قازاقستاندا بۇرىنعى مادەنيەت جانە سپورت ۆيسە-مينيسترى ەرلان قوجاعاپانوۆقا قاتىستى سوت پروسەسى جالعاسۋدا. ول 2018 جىلى پەتروپاۆلدا وتكەن قازاقستان مەن رەسەيدىڭ 15ء-شى ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىنىڭ كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ بارىسىندا 1 ميلليارد تەڭگەنى جىمقىردى دەپ ايىپتالۋدا. Dalanews.kz ءتىلشىسى ءىستىڭ باستالۋى، ايىپتاۋدىڭ ءمانى سوت پروسەسىنە شولۋ جاسادى.
ءىس نەدەن باستالدى؟
سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى ەرلان قوجاعاپانوۆتى 2024 جىلدىڭ ناۋرىزىندا ۇستادى. ول الماتىدا ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قامالدى. تەرگەۋ مالىمەتتەرى بويىنشا، 2018 جىلى پەتروپاۆل قالاسىندا وتكەن فورۋمنىڭ كورمەسىن ۇيىمداستىرۋ كەزىندە جاسالعان سمەتادا باعا ەكى ەسە ءوسىرىلىپ كورسەتىلگەن، بۇل بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ نەگىزسىز جۇمسالۋىنا اكەلگەن.
سوت پروسەسىنىڭ بارىسى
ءقازىر بۇل ءىس بويىنشا استانا قالاسىنداعى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى سوتتا پروسەسس ءجۇرىپ جاتىر. 2018 جىلى پەتروپاۆلدا وتكەن فورۋم اياسىندا ارنايى كورمە ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن. بۇل شارا – ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەن ءىرى حالىقارالىق پلاتفورما. الايدا تەرگەۋ مالىمەتتەرى بويىنشا، سول كەزدەگى ۆيسە-مينيستر قوجاعاپانوۆ پەن جەكە كومپانيا وكىلدەرى فورۋم ۇيىمداستىرۋىنا بولىنگەن بيۋدجەت قارجىسىن نەگىزسىز جوعارىلاتىپ، اقشانى تالان-تاراجعا سالعان.
سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى اگەنتتىك بۇل ىستە «SUCCESS K» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى ءلاززات كوككوزوۆانى دا ايىپتاپ وتىر. ونىڭ اگەنتتىگى فورۋم كورمەسىن ۇيىمداستىرۋدا مەردىگەر رەتىندە ارەكەت ەتكەن.
سوتتاعى نەگىزگى ايىپتار
ەرلان قوجاعاپانوۆقا ق ر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ:
361-بابىنىڭ 4-بولىگى، 3-تارماعى (لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەرىن اسىرا پايدالانۋ، اۋىر زارداپتارعا الىپ كەلۋ) بويىنشا ايىپ تاعىلدى. بۇل باپ 7 جىلدان 12 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن كوزدەيدى.
ال ءلاززات كوككوزوۆاعا:
189-باپتىڭ 4-بولىگى، 2-تارماعى (اسا ءىرى كولەمدەگى سەنىپ تاپسىرىلعان مۇلىكتى يەمدەنۋ نەمەسە تالان-تاراجعا سالۋ) بويىنشا ايىپ تاعىلىپ وتىر.
سوت پروسەسىنىڭ بارىسى
سوت وتىرىسى 2024 جىلدىڭ 25 جەلتوقسانىندا باستالدى. پروسەسكە سۋديا، مەملەكەتتىك ايىپتاۋشى، ادۆوكاتتار مەن ب ا ق وكىلدەرى قاتىسىپ جاتىر. سوت وتىرىسى اشىق فورماتتا وتۋدە، بۇل قوعامنىڭ قاداعالاۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
قوجاعاپانوۆتىڭ ۇستانىمى:
ەكس-ۆيسە-مينيستر ءوزىنىڭ كىناسىز ەكەنىن ايتىپ، بارلىق ارەكەتىن زاڭ اياسىندا جانە قىزمەتتىك مىندەتىن ورىنداۋ ماقساتىندا جاسادىم دەيدى. ول سونداي-اق سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى اگەنتتىك ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى دارحان قۇراقبايەۆتىڭ "قوجاعاپانوۆ 12 جىلعا سوتتالۋى مۇمكىن" دەگەن سوزىنە نارازىلىق تانىتىپ، بۇل سوتقا قىسىم جاساۋ دەپ سانايتىنىن مالىمدەدى.
