اقىن جىرى – جاس ۇرپاقپەن قاۋىشتى
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ، تارباعاتاي اۋدانىنىڭ ورتالىعى اقجار اۋىلىنداعى مادەنيەت ۇيىندە، قازاق باسپا ءسوزىنىن ارداگەرى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، بەلگىلى كالامگەر باقىت يحسان ۇلىنىڭ 90 جىلدىعىنا ارنالعان «عاسىر داۋىسى كەلەدى قۇلاعىما » پوەتيكالىق ەسكە الۋ كەشى ءوتتى. قالامگەر باقىت يحسانوۆ وقىرمان قاۋىمعا «سىرىمدى ايتام»، «جىرلا جۇرەك سىرلاسىم»، «تامىرىم مەنىڭ تەرەڭدە»، «ۇيقىم كەلمەيدى»، «قاناتتى جىلدار»، «تاڭدامالى» سىندى ەڭبەكتەردى رۋحاني ازىق ەتىپ قالدىردى. اقجار مادەنيەت ۇيىندە اقىننىڭ 90 جىلدىعىنا ارنالعان «عاسىر داۋىسى كەلەدى قۇلاعىما» اتتى ەسكە الۋ كەشى ءوتتى. كەش قالەمگەر شىعارماشىلىعىنا ارنالعان تەاترالدى پوەتيكالىق قويىلىممەن باستالىپ، اقىننىڭ «سەزىم سىرلارى» اتتى كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرىسمەن جالعاستى.
“ومىردەگى بولمىسى تىم قاراپايىم قازاق ءباسپاسوزىنىڭ قۇرمەتتى ارداگەرى اتانعان باقىت اعامىز تابيعات بەرگەن دارىنى بار اقىن، كىلەڭ قوعام ساناسىنا اسەر ەتەتىن تانىمدىق ماقالالارى، ادەبي پۋبليسيستيكالىق ەڭبەكتەرىمەن بەلگىلى، ەل مەن جەر شەجىرەسىن، تارباعاتاي ءوڭىرىنىڭ جىلناماسىن جازعان قالامگەر ەدى. سوناۋ كەڭەستىك كەزەڭنىڭ قىزىل يدەولوگياسىنىڭ جەلى وڭىنان سوعىپ تۇرعان، سول زاماننىڭ قىل بۇراۋىمەن بايلانعان تۇستا باقىت اعامىز ءوزىنىڭ ۇرپاق الدىنداعى سالماقتى جۇگىن بىلىگىمەن، زامان سۇرىن سەزىنۋىمەن، پاراساتپەن پايىمداي ءبىلدى”، – دەيدى تارباعاتاي اۋدانى اقجار مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى شاكەن كوپشىكبايەۆا.
تارباعاتاي وڭىرىندەگى بەلگىلى قالامگەر، تانىمال جۋرناليست، وبلىستىق، جەرگىلىكتى ءباسپاسوزدىڭ ارداگەرى اتانعان ب.يحسان ۇلى 1934 جىلدىڭ 31 مامىرىندا تارباعاتاي اۋدانىنىڭ بوزشا اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. جاسىنان ولەڭ-جىرعا ءۇيىر ول العاشقى ولەندەرىن مەكتەپ قابىرعاسىندا-اق جازا باستاعان. 1954 جىلى زايسان قالاسىنداعى پەداگوگيكالىق ۋچيليششەسىن ءبىتىرىپ، ەڭبەك جولىن وقىتۋشىلىق قىزمەتتەن باستايدى. سوناۋ 1964 جىلى قازاقتىڭ كوپتەگەن قابىرعالى قالامگەرلەرى وقىعان س.م.كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىن فيلولوگيا فاكۋلتەتىن جۋرناليست ماماندىعى بويىنشا ءتامامداعان. باقىت اعامىز وبلىستىق باسپاسوزگە سانالى عۇمىرىنىڭ 33 جىلىن ارنادى. 1965-1985 جىلدارى اتتاي جيىرما جىل وبلىستىق «كوممۋنيزم تۋى» ءقازىر (ديدار) گازەتىنىڭ تارباعاتاي اۋدانى بويىنشا مەنشىكتى ءتىلشىسى بولىپ، اۋداننىڭ تىنىس تىرشىلىگىن وبلىس جۇرتشىلىعىنا جاريالاپ وتىردى. اۋداندىق گازەتتە رەداكتوردىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقارىپ اۋدان ءباسپاسوزىنىڭ دامىنا ايرىقشا ۇلەس قوستى.
