىمىز از ەمەس، ءبىراق سوڭعى كەزدەرى اۋىل اينالاسىنداعى جورتۋىرشىلىق پەن قاراقشىلىقتى كاسىپ ەتكەندەردى دە باتىرعا جاتقىزىپ جۇرگەندەيمىز. اۋىز جۇزىندەگى باتىرلار مەن بەلگىلى ءبىر كەزەڭدەگى ادەبي كەيىپكەردى جاقىننان ىزدەگەن ساۋاتسىزدىقتىڭ كەسىرىنەن 5 قىتايدىڭ، 3 موڭعولدىڭ، ەكى ورىستىڭ باسىن العانداردى دا باتىر اتاندىرىپ جىبەردىك. ال جاساندى باتىرلار تۋرالى تاريح بەتىندە وڭ باعا بولماسا دا، ءبىز ءوز تانىمىمىز بەن سەنىمىمىزدى تاريحتان اسىرىپ جىبەرىپ جاتىرمىز. ەندى كەلىپ قاراساڭىز، قولدان جاسالعان باتىردىڭ بالاسى ءوز اتاسىنىڭ باتىرلىعىنا ساي ارەكەتتەر جاساۋدا. «باتىرعا» ساي جەرشىلدىك پەن رۋشىلدىقتىڭ كوشىن باستاۋشى، ۇلتتى بىرىكتىرۋشىلىك ەمەس، بولشەكتەۋشىلىكتىڭ قۇرالدارىنا اينالىپ بارا جاتىر. بولماسا، كەشە اۋىل-اۋىلدى شاۋىپ، ءوز قازاعىنا قىرعيداي تيگەن قاراقشى، باندى اتاسىنىڭ جولىمەن «بانديت» بولىپ ءجۇر. كۇشتىگە باسىن ءيىپ، السىزگە كۇش كورسەتىپ، بازار جاعالاپ، بىرەۋدىڭ ءبىر دوڭگەلەك نانىنىڭ جارتىسىن تارتىپ جەگەن جىگىتسىماقتارىمىز قانشاما؟!
ءبىز، ەندى جوقتان باتىر جاساعانشا، كەشەگى «ءبىزدىڭ ەلدىڭ جىگىتتەرى» دەپ سۇيسىندىرگەن 90-جىلدارداعى قازاق دالاسى مەن قالاسىن ءبىر تازالاپ كەتكەن ازاماتتارىمىزدى باتىر دەپ تانۋىمىز كەرەك. تاعى دا، ءبىز ولاردى باتىر دەپ شىقساق، جالعان باتىرلاردىڭ ۇرپاعى ولاردى «قىلمىس الەمىنىڭ ادامدارى» دەپ وركەنيەتتىڭ جارشىسى بولا شىعادى. ءيا، ولار قازاق دالاسى مەن بالاسىنا پانا بولۋ ءۇشىن قىلمىس الەمىنە باردى. ولاردىڭ ول جولدى تاڭداۋى زامان تالابى بولدى، ولارعا باسقا جول دا جوق ەدى. «قىلمىس الەمىنىڭ سەركەلەرى» اتالسا دا، قازاقتىڭ ۇلت-ازاتتىق جولىنداعى كۇرەسكەرلەرىنىڭ ءبىر ءتۇرى رەتىندە ولار دا ءوز باعاسىن الادى. ونىڭ الدىنداعى جالعان باتىرلار دا ءوز ورنىن تابادى.
مەن بۇل سوزدەرىممەن قازاقتىڭ باتىرلارىنا شەك كەلتىرىپ وتىرعان جوقپىن، بولماسا بەلگىلى بىرەۋلەردى نەگىزگە الىپ وتىرعان دا جوقپىن. ءبىز وسى كۇنگە قازاقتىڭ ەر جۇرەك باتىرلارىنىڭ ارقاسىندا جەتكەنىمىز دە بارشاعا ءمالىم. ءبىراق، ءقازىر سايدا سانى، قۇمدا ءىزى جوق باتىرلار پايدا بولىپ، ناعىز باتىرلار ۇمىتىلىپ جاتىر. وتكەننىڭ «باتىرىن» ايتپاعاندا، ءقازىر دە بىرەۋدى قولدان باتىر جاساي سالامىز. ۇرانداتىپ تۇلعا جاسايمىز. ۇلتقا ورتاق تاقىرىپقا كوشۋدىڭ ورنىنا، رۋ-رۋ بولىپ بولىنۋگە ىلىك ىزدەيمىز. بۇنىڭ ءبارى ۇلتتىڭ ارىنان، رۋدىڭ قامىن العا قويعاندىقتان بولسا كەرەك.
«باس باسىنا بي بولعان، وڭكەي قيقىم» دەگەندەي، باس باسىمىزعا «باتىر» بولىپ، قازاقتى قىرىق جاماۋعا اينالدىرماي، حاننىڭ، قارانىڭ، باتىردىڭ ۇرپاعى بولساق تا، ءبىر قازاق دەگەن ۇراندى تۋ ەتىپ، ۇلتتىڭ ۇيتقىسى بولايىقشى.
ال، باتىرلاردىڭ ۇرپاقتارىنا ايتارىم، اتاڭنىڭ ناعىز باتىر ەكەنى راس بولسا، بار ارەكەتىڭ باتىرعا ساي بولسىن، اتاڭنىڭ اتىنا كۇمان كەلتىرەر ۇرپاق بولما! «ءار قازاق – باتىر» دەگەن اتقا لايىق بولايىق. قاشاندا ناعىز باتىرلارىمىزبەن ماقتانايىق!
تۇردىبەك قۇرمەتحان