7 ساۋىردەگى سوت وتىرىسىندا وتكەن سوت وتىرىسىنىڭ العاشقى بولىگىندە قوجاعاپانوۆتىڭ قورعاۋشىلارى ءسوز الىپ، ايىپتالۋشىنى قاماۋدا ۇستاۋ قاجەت ەمەستىگىن مالىمدەدى. ولار بۇلتارتپاۋ شاراسىن وزگەرتۋ جونىندە كەزەكتى رەت ءوتىنىش ءبىلدىردى. ادۆوكاتتىڭ ايتۋىنشا، قوجاعاپانوۆ زاڭسىز قاماۋدا وتىر.
– بۇعان دەيىنگى سوت تىڭدالىمىندا دا ايتقانمىن – بۇل جەردە ايىپ تاعۋعا جەتكىلىكتى قىلمىستىق نەمەسە قىلمىستىق-پروسەستىك نەگىز جوق. تەرگەۋ سوتىنىڭ قاۋلىسى ۋاقىتشا سيپاتقا يە. ءىس ەندى سوتقا وتكەن سوڭ، ونى قاماۋدا ۇستاۋدىڭ ءمانى قالمادى، – دەدى قورعاۋشى.
سوت زالىندا ەرلان قوجاعاپانوۆتىڭ ءوزى دە پىكىر ءبىلدىرىپ، مەملەكەتتىك ايىپتاۋدى كاسىبي ەمەس دەپ سىنادى. سونداي-اق، ءىستىڭ قوعامدا كەڭىنەن تالقىلانىپ، باق-تا شەكتەن تىس جاريا بولۋىنا الاڭداۋشىلىعىن جەتكىزدى.
– سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى اگەنتتىك ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بۇل ءىستىڭ اشىق وتەتىنىن سەنات مىنبەرىنەن جاريا ەتتى. سودان كەيىن جۋرناليستەر اعىلىپ كەلدى – گازەت تە، تەلەارنا دا، ينتەرنەت تە جارىسا جازدى. ءىس بويىنشا بارلىق دەرەككوز كوپشىلىككە جاريا بولدى. مەن مۇنىڭ ءبارىنىڭ وسىلاي جايىلىپ كەتۋىن قالامادىم. ءبىراق اقىرى نە بولدى؟ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ ءبىرىنىڭ – تەرگەۋ توبىنىڭ كاسىبي بىلىكسىزدىگى اشىق كورىندى. ولار ءوز باسشىلارىن دا، باقىلاۋشى ورگاندى دا شاتاستىرىپ وتىر. ەندى سول شيكى ءىستى سوتقا اكەلىپ وتىر، – دەدى ايىپتالۋشى.
«SUCCESS K» كومپانياسىنىڭ تابىسى زاڭدى جولمەن كەلگەن بە، الدە بۇل قىلمىستىق جولمەن الىنعان پايدا ما؟» دەگەن سۇراق سوت پروسەسىندە باستى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالدى. قورعاۋشى تاراپتىڭ ايتۋىنشا، اتالعان كومپانيا – جەكە كوممەرسيالىق قۇرىلىم، سوندىقتان ونىڭ تابىس تابۋى زاڭعا تولىق سايكەس كەلەدى.
وسى سەبەپتى ادۆوكاتتار فورۋم شىعىندارىن باعالاۋ ءۇشىن ارنايى ساراپشى تارتۋ شەشىمىنە قارسىلىق تانىتتى.
