استانا قالاسىنداعى تاۋەلسىزدىك سارايىندا شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوز سويلەپ، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى دوستىق، تاتۋ كورشىلىك، تەڭقۇقىقتىق جانە ءوزارا قولداۋدىڭ، ياعني «شانحاي رۋحى» نەگىزىندە جۇمىس ىستەيتىن مەملەكەتارالىق قاتىناستاردىڭ ءتيىمدى تەتىگىنە اينالعانىن اتاپ ءوتتى، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz استانا قالاسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
– شىۇ كەڭىستىگىندە ءۇش ميللياردتان استام ادام تۇرادى. ۇيىمعا ەكونوميكاسى اسا ءىرى جانە جىلدام دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەر كىرەدى. الەمدىك جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ۇشتەن ءبىرى وسى ەلدەرگە تيەسىلى. بۇل ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ وراسان زور الەۋەتى مەن جاھاندىق ءرولىن ايقىن كورسەتەدى. مۇشە مەملەكەتتەردىڭ داۋسى مەن مۇددەلەرى تەڭ دارەجەدە ەسكەرىلەتىن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى ءوزىن بىرەگەي الاڭ رەتىندە كورسەتتى. ءدال وسىنداي مىزعىماس دەموكراتيالىق نەگىزگە سۇيەنگەن ۇزاقمەرزىمدى ىنتىماقتاستىعىمىز جاڭا مازمۇنمەن تولىعا تۇسەتىنىنە سەنىمدىمىن، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ ۇيىمعا ءتوراعالىعى اياسىندا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ قورىتىندىسى جونىندە باياندادى
پرەزيدەنت شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ بەلسەندى قولداۋىنىڭ ناتيجەسىندە قازاقستاننىڭ ۇيىمعا ءتوراعالىعى كەزىندە ءتۇرلى دەڭگەيدە 150-گە جۋىق ءىس-شارا، سونىڭ ىشىندە سيفرلىق دامۋ، تۋريزم، ەنەرگەتيكا، بيزنەس سالالارىندا فورۋمدار جانە شىۇ جاستار كەڭەسى وتكەنىن مالىمدەدى.
– ۇيىمنىڭ شارتتىق بازاسى 60 جاڭا قۇجاتپەن تولىقتىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، ەسىرتكىگە قارسى ستراتەگيا، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ جوسپارى، قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى كەلىسىم، ەنەرگەتيكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ستراتەگياسى جانە باسقا دا قۇجاتتار. شىۇ سەرىكتەستەرى سانالاتىن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قاتارى كوبەيدى. ينۆەستيسيالار جونىندەگى ارنايى جۇمىس توبىنىڭ قىزمەتى قايتا جانداندى. ۇلتتىق ۆاليۋتامەن ەسەپ ايىرىسۋعا كوشۋ ۇدەرىسى قارقىندى دامي باستادى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ وسى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە شىۇ كەڭىستىگىندەگى ساۋدا-ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى. سونداي-اق قازاقستان ءتوراعالىعى كەزىندە مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلعانىن ايتتى.
– «شىۇ فورماتىن» بارىنشا تارتىمدى ەتەتىن ءبىرقاتار ماڭىزدى جوبا ىسكە قوسىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا «شىۇ ەلدەرىنىڭ رۋحاني كيەلى ورىندارى» جوباسى مەن «شىۇ جىبەك جولى» ءبىرىنشى حالىقارالىق مۋزىكا فەستيۆالى بار. سونداي-اق بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 10 تۋريستىك اۋماق انىقتالدى. الماتى قالاسى شىۇ-نىڭ مادەني جانە تۋريستىك استاناسىنا اينالدى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان شىۇ ءتوراعاسى رەتىندە الدىڭعى سامميتتە ايتىلعان بارلىق ماقسات-مىندەتتى تولىعىمەن ورىندادى. سونداي-اق پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ باستامالارىن جۇزەگە اسىرۋعا قولداۋ كورسەتىپ، بەلسەندى اتسالىسقانى ءۇشىن بارلىق مەملەكەتكە شىنايى ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
مەملەكەت باسشىسى «شانحاي وندىعىنا» كىرەتىن ەلدەر ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار باستى باعىتتارعا توقتالدى. پرەزيدەنت قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ءوزارا سەنىم مەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى ءبىرىنشى ماڭىزدى باعىت رەتىندە اتادى.
– قازىرگى كۇردەلى احۋال – نەگىزىنەن حالىقارالىق قاتىناستار جۇيەسىندەگى داعدارىس سالدارى. وسى رەتتە حالىقارالىق قۇقىقتىڭ كەمشىن تۇستارىن تۇزەپ، گەوساياسي تۇرعىدان جىككە بولىنۋگە جول بەرمەۋ ماقساتىمەن، تۇپتەپ كەلگەندە، جاھاندىق اۋقىمداعى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن شىۇ ءوزىنىڭ تۇراقتاندىرۋشى جانە جاسامپازدىق ءرولىن كۇشەيتۋگە ءتيىس، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى بۇكىل ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە كەپىل بولاتىنداي ايرىقشا مۇمكىندىكتەرگە يە. ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەرگە «ءادىل الەم، كەلىسىم جانە دامۋ جولىنداعى جاھاندىق بىرلىك تۋرالى» شىۇ باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءدال وسى ماقساتپەن ۇسىنىلدى.
پرەزيدەنت اسكەري سالاداعى سەنىم شارالارى تۋرالى كەلىسىمدى ازىرلەپ، قابىلدايتىن ۋاقىت كەلگەنىن ايتتى. بۇل رەتتە «ءۇش زۇلىم كۇشپەن» كۇرەس ماسەلەسى ءاردايىم ءجىتى نازاردا بولۋعا ءتيىس.
