قازاقستان اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق كومەك جونەلتىپ، قيىن ساتتە باۋىرلاس ەلگە قول ۇشىن سوزۋعا تىرىستى. كومەك كەرۋەنىمەن بىرگە SayahatTime YouTube ارناسىنىڭ جۋرناليستەرى دە باردى. ولار كابۋلداعى جاعدايدى كوزبەن كورىپ، ونداعى احۋالدى ءوز ارنالارىندا باياندادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ارنا جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ سوزىنشە، كورشىلەس ەلدەردەگى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر مەن ساياسي شيەلەنىستەردىڭ سالدارىنان اۋعانستانعا كۇن سايىن مىڭداعان بوسقىن اعىلىپ جاتىر. سونىمەن بىرگە بيىل بىرنەشە رەت بولعان جەر سىلكىنىسىنەن 1500-دەن اسا ادام قازا تاۋىپ، مىڭداعان تۇرعىن باسپاناسىز قالعان. وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە قازاقستان اۋعانستانعا گۋمانيتارلىق جۇك جونەلتتى. اسكەر ۇشاعىندا دارى-دارمەك پەن مەديسينالىق قۇرالدارمەن بىرگە 13 قازاق دارىگەرى دە بارعان.
“بۇل جولى گۋمانيتارلىق جۇكتىڭ باسىم بولىگى مەديسينالىق باعىتتا بولدى. ونىڭ ىشىندە توسەك-ورىن، كورپەلەر، دارى-دارمەك، انتيبيوتيكتەر بار. ۇلكەن جۇك ۇشاققا ارەڭ سىيدى. مۇندا ءبىزدى جىلى قارسى الدى”، — دەيدى SayahatTime YouTube ارناسىنىڭ جۋرناليستەرى.
اۋعان بيلىگىنىڭ العىسى
اۋعانستاننىڭ تابيعي اپاتتارعا قارسى كۇرەس جونىندەگى ۇلتتىق باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى بۋرحانۋددين حان قازاقستانعا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
“بۇل - قازاقستاننىڭ بىزگە العاش كومەكتەسۋى ەمەس. مۇنى وتە جوعارى باعالايمىز. ويتكەنى ەڭ اۋىر كۇندەرى كومەك قولىن سوزۋ جاي كۇندەردەگى قولداۋدان الدەقايدا ماڭىزدى. قازاقستان حالقىنا جانە ۇكىمەتىنە العىسىمىز شەكسىز”، — دەيدى ول.
بوسقىندار لاگەرى
اقپاراتقا سۇيەنسەك، كابۋلدا 5 ميلليونعا جۋىق ادام تۇرادى. كوشەدە كەپتەلىس كوپ، قايىر سۇراعان بالا مەن قارت تا جەتەرلىك. ءار بۇرىشتا قارۋلى تالىپتەر كۇزەتتە تۇر.
SayahatTime توبى بارعان باتىس اۋدانىنداعى بوسقىندار لاگەرى احۋالدىڭ قانشالىقتى اۋىر ەكەنىن كورسەتتى.
“لاگەر ەلدەگى احۋالدىڭ قانشالىقتى مۇشكىل ەكەنىن بىردەن اڭعارتتى. جالاڭاياق جۇگىرگەن بالالار، بارارعا جەر تاپپاعان ارى-بەرى سابىلعان قاريالارعا قاراپ، كوزگە جاس كەلەدى. كيىمدەرى جۇپىنى، جىلى اياق-كيىمدەرى جوق. جاتاتىن جەرلەرى دە ناشار. تاستىڭ ۇستىنە قاپشىق توسەپ قويعان. مۇنىڭ ءبارى جۇرەككە اۋىر تيەدى. دارى-دارمەك جوق، تاماق جەتكىلىكسىز. دارىگەر از”، — دەيدى ولار.
ايتۋلارىنشا، بۇل لاگەردە جۇرگەندەر كەزىندە يران مەن پاكىستانعا كوشىپ كەتكەن اۋعانستان ازاماتتارى. اراداعى تۇسىنىسپەۋشىلىككە بايلانىستى كورشى ەلدەر ولاردى جاپپاي شىعارىپ جاتىر.
“مۇندا كۇنىنە 7 مىڭداي ادام كەلىپ تۇسەدى. بارلىق تەكسەرۋدەن ءوتىپ، جاردەماقى العاننان كەيىن تۋىسى بارلار تۋىسىنا، تۋىسى جوقتار وڭىر-وڭىرگە جىبەرىلەدى. كەلىپ-كەتىپ جاتقان اۆتوبۋس كوپ. ءىشى تولعان ادام”، — دەيدى ولار.
اۋعانستانداعى بۇۇ بوسقىندار ءىسى جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ وكىلى چارلي گۋدلەيك بيىل پاكىستان مەن يراننان 2،5 مىڭنان استام ادام، ال كەيىنگى ەكى جىلدا 4 ميلليوننان استام ادام قايتارىلعانىن جەتكىزدى.
“بۇل حالىقتىڭ 10%-ى. كەلگەندەردىڭ 70%-ى — ايەلدەر مەن بالالار. ولاردىڭ جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلۋى وتە قيىن”، — دەيدى ول.
