كونفەرەنسيا كامەلەتكە تولماعان قىلمىس قۇرباندارىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سىندى وتكىر ماسەلەنى تالقىلاۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ جەتەكشى عالىمدارى، ق ر كونستيتۋسيالىق سوتىنىڭ وكىلدەرى، جوعارعى قاداعالاۋ ورگانى پروكۋراتۋرا وكىلدەرى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، تاجىريبەلىك ماماندار، الماتى قالاسى جانە الماتى وبلىسى بويىنشا تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتان ءجابىر شەككەندەرگە كومەك كورسەتۋ ورتالىقتارىنىڭ ماماندارىنىڭ باس قوسقان القالى جيىنى بولدى.
كونفەرەنسياعا الىس جانە جاقىن شەتەلدەردىڭ بەلگىلى، بەدەلدى عالىمدارى: رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەرى، كريميناليستەر مەن كريمينولوگتار وداعىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى، ز.ع.د.، پروفەسسور و.ا. زايسيەۆ؛ رەسەي فەدەراسياسىنىڭ ەڭبەگى سىڭگەن زاڭگەرى ز.ع.د.، رەسەي ءىىم ومبى اكادەمياسىنىڭ قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ا.م. بارانوۆ؛ و.ە. كۋتافين اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كريمينولوگيا جانە قىلمىستىق-اتقارۋ كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ز.ع.د.، پروفەسسور ە.ا. انتونيان؛ قازاق فەدەرالدىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ز.ع.د. ا.يۋ. ەپيحين؛ رحدۋ قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ز.ع.د.، ل.ر. كلەبانوۆ ز.ع.ك.، دوسەنت ي.ي. بەلوزەروۆا، ن.ا. سەلەزنيەۆا؛ تاشكەنت مەملەكەتتىك زاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حالىقارالىق قۇقىق جانە ادام قۇقىقتارى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى PhD دوكتورى، دوسەنت گافۋروۆا نوزيماحون، ف.ۋ. يۋسۋپوۆا ونلاين فورماتتا وزەكتى ماسەلەلەرگە ارنالعان باياندامالار جاسادى.
قازىرگى تاڭدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ەڭ كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە قىلمىستىڭ ءورشىپ، ءوسۋى. ءارتۇرلى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 2023 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى 227 قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق تىركەلدى. وتكەن جىلدىڭ قاڭتار ايىنا قاراعاندا 32%-عا كوپ قىلمىس تىركەلدى. وڭىرلەر بويىنشا ەڭ كوپ قۇقىق بۇزۋشىلىق الماتى وبلىسىندا – 25. الماتى ەكىنشى ورىندا (23)، ال تۇركىستان وبلىسى ءۇشىنشى ورىندا (19). بالالارعا قاتىستى ەڭ از قىلمىس اباي (4) جانە ۇلىتاۋ (3) وبلىستارىندا تىركەلگەن. كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى قىلمىستاردىڭ تۇرىنە بايلانىستى 16 جاسقا دەيىنگى بالالارعا قاتىستى سەكسۋالدىق سيپاتتاعى قىلمىستار ءجيى جاسالادى – 45 جاعداي. «ءوزىن-وزى ولتىرۋگە يتەرمەلەۋ» بابى 24 رەت، «زورلاۋ» جانە «سەكسۋالدىق سيپاتتاعى زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرى» 20 فاكتى بويىنشا تىركەلگەن. (Exclusive.kz Ranking سايتىنا سىلتەمە)
قۇقىقتىق مەملەكەتتە وتباسىن، انا مەن بالانى قورعاۋ قاجەتتىلىگى كۇمان تۋدىرمايدى، سول سەبەپتى، مەملەكەتتىڭ تۇراقتى بولاشاعىن قامتاماسىز ەتەتىن قوعامنىڭ ەڭ نەگىزگى كەپىلدىگى رەتىندە وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ مۇددەسى، ولاردىڭ قالىپتى دامۋى مەن جارقىن بالالىق شاعىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى قاجەت. ياعني، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى الەۋمەتتىك، قۇقىقتىق، پسيحولوگيالىق قورعاۋ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى جانە ماڭىزدى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولۋى كۇمان تۋىنداتپايدى.
