بۇگىن، 2025 جىلعى 20 قازاندا استانادا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدارعا ارنالعان ەكىنشى شاحمات وليمپياداسى باستالدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
پاراليمپيادا جاتتىعۋ ورتالىعى وسىناۋ بىرەگەي وقيعانىڭ ارەناسىنا اينالىپ وتىر. ءىس-شارانى ۇيىمداستىرۋشىلار: حالىقارالىق شاحمات فەدەراسياسى (FIDE)، قازاقستان شاحمات فەدەراسياسى (Kazchess)، ق ر تۋريزم جانە سپورت مينيسترلىگى، استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى، ق ر ۇلتتىق پاراليمپيادا كوميتەتى. وليمپياداعا Freedom Holding، Freedom شاپاعات قورپوراتيۆتىك قورى، Air Astana قولداۋ كورسەتتى.
اشىلۋ سالتاناتىنا مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين قاتىستى. ول ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ وليمپيادا قاتىسۋشىلارىنا ارنالعان قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىپ بەردى.
مەملەكەت باسشىسى ءوز جولداۋىندا قازاقستاننىڭ ينكليۋزيۆتىلىك قاعيداتىنا نەگىزدەلگەن شاحماتتى جان-جاقتى دامىتۋ باستاماسىن بەلسەندى قولدايتىنىن اتاپ ءوتتى.
بۇل وليمپيادا مەملەكەت تاراپىنان شاحماتقا كورسەتىلىپ وتىرعان ەرەكشە نازاردىڭ ايعاعى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار تەڭ مۇمكىندىكتەر قاعيداتىن تاباندى ىلگەرىلەتۋگە دەگەن بەرىك ۇستانىمىمىزدى دالەلدەيدى، بۇل ءوز كەزەگىندە ادىلەتتى قازاقستان تۇجىرىمداماسىنا تولىق ساي كەلەدى.
ءوز سوزىندە ەرلان قارين سونداي-اق مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك ساياساتىندا بارلىق ازاماتتار ءۇشىن تەڭ جاعداي جاساۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلەتىنىن ايتتى. مۇگەدەكتىگى بار جانە ەرەكشە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا مۇمكىندىك جاساۋ ماقساتىندا جۇيەلى ءارى كەشەندى شارالار قابىلدانىپ جاتىر.
وليمپياداعا 29 ەلدىڭ 34 كومانداسى قاتىسادى. جارىس «تورتكە ءتورت» فورماتىندا وتەدى. كوماندالار ارالاس. ولاردىڭ قاتارىندا ەستۋ، كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان جانە تىرەك-قيمىل اپپاراتى زاقىمدالعان (تقاز) ويىنشىلار بار. ءار كوماندادا كەم دەگەندە ءبىر ايەل بولۋى كەرەك. FIDE رەيتينگى بار ەكى ويىنشىنىڭ بولعانى ءجون. كوماندا كاپيتانى دا ويناۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى قازاقستان شاحمات فەدەراسياسىنىڭ (Kazchess) باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلادى.
ەۋروپانىڭ نامىسىن 8 كوماندا: پولشا، ۆەنگريا، گەرمانيا، يزرايل، سولتۇستىك ماكەدونيا، سەربيا، حورۆاتيا جانە چەحيا قۇرامالارى قورعايدى. ازيانىڭ 7 ەلى: بانگلادەش، ءۇندىستان، ميانما، ءباا، وزبەكستان، فيدە-1 جانە فيليپپين جارىسقا ءوز كوماندالارىن جىبەردى. سولتۇستىك جانە وڭتۇستىك امەريكادان 7 قۇراما: ارگەنتينا، ۆەنەسۋەلا، كولۋمبيا، پاناما، اقش، چيلي جانە كۋبا قاتىسادى. افريكادان جارىسقا 5: ەگيپەت، زامبيا، زيمبابۆە، كەنيا جانە ۋگاندا كومانداسىن جىبەردى. ءۇش كوماندا حالىقارالىق قاۋىمداستىققا وكىلدىك ەتەدى: ICCD (ەستۋ قابىلەتى بۇزىلعان)، IBCA (كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان) جانە IPCA (تقاز). FIDE پرەزيدەنتى ەكى كوماندانى: قازاقستان ICCD جانە فيدە-2 ۇسىندى. جارىستى قابىلداۋشىلار ەكى قۇرامانى: قازاقستان-1 جانە قازاقستان-2 قاتىستىرادى.
