قازاقستاندىق اكتەر ءارى اسابا، “كۇلكى بازار” تەاترىنىڭ جەتەكشىسى عالىمجان قالىبايەۆ ايەل ادامداردىڭ ىشىمدىك ىشۋىنە قاتىستى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
اكتەردىڭ ايتۋىنشا، ەر ادامنىڭ ىشكەن ىشىمدىگى 40 كۇن ىشىندە دەنەدەن تولىقتاي شىعىپ كەتسە، ايەل ادامنىڭ اعزاسىنان ول ماڭگىلىككە كەتپەيدى.
“اراق ىشكەن ەر ادامنىڭ بويىنان 40 كۇندە سپيرت شىعىپ كەتەدى. ال ايەلدىڭ بويىنان ول ماڭگىگە ءسىڭىپ قالادى. ويتكەنى ەر ادام توپىراقتان، ال ايەل ەت پەن سۇيەكتەن جاراتىلعان. عالىمدار ارنايى تاجىريبە جاساپ كورگەن: ءبىر ىدىسقا توپىراق، ەكىنشى ىدىسقا ەت سالىپ، ۇستىنە سپيرت قۇيىپ، بەتىن جاۋىپ قويعان. ءبىر اپتادان كەيىن قاراسا، ەت ءشىرىپ، جارامسىز بولىپ كەتكەن، ال توپىراق ءسپيرتتى ءسىڭىرىپ، وزدىگىنەن تازارعان. ايەل ەتتەن جارالعاندىقتان، ىشىمدىك ونىڭ بويىنان كەتپەيدى”، – دەدى قالىبايەۆ “جاعىڭ سىنسا دا، ساعىڭ سىنباسىن” اتتى پودكاستىندا.
ول سونىمەن قاتار ىشىمدىك ىشكەن ايەلدىڭ بولاشاق ۇرپاعىنا زيانى تيەتىنىن دە ايتتى.
“ايەل 100 گرامم ءىشتى مە – سونىڭ ءوزى جەتكىلىكتى. ەگەر سەن سونداي ايەلدى جار ەتسەڭ، ىشىمدىك ونىڭ بويىندا قالىپ، كەيىننەن بالالارىڭا زاردابىن تيگىزەدى”، – دەدى اكتەر.
جەلى قولدانۋشىلارى بۇل پىكىرگە ءارتۇرلى كوزقاراس تانىتتى. ءبىرى قالىبايەۆتىڭ ءسوزىن قولداسا، ەندى ءبىرى عىلىمي دالەلسىز تۇجىرىم ەكەنىن العا تارتىپ، سىنعا الدى.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن اكتەر كوپ ايەل الۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى باستاماعا قارسى ەكەنىن دە جەتكىزگەن ەدى.
“مەنىڭ پىكىرىم تەرىس. مەن عانا ەمەس، بۇكىل حالىق ايتىلعان سوزدەرگە قارسى بولىپ جاتىر. بۇكىل دەمەي-اق قويايىن، 99،9 پايىز حالىق قارسى. قولداپ وتىرعاندار دا بار شىعار. «كوپ ايەل الۋعا تىيىم سالۋ كەرەك» دەپ ەدى، ايەلدەردىڭ جانى كىرىپ قالدى. ولار ار جاعىن ويلاپ وتىرعان جوق. اتام قازاق «ايەلدىڭ شاشى ۇزىن، اقىلى قىسقا» دەپ ايتادى. ەر ادامنىڭ 10 جىلعا، 20 جىلعا، 50 جىلعا قويعان جوسپارىن ايەل ادام ويلاي المايدى. ونىڭ بۇگىنگى تاماعى، ەرتەڭگى شايى بولسا، ار جاعىن ويلاي المايدى. اللا سولاي جاراتقان، مەن كەمسىتىپ جاتقان جوقپىن. ايەل زاتى – كەمىس، جارىمەس دەپ وتىرعان جوقپىن. اتا-بابام سونى كورىپ، بەكەر ايتقان جوق”، – دەدى اكتەر.
سونداي-اق، ول كوپ ايەل الۋعا تىيىم سالۋدىڭ سالدارى تۋرالى دا ءوز بولجامىن جەتكىزدى.
“ايەلدەردىڭ جانى كىرىپ وتىرعانى، ءبىر كۇيەۋى وزىنە قالاتىن بولدى. كۇيەۋىن بالاسى سەكىلدى مەنشىكتەپ الدى. «كۇيەۋىم وزىمدىكى، ەشكىممەن بولىسپەيمىن» دەپ وتىر. ەسەسىنە، ەرتەڭ جەزوكشەلەر كوبەيەدى. ءبىر جىنىستىلار مەن زينا كوبەيەدى. راس قوي. سوسىن قىتايعا، كاپىرگە، ۇندىسكە، قارا ناسىلدىگە تۇرمىسقا شىعۋ باستالادى. مەن الماسام، سەن الماساڭ، ول بايعۇس قىزدار قايدا بارادى؟ وتىرىپ قالعان قىزدار، جەسىرلەر، اجىراسقان ايەلدەر قايدا بارادى؟ كىم الادى؟ نازىك جاندىلار عوي ولار. قورعاۋىمىز كەرەك قوي. سولار بارادى دا، قىتايعا تيەدى، باسقاعا تۇرمىسقا شىعادى”، – دەدى ول.
قالىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جاعداي ۇلت بولاشاعىنا ءقاۋىپ توندىرەدى.
“سوسىن سولاردان تۋعان بالا ازاماتتىق الادى. قىزىق سول كەزدە باستالادى. اتام قازاق «جيەن – ەل بولماس، جەلكە – اس بولماس» دەگەن. جيەن ەشقاشان ەل بولمايدى. جيەن مەنىڭ تەگىمدى المايدى، مەنىڭ مۇددەمدى قورعامايدى. قازاق بولسا، دۇرىس. قورعاسىن! ال ەرتەڭ 50 ملن قىتايدىڭ جيەنى كەلىپ، قازاقتى ەلىنەن بەزدىرىپ جىبەرەدى. ەرتەڭ شىعايىن دەپ وتىرعان زاڭ – كوپ ايەلدى توقتاتۋ كەرەك دەگەنىم وسى. مەن تۇبەگەيلى قارسىمىن. مەن پرەزيدەنت بولسام، «قازاقتىڭ قىزدارىنا قامقور بولىڭدار» دەر ەدىم. اجىراسىپ كەتۋ، قايتا ۇيلەنۋ بولادى”، – دەدى عالىمجان قالىبايەۆ.
