اديليا تۇگەل، اقش، حيۋستون، تەحاس شتاتى.[/caption]
جاقىندا ءۇندىستانعا بارعان ساپارىندا اقش پرەزيدەنتى باراك وباما CNN-گە سۇحبات بەردى. ءوز سوزىندە ول رەسەي پرەزيدەنتىن قاتتى سىنعا الىپ، اقش پەن رەسەيدىڭ ءارى قارايعى ارىپتەستىگى قالاي ءوربيتىنىن ايتىپ بەردى.
«امەريكانىڭ رەسەيگە باعىتتالعان ەكونوميكالىق قىسىمى ناتيجە بەردى، ءبىراق ۋكرايناداعى داعدارىستى توقتاتا المادى عوي؟» دەگەن جۋرناليستەر ساۋالىنا باراك «ءيا» دەپ جاۋاپ بەردى.
– مەن اق ۇيگە كەلگەن كەزەڭدى ەسكە تۇسىرەيىكشى. ول كەزدە ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىنس ءولىارا شاقتا تۇرعان. ءبىراق ءبىز، ءبىرىنشى كەزەكتە ءوزىمىز قۇلىق تانىتىپ مەدۆەديەۆ مىرزامەن ارىپتەستىك ورناتتىق. وسىنىڭ ارقاسىندا رەسەي ەكونوميكاسى ءوستى، دامىدى. رەسەي ەۋروپا ەلدەرىمەن اراداعى ارىپتەستىكتى نىقتاپ، ءبىزدىڭ قولداۋىمىزدىڭ ناتيجەسىندە دسۇ-عا ەندى، – دەدى وباما. الايدا كەيىننەن قىرىمدى تارتىپ الىپ، ۋكرايناعا تۇمسىق تىققان ءپۋتيننىڭ ارەكەتى الەمدىك حالىقارالىق قۇقىقتى تابانعا تاپتادى.
وباما: اقش پەن رەسەيدىڭ اراسىندا وت تۇتانىپ، اسكەري قاقتىعىس ورناسا بۇل كۇللى الەمگە ءقاۋىپتى. ءدال ءقازىر ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەرى، رەسەيمەن ىرگەلەس جاتقان ناتو مۇشەلەرىنىڭ شەكارا شەبىن كۇشەيتۋ. ءححى عاسىردا ءبىر ەلدىڭ ءبىر ەلگە باسىپ كىرۋى تۇككە تۇرمايتىنىن ءبىز كرەملدىڭ ارەكەتىنە قاراپ كوز جەتكىزىپ وتىرمىز. ال ۇيىم مۇشەلىگىندەگى ەلدەرگە ءقاۋىپ ءتونىپ، شەكاراسى بۇزىلار بولسا، ءبىز 5ء-شى باپقا ساي اسكەري شارالار قولداناتىن بولامىز.
– بۇل رەسەيدى ديپلوماتيالىق تۇرعىدان وقشاۋلاپ، ەۋروپامەن اراداعى ىسكەرلىك بايلانىستارعا نۇكتە قويدى. سانكسيا ولاردىڭ ونسىز دا ءالسىز ەكونوميكاسىنا كەرى اسەر ەتىپ وتىر. قازىرگى كۇنى رەسەيدىڭ ەكونوميكاسىنا جاعىمدى اسەر ەتەتىن ەشقانداي قوسىمشا فاكتوردى كورىپ تۇرعان جوقپىن. قىرىم پايدا اكەلمەدى، كەرىسىنشە رەسەيدى قۇردىمعا تارتىپ بارادى. وزگە ەلدىڭ جەرىن باسىپ الىپ، سۋپەر يمپەريا اتاناتىن ءداۋىر كەلمەسكە كەتكەن. قازىرگى مەملەكەتتەر ءبىلىم دەڭگەيى، ەكسپورتتىق جانە يننوۆاسيالىق كورسەتكىشى جاعىنان باعالانادى. ال ونىڭ (ءپۋتيننىڭ) قازىرگى ستراتەگياسىندا مۇنىڭ بىردە-بىرى جوق.
