«ماعان قوڭىراۋ شالعان كەزىندە،تەلەفونىم ءسونىپ قالدى.الەمدە جارىق سونگەندەي. سەزىم پايدا بولدى-اۋ. جاياۋ كوشەنىڭ بويىمەن مەن ءجۇرىپ كەلەم. كۇتپەشى جانىم تەك قوڭىراۋ مەنەن» – مىنە، «ءان» ءماتىنىنىڭ «ءمانى» وسى!…
ولەڭ ماتىنىنە ۇقساسىن، ەل سولاي ويلاپ قالسىن دەپ، ءان اۆتورلارى بۇل اڭگىمەنى جول-جولعا ءبولىپ جازىپتى. «اجەپتاۋىر ولەڭىمىزدى ءبۇلدىرىپ، دۇرىس جازبادى»-دەپ كىنالاماۋ ءۇشىن ءبىز دە سولاردىڭ فورماسىنا سالىپ جازىپ كورەيىك:
ماعان قوڭىراۋ شالعان كەزىندە
تەلەفونىم ءسونىپ قالدى
الەمدە جارىق سونگەندەي
سەزىم پايدا بولدى-اۋ
جاياۋ كوشەنىڭ بويىمەن مەن ءجۇرىپ كەلەم
كۇتپەشى جانىم تەك قوڭىراۋ مەنەن»
ەشقانداي ولەڭنىڭ ءيىسى دە جوق، كادىمگى اۋىزەكى قارابايىر جاتتاندى جاۋىر ءسوز. ءان ءسوزىنىڭ اۆتورىن ىزدەپ، ينتەرنەتتەن ىزدەپ ەدىم، ادەتتەگىدەي انشىلەرىمىز ءاننىڭ اۋەنىن دە، ولەڭىن دە وزدەرى جازعانداي اۆتورلاردىڭ اتى –ءجونى جوق ەكەن. يۋتۋبتان «قوڭىراۋ» ءانىن ىزدەپ ەدىم، ءبىر بالا شوشىتاتىن ءدۇبارا كليپ شىقتى دا، جابا سالدىم…
كەشە عانا ارمان سقابىل ۇلى باۋىرىم فەيسبۋك پاراقشاسىندا «قازاقستان» ارناسىنداعى جاڭا جىلدىق حاباردا ايگىلى بولىپ قالعان ءانشىمىز ايگەرىم قالاۋبايەۆانىڭ ورىنداعان:
«اكەمە ايتشى ماما،
جىبەرسىن ۆەچەرگە!
جاس ەمەسپىن مەن ەندى،
قورقادى نەسىنە؟ –
دەگەن «اڭگىمەسىن» سىناعانىن وقىپ ەدىم. ەندى، مىنە، «ءاندىجاندا ءبىر اپكەم بار، بۇدان دا وتكەن سوراقى» دەگەننىڭ ناعىز ءوزى بولىپ، «حابار» ودان دا اسىپ ءتۇستى…
وسىدان ءۇش جىل بۇرىن كەنتال دەگەننىڭ ۇشەۋى ءۇش جاققا قاراپ تۇرعان ۇيقاسسىز ءۇش سويلەمنەن تۇراتىن ولەڭىن «استانا» ارناسىنان تىڭداپ، قورلانىپ ەدىم. «ءان الەمىندە، ەفيرلەردە تالعام دەگەن بار ما؟!.» دەگەن ماقالا دا جازعان بولاتىنمىن. ول ءانشى دە ەكى اۋىز ءسوزىن ءاننىڭ اياعىنا دەيىن جۇيكە بۇزىپ، ءجۇز رەت قايتالاي بەرەدى ەكەن. مەن دە سول ماقالادان ەرىنبەي، ءۇزىندى قايتالاي كەتەيىن.
«انە ءبىر “بىرلىك بولسىن الەمدە، امان بول، حالقىم!”-دەگەندى ءجۇز رەت قايتالايتىن، ودان باسقا ءبىر ءسوزى جوق ءبىر ءانشى بار ەكەن عوي، كەنتال دەدى مە، سول شىققاندا امالسىزدان ارنانى اۋىستىرۋعا تۋرا كەلدى… سونى كىم ەفيرگە جىبەرىپ جۇرگەن؟ سوندا بۇل قانداي ءان؟ قانداي ءسوز؟ وۋ، ءان الەمىنىڭ اينالاسىندا جۇرگەندەردە تالعام دەگەن بار ما، جوق نولگە تۇسكەن بە؟ مىناداي “ءانسىماقتى”، ال ءماتىنىن ايتساڭ، اقىندار عانا ەمەس، قازاقشا بىلەتىن كەز–كەلگەن ادام ينفاركت بولاتىن بۇنداي “ولەڭ ءماتىنىن” كىم ەفيرگە جىبەرىپ ءجۇر؟ قۇداي–اۋ، مىناداي “ءاندى” تىڭداپ وتىرۋ، “ءانشىنىڭ” بار بىتىرگەنى زالدى شاپقىلاپ، كورەرمەنمەن ەربەڭدەپ بيلەۋىن كورىپ وتىرۋ نە دەگەن قورلىق ەدى؟!. جازىعى جوق، ءبىراق تالعامى بار كورەرمەندى اياپ كەتەسىڭ…
ءبىزدىڭ اۋىلدا، شالعايداعى شاردارانىڭ قيىرداعى قىزىلقۇمىندا عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ كەز–كەلگەن اۋىلىندا بۇدان ءجۇز ەسە ادەمى ءان جازاتىن، ءجۇز ەسە ءسوز جازاتىن، ءجۇز ەسە ورىنداي الاتىن انشىلەر تولىپ جاتىر. ودان دا، سولاردى شاقىرايىق تا؟ ونەردى قورلامايىق! ونەرگە تالانتسىز، تالعامسىز قۇر جانكەشتى ولەرمەندىك جۇرمەيدى!