قاسىم-جومارت توقايەۆ كيبەرقاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ ۇيىمعا مۇشە ەلدەرگە ورتاق تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردەگى اقپاراتتىق ينفراقۇرىلىمنىڭ تۇراقتى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ۇدايى اقپارات الماسۋعا، ۇزدىك تاسىلدەر مەن وزىق تاجىريبەلەردى قولدانۋعا باعىتتالعان ارنايى مەحانيزم ازىرلەۋدى ۇسىندى.
قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ پىكىرىنشە، بۇگىن حالىقارالىق اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قابىلداناتىن ءوزارا ءىس-قيمىل جوسپارى اتالعان ماقساتتارعا ساي كەلەدى.
پرەزيدەنت ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋ ىنتىماقتاستىقتىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىتى ەكەنىنە نازار اۋداردى.
– الەمدىك ەكونوميكادا جاعىمسىز ۇردىستەر بەلەڭ الا باستادى. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ مالىمەتى بويىنشا بيىل جاھاندىق ەكونوميكانىڭ ءوسىم قارقىنى باسەڭدەيدى. الەم ەكونوميكاسىنىڭ وسىمىنە سەرپىن بەرەتىن جاڭا باعىت جانە مۇلدە باسقا دامۋ پاراديگماسى قاجەت ەكەنى انىق. سوندىقتان، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ساۋدا-ەكونوميكالىق كووپەراسيانى كەڭەيتۋ، كاپيتال مەن تەحنولوگيانىڭ ەركىن قوزعالىسىنا جاعداي جاساۋ، كليماتتىڭ سىن-قاتەرلەرىمەن كۇرەسۋ – شانحاي ۇيىمىنىڭ ماڭىزدى مىندەتتەرى. ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتىڭ ارتۋى شىۇ كەڭىستىگى ءۇشىن ورتاق ۇردىسكە اينالىپ كەلەدى. ماسەلەن، قازاقستاننىڭ شىۇ ەلدەرىمەن ساۋدا كولەمى وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 6،5 پايىزعا ءوستى. شىۇ-عا مۇشە ەلدەردىڭ تەحنولوگيالىق بازاسى ۇلكەن جانە ەكونوميكانىڭ بارلىق ماڭىزدى سەكتورلارىن دامىتۋ ءۇشىن وراسان زور نارىعى بار. ارنايى سالىق، كەدەن جانە كوشى-قون رەجيمدەرىنىڭ ازىرلەنۋى اتالعان باعىتتا ىلگەرىلەۋگە ايتارلىقتاي سەپتىگىن تيگىزەدى. وسى رەتتە شىۇ اياسىندا ەكونوميكالىق جەڭىلدىكتەر بازاسىن قۇرۋ تۋرالى قازاقستاننىڭ ۇسىنىسى وزەكتى بولىپ قالا بەرەدى. ينۆەستيسيالىق جوبالاردى تالقىلاپ، بەكىتۋ ءۇشىن ءبىرىڭعاي الاڭ قۇرۋ قاجەتتىگى ايقىندالا ءتۇستى. «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ بازاسىندا جوبالىق قىزمەتتى قارجىمەن قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىن قۇرۋدى ۇسىنامىز. جۇڭگو، رەسەي، ءۇندىستان، وزبەكستان، قىرعىزستان ءقازىردىڭ وزىندە اتالعان الاڭدا بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىر. جالپى، احقو رەزيدەنتتەرىنىڭ 20 پايىزى – شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ كومپانيالارى، – دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى ءتيىمدى دالىزدەر مەن سەنىمدى تاسىمال تىزبەكتەرىن قۇرۋ ارقىلى كولىك بايلانىستارىن نىعايتۋدى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەلەسى باعىتى رەتىندە اتادى.
– ءبىز قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» مەگاجوباسىن، ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعدارىن جانە «سولتۇستىك – وڭتۇستىك»، «ورتالىق ازيا – وڭتۇستىك ازيا» باعىتتارى بويىنشا ترانسەۋرازيالىق ءدالىزدى ودان ءارى بىرلەسە دامىتۋعا باسا ءمان بەرەمىز. بۇل جوسپارلاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن شىۇ اياسىندا ستراتەگيالىق پورتتار مەن لوگيستيكالىق ورتالىقتاردىڭ سەرىكتەستىك جەلىسىن قۇرۋ جونىندە ناقتى شارالار قابىلداۋ ماڭىزدى، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىن رەفورمالاۋ جانە جاڭعىرتۋ قاجەتتىگىنە ارنايى توقتالدى.
– قارقىندى جاھاندىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى ءبىزدىڭ الدىمىزدا شىۇ قىزمەتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى مىندەت تۇر. ۇيىم اياسىنىڭ كەڭەيۋ ۇدەرىسى جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشىپ، ونى دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى. ەلىمىز شىۇ-عا ءتوراعا رەتىندە ۇيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ بۇدان دا ءتيىمدى ءارى كوپجاقتى مەحانيزمىنە اينالدىرۋدى كوزدەيتىن تەڭگەرىمدى ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. اتاپ ايتقاندا، ءبىز شىۇ حاتشىلىعى مەن باس حاتشىنىڭ ءرولىن كۇشەيتۋدى قۇپتايمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى ايتىلعان بارلىق ۇسىنىس شىۇ-عا مۇشە ەلدەرگە ورتاق يگى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋگە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا دەگەن شىنايى نيەتتەن تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى.
مەملەكەت باسشىسى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، قولداعاندارى ءۇشىن ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى سي ءسزينپيندى شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ كەڭەسىنە ءتوراعا بولۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاپ، جۇڭگو تاراپىنا تابىس تىلەدى.