وبامانىڭ پىكىرىنشە، ۋكراينا ناتو مۇشەسى ەمەس، سول سەبەپتى اقش رەسەيدى اسكەردىڭ كۇشىمەن توقتاتا المايدى. وسى سەبەپتى رەسەيدىڭ وزبىرلىعىن تىزگىندەۋگە باعىتتالعان ەكونوميكالىق قىسىم الداعى ۋاقىتتا ارتا تۇسپەك.
– اقش پەن رەسەيدىڭ اراسىندا وت تۇتانىپ، اسكەري قاقتىعىس ورناسا بۇل كۇللى الەمگە ءقاۋىپتى. ءدال ءقازىر ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەرى، رەسەيمەن ىرگەلەس جاتقان ناتو مۇشەلەرىنىڭ شەكارا شەبىن كۇشەيتۋ. ءححى عاسىردا ءبىر ەلدىڭ ءبىر ەلگە باسىپ كىرۋى تۇككە تۇرمايتىنىن ءبىز كرەملدىڭ ارەكەتىنە قاراپ كوز جەتكىزىپ وتىرمىز. ال ۇيىم مۇشەلىگىندەگى ەلدەرگە ءقاۋىپ ءتونىپ، شەكاراسى بۇزىلار بولسا، ءبىز 5ء-شى باپقا ساي اسكەري شارالار قولداناتىن بولامىز.
پۋتين كەلىسىمگە كەلۋگە ءازىر مە؟
[caption id="attachment_9085" align="alignright" width="421"]
وباما: پۋتين العا جىلجۋدىڭ ورنىنا، كەيىن كەتىپ بارادى.[/caption]
بۇل ساۋالعا وباما ءپۋتيننىڭ ءسوزى مەن ءىسى قابىسپايتىنىن، ونىڭ حالىق الدىندا ءوزىن باسقاشا ۇستايتىنىن ايتتى. اقش پرەزيدەنتىنىڭ پىكىرىنشە، ۋكرايناداعى سەپاراتيستەردى ماسكەۋ قارجىلاندىرىپ وتىر، ولاردىڭ سوعىس جۇرگىزۋ ستراتەگياسى تىكەلەي رەسەي باقىلاۋىندا، سونىمەن قاتار بۇلىكشىلەردى مىڭداعان رەسەيلىك اسكەر قولداۋدا.
– سوندىقتان ءازىر ءبىز ماسكەۋدىڭ كەلىسىمگە كەلەتىن سىڭايىن بايقاپ وتىرعان جوقپىز. ءوز تاراپىمىزدان ءبىز ۋكراين ەكونوميكاسىن قولداۋدى جالعاستىراتىن بولامىز. پرەزيدەنت پوروشەنكو جانە پرەمەر-مينيستر ياسەنيۋك ەكونوميكاعا سەرپىن بەرەتىن ءبىرقاتار رەفورمالاردى جۇزەگە اسىردى. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا ءبىز ەكونوميكالىق ءارى ديپلوماتيالىق قىسىمدى ارتتىرا تۇسەمىز، ءارى كييەۆتى دە كۇشەيتە ءتۇسۋدى ۇمىتپايمىز.
پۋتين مەملەكەتتىڭ قاراماعىنداعى باق-تىڭ كومەگىمەن ءوز رەيتينگىن كوتەرۋ ءۇشىن جانىن سالدى. ونىڭ قولىنان كەلەرى وسى. ونىڭ ساياساتى دا وسىمەن شەكتەلەدى. ول ەكىنشى قايتارا سايلاۋعا تۇسكەندە باتىسقا قارسى كوزقاراسىن كىلت وزگەرتتى. ول كەزدە ونىڭ ىقپالى بۇگىنگىدەن كوپ تومەن-تۇعىن. ماسكەۋدە مىڭداعان، ون مىڭداعان ادام الاڭعا شىقتى. ونىڭ ساياسي كوزقاراسى وزگەرگەن كەز وسى تۇس. سوندىقتان دا بۇگىنگى پۋتين العا جىلجۋدىڭ ورنىنا، كەيىن كەتىپ بارادى، – دەدى ءوز سوزىندە وباما. الايدا سۇحباتتىڭ سوڭىندا «سىپايىلىق تانىتىپ» الداعى ۋاقىتتا ءپۋتيننىڭ «اقىلى كىرىپ»، كرەملدىڭ باعىتى وزگەرەرىنە سەنىم ءبىلدىردى.