پولشا ءتۋرنيردىڭ ءفاۆوريتى بولىپ ەسەپتەلەدى. ونىڭ ويىنشىلارىنىڭ ورتاشا رەيتينگى — 2296. قۇرامى 2023 جىلى جەڭىسكە جەتكەن قۇراممەن بىردەي دەرلىك: گروسسمەيستەر مارسين تازبير (2516)، FIDE شەبەرى مارسين مولەندا (2370)، FIDE شەبەرى پاۆەل پەكەلنىي (2308)، ايەلدەر اراسىنداعى FIDE شەبەرى ليليانا لەشنەر (1991) جانە ميحال ۆوليانسكيي (1990). يزرايل قۇراماسى دا مىقتى (ورتاشا رەيتينگى 2189). كوشباسشىسى — گروسسمەيستەر يەگۋدا گريۋنفەلد (2368). قازاقستان ICCD (رەيتينگى 1930) كومانداسىندا FIDE شەبەرى سەرىك سۇلتانوۆ (2183)، يۋريي بيبيكوۆ (1995)، FIDE شەبەرى مۇرات ءجۇنىسوۆ (1952)، ەڭلىك ەگەمبايەۆا (1591) جانە باقىتجان نۇراق (1454) بار. قازاقستان-1 (رەيتينگى 1905) قۇرامىندا FIDE شەبەرى ۆيكتور ماكسيمەنكو (2148)، امانگەلدى ناۋرىزعالييەۆ (1931)، ساماجان كەتتەبەكوۆ (1903)، ماكسيم روجكوۆ (1734) جانە نينا جۋكوۆسكايا (1639) بار. قازاقستان-2 (رەيتينگى 1844) — ەڭ جاس كوماندا. ونىڭ قۇرامىندا ءالىمجان اياپوۆ (2011)، مارات قوجامۇراتوۆ (1884)، نۇرعيسا قۋانىش ۇلى (1838)، ەرلان نۇرحايەۆ (1835) پەن ايعانىم قامباروۆا (1643) بار. بۇل كوماندانىڭ ساپىندا وينايتىن كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان يۋنيورلار اراسىنداعى 2024 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى 12 جاسار نۇرعيسا قۋانىش ۇلىنىڭ ورنى ەرەكشە.
تۋرنير 25 قازانعا دەيىن جالعاسادى. العاشقى بەس تۋر 20-24 قازان ارالىعىندا وتەدى. التىنشى تۋر 25 قازاندا باستالادى. 25 قازاننىڭ كەشىندە ماراپاتتاۋ جانە جابىلۋ ءراسىمى وتەدى.
قازاقستان شاحمات فەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى تيمۋر تۋرلوۆ ءتۋرنيردىڭ ماڭىزىن اتاپ كورسەتتى:
«حالىقارالىق شاحمات فەدەراسياسىنىڭ باستاماسىمەن 2025 جىل الەۋمەتتىك شاحمات جىلى دەپ جاريالاندى. بۇعان زور الەۋمەتتىك سۇرانىس بولدى. قازاقستان بۇل باستامانى قولدادى. مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە قوعامدىق ۇيىمدارمەن بىرگە ءبىزدىڭ فەدەراسيا ىسكە اسىرعان كوپتەگەن جوبا شاحماتتىڭ ەرەكشە كوڭىل ءبولۋدى قاجەت ەتەتىن جانداردى بىرىكتىرەتىنىن، شابىتتاندىراتىنىن جانە قولداۋ كورسەتەتىنىن انىق ەتتى. مىنە بۇگىن قازاقستان ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدارعا ارنالعان ەكىنشى بۇكىلالەمدىك شاحمات وليمپياداسىن قابىلداپ جاتىر. بۇل ءتۋرنيردىڭ كۇشتى مۋلتيپليكاتيۆتى اسەرى بولاتىنىنا سەنىمىمىز كامىل. ول ينكليۋزيا تاقىرىبىنا نازار اۋدارادى، ءبارىمىزدى جاڭا باستامالار جاساۋعا شابىتتاندىرادى جانە ەڭ باستىسى، ادامنىڭ وزىنە جانە ءوز مۇمكىندىگىنە سەنىمدىلىكتىڭ ونداعان جاڭا مىسالىن دۇنيەگە كەلتىرەدى».