دەگەنمەن دە، ەلىمىزدە كامەلەتكە تولماعانداردى قىلمىستىق قول سۇعىلماۋشىلىقتان قورعاۋ سالاسىنىڭ بۇگىنگى تاڭدا شەشىلمەي وتىرعان ءبىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەرى دە بار، اتاپ ايتقاندا: نورماتيۆتىك قۇقىقتىق ماسەلەلەردە جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەر سالدارىنان تۋىنداپ وتىرعان، الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك مەكەمەلەر اراسىنداعى فۋنكسيالاردىڭ دۇرىس بولىنبەۋى؛ اۋىلدى جەرلەردەگى بىلىكتى مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى؛ كامەلەتتىك جاسقا تولماعان قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىنىڭ تومەندىگى مەن الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ تومەندىگى؛ مەملەكەتتىك باسقارۋ ورگاندارىنداعى جەمقورلىق؛ كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتىرىپ قوعامعا بەيىمدەيتىن ورتالىقتاردىڭ تاپشىلىعى بايقالادى.
كونفەرەنسيا بارىسىندا سپيكەرلەردىڭ باياندامالارىنان كەلەسىدەي وي ساباقتاۋىمىزعا بولادى: كامەلەتكە تولماعانداردى قىلمىستىق قول سۇعىلماۋشىلىقتان قورعاۋدى رەفورمالاۋدىڭ مەملەكەتتىك-قۇقىقتىق تۇرعىدان رەتتەلۋىنە باستى نازار اۋدارىلۋى ءتيىس. وسى تۇرعىدان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ قۇقىقتىق تەتىكتەرىن اشىپ، جان-جاقتى قاراستىرۋ، تالداۋ وزەكتى دە وتكىر ماسەلەلەردىڭ قاتارىندا.
جاس بالالار مەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتارىن نىعايتۋ ماقساتىندا ولارعا قاتىستى جاسالىنعان زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ، قىلمىس قۇرباندارىن وڭالتۋ جانە قولداۋ شارالارىنىڭ، سونداي-اق ءبىلىم بەرۋ جانە وڭالتۋ باعدارلامالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ قاجەتتىلىگى كونفەرەنسيا قاتىسۋشىلارىنىڭ نازارلارىنان تىس قالمادى.
كونفەرەنسيانى قورىتىندىلاي كەلە، كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ ءوزارا بەلسەندى ءىس-قيمىلىن جانە كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلەلەردى جالپى يگەرۋ قابىلەتىن، سونداي-اق بالالار مەن كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنداعى قولدانىستاعى قىلمىستىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ، ازاماتتىق، ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، وتباسىلىق جانە باسقا دا زاڭنامالاردى جانە تاجىريبەلىك جۇمىستاردى دامىتۋعا ماڭىزدى اسەر ەتەتىن سىندارلى ۇسىنىستار مەن ۇسىنىستاردى ازىرلەۋدى اتاپ وتۋىمىزگە بولادى.
«كامەلەتكە تولماعان قىلمىس قۇرباندارىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا قازىرگى قوعامنىڭ ەڭ وسال مۇشەلەرىن قۇقىقتىق قورعاۋدى جاقسارتۋ بويىنشا ديالوگ پەن بىرلەسكەن كۇش-جىگەردىڭ نەگىزگى فورۋمى رەتىندە ءوزىنىڭ ماڭىزىن جوعالتپاي، بولاشاقتا جالعاسىن تابادى دەگەن سەنىمىمىز مول.
وماروۆا ايمان بەكمۋراتوۆنا
«نارحوز ۋنيۆەرسيتەتى» كەاق، قۇقىق جانە
مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى ورىنباسارى،
دوسەنت، ز.ع.ك.
ماليكوۆا شولپان
بالتابەكوۆنا
ز.ع.ك.، قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسو
«نارحوز ۋنيۆەرسيتەتى» كەاق،
قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبى
ءادىلعازى سەرىكحان
دوكتور PhD، نارحوز ۋنيۆەرسيتەتى كەاق،
قۇقىق جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ مەكتەبى