– ەگەر كومپانيا كەلىسىمشارتتاعى مىندەتتەمەلەرىن ورىنداماعانى جايلى ءسوز بولسا، وندا اڭگىمە باسقا. ال تابىس تاپقانى ءۇشىن ايىپتاۋ – ەش نەگىزسىز. بۇل – كەز كەلگەن كاسىپكەردىڭ زاڭمەن قورعالعان قۇقىعى، – دەدى قورعاۋشىلاردىڭ ءبىرى.
شىعىن مەن نارىق باعاسى اراسىنداعى الشاقتىق
سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت فورۋم بارىسىندا پايدالانىلعان مۋلتيمەديالىق قۇرال-جابدىقتاردى جالعا الۋ قۇنىن انىقتاۋ ءۇشىن بىرنەشە مەكەمەدەن ۇسىنىس سۇراتقان. بۇل سۇراۋلاردىڭ ناتيجەسىندە ورتاشا نارىقتىق باعا 100 ميلليون تەڭگە شاماسىندا بولعان.
الايدا ءلاززات كوككوزوۆانىڭ قورعاۋشىسى، ادۆوكات ماكيش ەسقارايەۆ ءوز بەتىمەن زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ۇسىنىلعان باعالاردىڭ شىنايىلىعىنا كۇمان كەلتىردى. ونىڭ ايتۋىنشا، انتيكور سۇراتقان ۇسىنىستاردىڭ كوبى جەڭىلدىكپەن ەسەپتەلگەن، ياعني شىنايى نارىق باعاسىنان تومەندەتىلگەن.
– ماسەلەن، «مەلنيكوۆ» جەكە كاسىپكەرلىگى مەن «بيگ سكرين شوۋ» جشس-نىڭ ۇسىنىستارى ارنايى جەڭىلدىكپەن بەرىلگەن. بۇل وبەكتيۆتى باعا رەتىندە قارالۋى ءتيىس ەمەس، – دەدى ەسقارايەۆ.
قورعاۋ تاراپىنىڭ ءۋاجى:
ادۆوكات بولات چەليكەنوۆ تەرگەۋ بارىسىندا قىلمىستىق-پروسەستىك كودەكستىڭ نورمالارى بۇزىلدى دەپ سانايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، كەيبىر ماڭىزدى قۇجاتتار – مىسالى، اۋديتورلىق ەسەپ پەن بانكتىك وپەراسيالار تۋرالى مالىمەتتەر – زاڭسىز الىنعان، سوندىقتان ولار دالەل رەتىندە قابىلدانباۋى ءتيىس.
كۇدىك تۋدىرعان جايتتار
ءىس ماتەريالدارىندا كورمەنى ۇيىمداستىرۋعا بولىنگەن قاراجاتتىڭ باستاپقى سمەتادا 500 ملن تەڭگە بولعانى، الايدا كەيىن ەكى ەسەگە ۇلعايعانى كورسەتىلگەن. تەرگەۋ ورگاندارى مەن اۋديتورلىق قورىتىندىلار وسى سوما ۇلعايۋىنىڭ نەگىزسىز ەكەنىن العا تارتادى.
«SUCCESS K» كومپانياسى بۇل ءىس-شارانى وتكىزۋ ءۇشىن بىرنەشە رەت قوسىمشا كەلىسىمدەرگە قول قويعان، ال ولاردىڭ مازمۇنى سوتتا تەكسەرىلىپ جاتىر.
ايتا كەتەيىك، قازىرگى تاڭدا باستى ايىپتالۋشى، كۋاگەرلەردەن ءالى جاۋاپ تولىق الىنباعان، مەملەكەتتىك ايىپتاۋشىنىڭ دا ءسوزى تىڭدالماعان — ياعني، سوتتىڭ ءقازىر اياقتالۋى ەكىتالاي.