2026 جىل ءبىلىم بەرۋدەگى شاحمات جىلى دەپ جاريالاندى
بۇگىن استانادا وليمپيادا شەڭبەرىندە تاعى ءبىر ماڭىزدى وقيعا بولدى: NGS مەكتەبىندە FIDE (حالىقارالىق شاحمات فەدەراسياسى) مەن ISCF (حالىقارالىق مەكتەپ شاحماتى فەدەراسياسى) مەموراندۋمعا قول قويىپ، 2026 جىلدى ءبىلىم بەرۋدەگى شاحمات جىلى دەپ جاريالادى. اتالمىش قۇجات بۇكىل الەمدە مەكتەپ شاحماتىن دامىتۋ باعىتىنداعى بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى نىعايتادى. بۇل قادام حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ جانە ينكليۋزيۆتى باستامالارعا نەگىز بولادى. مۇنداعى ماقسات — زياتكەرلىك سپورتتى كەڭىنەن تاراتۋ جانە ءبىلىم بەرۋ قۇندىلىقتارىن ىلگەرىلەتۋ.
ءىس-شاراعا FIDE پرەزيدەنتى اركاديي دۆوركوۆيچ، قازاقستان جانە حالىقارالىق مەكتەپ شاحمات فەدەراسيالارىنىڭ پرەزيدەنتى تيمۋر تۋرلوۆ جانە FIDE باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى دانا رەيزنيەسە قاتىستى. ولار كەلەسى جىلعا ارنالعان جوسپارى تۋرالى ايتىپ بەردى. مەكتەپ شاحماتى جىلى شەڭبەرىندە مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا قۇرلىقتىق چەمپيوناتتار وتەدى، بۇل ءبىلىم بەرۋ باستامالارىن دامىتۋعا جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان جىلدىڭ باستى وقيعالارى بولماق.
جارىستىڭ قورىتىندى كەزەڭى – قۇرلىق بىرىنشىلىكتەرىنىڭ جەڭىمپازدارى باس قوساتىن سۋپەرفينال. ول 2026 جىلعى الەمدىك مەكتەپ شاحماتى باعدارلاماسىنىڭ شارىقتاۋ شەگى بولادى.
وليمپيادانىڭ وتكىزىلۋى جانە مەموراندۋمعا قول قويىلۋى شاحماتتىڭ ينكليۋزيا مەن ءبىلىم الۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى ەكەندىگىن باسا كورسەتەدى.
استانا حالىقارالىق شاحمات باستامالارىنىڭ ورتالىعى رەتىندەگى ءوزىنىڭ ءرولىن تاعى دا دالەلدەدى.
ەسكە سالايىق، العاش رەت ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامدارعا ارانالعان شاحمات وليمپياداسى 2023 جىلعى 29 قاڭتاردان 5 اقپانعا دەيىن سەربيا استاناسى بەلگرادتا ءوتتى. وعان 26 كوماندا قاتىسىپ، بارلىق 6 ماچتا ۇتقان مىنا قۇرامداعى پولشا قۇراماسى جەڭىمپاز اتاندى: GM مارسين تازبير (2507)، FM مارسين مولەندا (2381)، پاۆەل پەكەلنىي (2230)، IM ءپوتر دۋكاچيەۆسكيي (2131) جانە كاپيتان IM ياسەك ستاحانچيك (2189).
4 كوماندالىق ۇپاي (+1=2–3) جانە 9½ جەكە ۇپاي جيناعان قازاقستان قۇراماسى 23-ءشى ورىنعا يە بولدى. ول مىنا قۇرامدا ويناعان ەدى: FM سەرىك سۇلتانوۆ (2266)، سەرىك ماكلۋشوۆ (0)، ءادىلحان قوجابەكوۆ (1939) پەن نينا جۋكوۆسكايا (1474) جانە كاپيتان مەيىربەك نۇسىپبايەۆ.