قازاقستاننىڭ كومەك كورسەتۋى
ق ر اۋعانستانداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى عازيز اقباسوۆ گۋمانيتارلىق كومەكتىڭ سەبەبىن ءتۇسىندىردى.
“قازاقستان تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىنان بەرى اۋعانستانعا كومەكتەسىپ كەلە جاتىر. گۋمانيتارلىق كومەك جىبەرۋدىڭ ەڭ باستى سەبەبى كورشىلەس، باۋىرلاس ەل بولعاننان كەيىن قيىندىقتى كورىپ جاتقاننان كەيىن ءبىزدىڭ ۇكىمەت تە، حالىق تا وعان قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرا المايدى. ساياسي جاعىنان 40 جىلدان استام ۋاقىت اۋعانستان سوعىس ورتالىعى بولدى. سول جاعدايعا قايتا تاپ بولماۋ ءۇشىن، اۋماقتا تىنىشتىق-بەيبىت ءومىر بولۋى ءۇشىن وسى اۋماقتاعى بارلىق مەملەكەت بىر-بىرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولۋى زاڭدى دەپ سانايمىن. سونداي-اق وعان قولدان كەلگەنشە كومەك كورسەتۋگە تىرىسىپ جاتىرمىز”، — دەدى ول.
ال ەلشىلىك كەڭەسشىسى اييات ەلەۋسىنوۆ كومەكتىڭ ناقتى قايدا جۇمسالىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
“جىبەرىلگەن كومەكتىڭ ءار جاستىعى مەن ءار ءدارىسى ەلشىلىكتىڭ باقىلاۋىندا. ونىڭ جارتىسى دارى-دارمەك، جارتىسى لاگەرگە كەرەك زاتتار. بالالاردىڭ جاعدايى وتە اۋىر. كومەكتىڭ بارلىعى سولارعا ارنالعان. وزدەرىڭىز ويلاپ كورىڭىزدەر، جەر قانداي سۋىق. جەرگە ەشتەڭە توسەلمەگەن. كىشكەنتاي بالالار جالاڭاياق جۇگىرىپ ءجۇر. مۇنىڭ ءبارى 40 جىلدىق سوعىستىڭ سالدارى”، — دەيدى ول.
ايتۋىنشا، بۇل ەلدىڭ حالقى وتە تالانتتى، العىر جانە ەڭبەكقور.
“بۇل مەملەكەتتىڭ جاعدايى وتە جامان. حالقىنىڭ جارتىسى كۇندە اش ويانادى. الايدا قيىن جاعدايلارىنا قاراماستان، ەشقاشان تۇڭىلمەيدى، جىلامايدى”، — دەيدى ول.
اش بالالارعا ۇيىقتاتاتىن ءدارى بەرىلەدى
بۇۇ-نىڭ مالىمدەمەسىنە سايكەس، اۋعانستانداعى اش بالالاردىڭ سانى كۇرت وسكەن. ءاربىر ءۇشىنشى بالا ۋاقىتىلى تاماقتانباعىندىقتان، دۇرىس دامي المايدى. كەي وتباسىلار اسقازانى شۇرقىراپ جىلايتىن بالالارىنا سەداتيتۆتى جانە ۇيىقتاتىن ءدارى بەرۋگە ءماجبۇر ەكەن.
“حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ اقپاراتى بويىنشا، 15 ميلليونعا جۋىق اۋعان اش. بۇعان سوڭعى ەكى جىلدا گۋمانيتارلىق كومەك كولەمىنىڭ قىسقارۋى تىكەلەي اسەر ەتىپ وتىر. قۇرعاقشىلىق، سۋ تاپشىلىعى، قۇنارلى جەرلەردىڭ ازايۋى جانە اپاتتار جاعدايدى ۋشىقتىرىپ جاتىر”، — دەيدى ارنا جۇرگىزۋشىلەرى.
اۋرۋحانالارداعى جاعداي
قازاق دارىگەرلەرى بارعان كابۋل اۋرۋحانالارىندا دا ادام كوپ.
ن.باتپەنوۆ اتىنداعى ۇلتتىق عىلىمي تراۆماتولوگيا ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ولجاس بەكارىسوۆ ونداعى جاي-كۇيدى باياندادى.
“ناۋقاستاردىڭ جاعدايى اۋىر. بىرنەشە سىنىق، اۋىر مي جاراقاتتارى كوپ. ءبىز ارىپتەستەرىمىزبەن بىرگە وپەراسيالارعا قاتىسىپ، تاجىريبەمەن ءبولىسىپ جاتىرمىز. 10 كۇندەي بىرگە جۇمىس ىستەپ، جاقسى ناتيجە بولادى دەپ ويلايمىز”، — دەيدى ول.
اۋعانستانداعى جاعداي — تەك ءبىر ەلدىڭ ەمەس، بۇكىل ايماقتىڭ پروبلەماسى. اشتىق، بوسقىندار لەگى، مەديسينالىق داعدارىس پەن تابيعي اپاتتار ەلدى وتە ءالسىز كۇيگە ءتۇسىرىپ وتىر.
SayahatTime تۇسىرگەن رەپورتاج اۋعانستاننىڭ بۇگىنگى شىندىعىن، ميلليونداعان ادامنىڭ تاعدىرىن جانە كورشىلەس ەلدەردىڭ قولداۋىنىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تاعى ءبىر مارتە كورسەتتى.