باقىت يحسانۇلى-وتكەن عاسىر باسىندا دۇنيەگە كەلىپ، اۋدانىمىزداعى ادەبي پوەزيانىڭ ورەسىنىڭ ورلەۋىنە اقىندىق دارىنىمەن ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان قالامگەر. باكىت اعامىزدىڭ جۇرەگىنەن تۋعان جىرلارى سوناۋ بالا كەزدەن بوزششانىڭ جەلىنەن، وبالى كەزەڭنىڭ قىراتىنان، قاتايدىڭ سۋىنان ءنار السا كەرەك. ولەڭدەرى وقىعان ادامدى ويعا جەتەلەپ، ەرەكشە شابىت بەرەر تابيعي دارىن يەسى. ولەڭدەرى اۋداندىق، وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق باسپاسوزدە جاريالانعان. اۋدانىمىزدىڭ الەۋمەتتىك مادەني رۋحاني شەجىرەسىندە وزگەشە ورنى بار باكىت يحسان ۇلى ومىردەن وتكەنگە دەيىن قولىنان «قارۋ قالامى» تۇسپەگەن دارىن يەسى بولدى. قازاقتىڭ كارا ولەڭىن كيە تۇتقان جۇرەگىنىڭ تۇبىنەن قايناپ شىققان اسىل جىرلارى ءوز وقىرماندارىنىڭ كوڭىل كوكجيەگىنەن ورىن الدى. اقجارداعى كەشتە اقىننىڭ ولەڭدەرى وقىلىپ، سوزىنە جازىلعان اندەر شىرقالدى. شارا باسىندا تارباعاتايلىق اقىندار س.ساعدولدين، ت.قاليماجان، ە،ادىلبەكوۆ، م.مۇقانعالييەۆ، س.ەسەن قىزى تاعى دا باسقا اقىندارىمىز ولەڭ جولدارىن شاشۋ ەتتى. ەلىنە ادال قىزمەت ەتكەن ۇستاز، اقىن، جۋرناليست باقىت يحسانۇلىن ەسكە الىپ، ەسىمىن ۇلىقتاۋ، ونەگەلى ءومىر جولى مەن شىعارماشىلىعىن ناسيحاتتاپ، ۇرپاققا ۇلگى ەتۋ ماقساتىندا وتكەن شارادا اقىن تۋرالى ەستەلىكتەر دە ايتىلدى.
“باقىت اعامىز وتە قاراپايىم ادام ەدى. ۇيىنە بارعاندا بالالاردىڭ شۋلاعان داۋىسىن دا ەستىمەيتىن ەدىم. وتە اقكوڭىل، جاناشىر جان ەدى. ۋاقىت وتە مەن سول وتباسىندا 16 پەرزەنت بارىن ءبىلدىم. ودان بۇرىن 3-4 بالا عانا بار دەپ كەلىپپىن. شۋلاعان بالانىڭ ءۇنى دە شىقپايتىن، كيىمدەرى تاپ-تازا جۇرەتىن. بۇنىڭ ءبارى اپايمىز بەن باقىت اعانىڭ ىم-جىمىن شىعارماي تاربيەلەپ، جاقسى جولعا سالۋىنان دەپ بىلەمىن. قاراپايىم تاربيەنىڭ ارقاسىندا بۇگىندە بالالارى اكە جولىن قۋىپ اقىن، جازۋشى، ءتىلشى بولدى”، - دەپ ەستەلىگىمەن ءبولىستى تولەگەن اعامىز.
سونىمەن قاتار «عاسىر داۋىسى كەلەدى قۇلاعىما» اتتى وبلىستىق اقىندار ءمۇشايراسىنىڭ جۇلدەگەرلەرى انىقتالدى. توپ جارعان اقىندارعا سىياقى تابىستالدى. جىر سايىسىنا 40-قا جۋىق اقىن قاتىسىپ، 10 اقىن جۇلدەگەر اتاندى. رۋحاني كەش بارىسىندا تارباعاتاي اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولاتبەك مامىربايەۆ قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ، قازاقستان باس رەداكتورلار كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتى بيبيگۇل جەكسەنبايدىڭ جانە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ارنايى حاتىن اقىننىڭ بالالارىنا تابىس ەتتى. رۋحاني شاراعا جينالعان جۇرت اقىن جايلى ەستەلىكتەر لەگىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ءان مەن جىر تىڭداپ قايتتى. ولەڭ ءومىر دۇنيەسىنە جوعالماس قازىناداي جىرلارىن قالدىرعان باقىت اعامىزدىڭ قىزى گۇلجانات باقىت قىزى اقىننىڭ جاڭا كىتابىن كەش قوناقتارىنا سىيعا تارتىپ، اۋدان كىتاپحانالارىنا تابىس ەتتى.
ايتا كەتەيىك، بۇگىندە اكە جولىن قۋىپ، اقىندىق پەن تىلشىلىكتى قولعا العان. الماتىنىڭ تورىندە مىقتى ءتىلشى گۇلجانات، ال ەكىنشى قىزى اقىن، جازۋشى نۇرجانات يحسانوۆا جانە وبلىستىق “ديدار” گازەتىنىڭ بەلدى ءجۋرناليسى، وسى باسىلىمدا 20 جىلدان ارتىق جەمىستى قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان ايجانات باقىت قىزى ماماندىقتارىنا ادال بولىپ، اكە اماناتىنا ادالدىق تانىتۋدا.