مەن بارلىق جۇمىسىمدى جيىپ قويىپ، ءان ءماتىنى نە ەكەنىنەن حابارى جوقتارعا تۇسىندىرمە جۇمىسىن جاساپ كورەيىن: «بiرلik بولسىن الەمدە
بىرلىك بولسىن ەلىمىزدە!
امان بول حالقىم!
حالقىم مەنىڭ!!!» دەگەن ءان ماتىنىنە ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى. ول جاي ءبىر ادامنىڭ جاقسى تىلەگى... … اۋىلداعى بولسىن، قالاداعى بولسىن، كەز-كەلگەن ادام ونداي تىلەكتىڭ ون ەسە جاقسىسىن ايتىپ بەرەدى عوي. ال سولاردىڭ ءبارى تىلەكتەرىن «ءان» دەپ جاريالاپ قويىپ، ساحنادا سەكىرە بەرسە نە بولادى؟ ودان سوڭ ولەڭ قانشاما اعىمعا تۇسكەنمەن، ونىڭ وزگەرمەيتىن شارتى – «ۇيقاسى» بار بولۋى ءتيىس. سوندىقتان ول ولەڭ، ءقاراسوز ەمەس...
شاماسى، ءبىرىنشى سىنىپتىڭ بالاسىنا تۇسىندىرگەندەي ءتۇسىندىردىم دەپ ۇمىتتەنەمىن. ءان ماتىنىنەن حابارى جوقتاردىڭ ءان ءماتىنى تۋرالى بىردەڭە بىلەتىندەي سويلەۋى ادامنىڭ اياۋشىلىعىن تۋدىرادى، باسقا ەشنارسە ەمەس… ال كەنتالدىڭ «اتاقتى» ءۇش جولىندا (ەڭ بولماسا ءتورت جول دا ەمەس) ءبىر دە ءبىر ۇيقاس ەمگە جوق!!! ياعني، ءان ءماتىنى دەگەن اۋزىنا نە كەلسە،سونى ايتا سالىپ، سەكىرىپ بيلەي بەرۋ ەمەس!
اركىم ءوز ورنىن، ايتار ءسوزىن، ارالاساتىن جەرىن ءبىلۋى كەرەك. كەنتال سياقتى بازار ارالاپ ، توي ارالاپ ءان ايتا بەرسىن، ەكى جىل بولىپتى عوي… مەن بۇعان ارالاسپاس ەدىم، بۇل «ءان» ەلدىڭ ەفيرىنە، كيەلى ساحناعا شىعىپ وتىر عوي،!..سوندىقتان ارالاسامىن، ءارى بۇل ماسەلە مايدا-شۇيدە دەپ ويلامايمىن، مادەنيەتىمىزدىڭ ءمانى – قازاقتىڭ ءانى دەپ بىلەمىن. ءسوز ۇعاتىن، ولەڭنىڭ ءمان-ماعىناسىن تۇيسىنەتىن ادام بولسا، تۇسىنەرلىكتەي ايتتىم عوي دەپ ويلايمىن.»
ولەڭگە ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن وسىنداي ءمانسىز ءماتىنسىماقتار ورشىمەسە، وشەتىن ءتۇرى جوق. بۇل ءان ماتىندەرىنە بايلانىستى سىنىمىز تەك اتالمىش بەلگىلى ارنالارعا عانا ارنالعان ەمەس، بارلىق تەلەارنالارعا، راديولارعا دا قاتىستى سىن.
«قازاقستان» دا، «حابار» دا، مەملەكەت قارجىلاندىراتىن ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن ەكى ارنا. ياعني، قازىنادان، ءبىزدىڭ سالىقتان تولەگەن اقشامىزعا شىعىپ جاتقان ەكى ارناداعى ءانسىماقتاردى ەستىپ وتىرىپ، ءبىز ءوز قارجىمىزعا ءوزىمىز «ينفاركت» بولۋىمىز كەرەك ەكەن….
كوركەمدىك كەڭەسسىز ەشقانداي جاڭا ءان دە، كەشەگى ەلدى شوشىتقان باياننىڭ «بايان سۇلۋ» سەكىلدى تەلەفيلمدەرى دە شىقپاۋى ءتيىس. مەملەكەتتىك تەلەارنالار مەملەكەتتىڭ ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن ويلاۋى كەرەك قوي. اسىرەسە، ەلدىڭ جۇيكەسىن جۇقارتپاۋى ءتيىس.
قازىبەك يسا
دەرەككوزى: Qazaquni.kz
