قاتىسۋشىلار:

40، 50 جاستارداعى ەركەك

A، B، C ىشكى اسكەر

ستۋدەنت

پودپولكوۆنيك

پودپولكوۆنيكتىڭ كومەكشىسى

جاس ايەل

 

                                                           ءبىرىنشى كورىنىس

بوس ساحنا. ساحنانىڭ ءار جەرىنەن توبەدەن جۋان قارا ءجىپ سالبىراپ تۇر. ساحنانىڭ سول جاعىنان جولمەن ىشكى اسكەردىڭ كوكالا كيىمىن كيگەن ءۇش ادام كورىنەدى. الدىندا كەلە جاتقان A-نىڭ قولىندا قارا تاياق. سوڭىنان كەلە جاتقان ەكەۋ (B مەن C) مويىندارىنا اۆتوموت اسىپ العان. ءۇش اسكەر ساحنانىڭ ورتاسىنا جەتەر-جەتپەستە كىدىرىپ، A كەنەتتەن ارتىنا بۇرىلادى. B مەن C دا توقتاي قالىپ، «نە بولىپ قالدى؟» دەگەندەي A-عا قاراپ ءسال اڭتارىلادى دا، بىر-بىرىنە قاراپ، ودان ولار دا A قاراعان جاققا قارايدى. ولار ەشتەڭە كورە الماي، A-عا بۇرىلادى. بۇل كەزدە A ءبىر اياعىن العا شىعارىپ، اياق كيىمىنىڭ باسىن كوتەرىپ، سوعان قاراپ تۇرادى. سول ارالىقتا اسكەريلەردىڭ قاسىنان ءوتىپ بارا جاتقاندار ولارعا قاراپ قويادى دا، ەشتەڭە دەمەستەن كەتە بەرەدى.

C: نە ىستەيمىز؟

A: جۇرەمىز.

C: جۇرە بەرەمىز بە؟

A: جۇرە بەرەمىز.

B: ساعات قانشا بولدى ءوزى؟

A: ۋاقىتتى قايتەسىڭ، اياعىما قاراشى، ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرمىن، نەعىلىپ بۇلايشا جىلتىراتىپ مايلاپ العانمىن؟ ءوزى قولاقپانداي ۇلكەن، كورىكسىز، سوندا دا قاتىرىپ مايلاپ الىپپىن، ىشىندەگى باشپايلارىم تىنىمسىز شاپقىلاپ قۋالاسپاق ويناپ جۇرگەن سياقتى، پاتشا كەزىنەن شۇلعاۋ تارتۋدى ۇيرەندىك، باتپاق، سۋ بولسا دا، جازدا ساسىپ كەتسە دە ولارعا ءبارىبىر، موپ-موماقان، شوشقانىڭ تورايى سياقتى جۋاس، ساسىق، قاراڭعىلىققا ابدەن ۇيرەنىپ العان...

A وزىنە-وزى سويلەپ تۇرعان ادام سياقتى. قاسىنداعى B مەن C قۇلاق ءتۇرىپ تىڭدايدى، ءبىراق، نازارلارى باسقادا، جان-جاعىنا جالتاقتاپ قاراپ قويىپ تۇرادى. A اياقتارىنا نازار اۋدارعان بەينەدە تۇرعان ورنىندا شىرق اينالادى. ەڭكەيىپ ەكى اياعىنا كەزەك قارايدى. B مەن C وعان قاراپ قويىپ، جالتاقتاپ تۇرادى.

A: تاڭىم بار، ەكى اياق ءبىزدى كوتەرىپ جۇرەدى، قايدا اپار دەسەڭ، سوندا اپارادى، ءبىز ولاردى باسقارامىز، كەيدە، ءتىپتى، جەردى تەۋىپ-تەۋىپ جىبەرۋىمىزگە دە بولادى، جازالاساق تا ءوز ەركىمىزدە، جىلتىراتىپ مايلاپ تا الامىز، باشپايلارىمىز قالاسا دا، قالاماسا دا، مايلاعىمىز كەلسە، مايلايمىز، نە ىستەسەك تە ءوز ەركىمىزدە... (A اياقتارىنا وڭ-سولىنان قاراپ، جەردى تەۋىپ، تابانىنا بىردەڭە جابىسىپ قالىپ، سونى ءسۇرتىپ تازالاعان ادامشا تابانىمەن تارپيدى)  ولارعا ءبارىبىر، ءبىز مايلاعىمىز كەلسە، مايلايمىز، مايلاعىمىز كەلمەسە، جەر تەبەمىز، ءوز ەركىمىزدە، عاجاپ، ءا!

A وزىنە-وزى سويلەپ جۇرەدى. ءدال سول كەزدە ءۇش اسكەردىڭ قاسىنان ارقاسىنا سومكە كوتەرگەن ستۋدەنت سياقتى ءبىر جىگىت وتەدى. A ستۋدەنتكە قارامايدى، كورمەگەندەي. ءبىراق،  ءدال قاسىنان وتە بەرگەندە ستۋدەنتتىڭ قولىنان شاپ ەتىپ ۇستاي الادى. باسىندا بوركى، كوزىلدىرىگى بار ستۋدەنت ءسال ساسقالاقتاپ، نە بولعانىن تۇسىنبەي قالعان ادامشا كىبىرتىكتەپ، A-نىڭ بەتىنە باجىرايا قاراپ ءۇنسىز تۇرىپ قالادى. B مەن C ستۋدەنتتىڭ ەكى جاعىنان قورالاپ تۇرادى. 

ستۋدەنت: سىزدەرگە نە كەرەك؟

A: يا، ماعان نە كەرەك، ماعان سەنىڭ كوتەرگەن سومكەڭ كەرەك، يا، سول كەرەك.

ستۋدەنت: نە ءۇشىن؟

A: نەگەسى سول، سومكە كىمدىكى، سەن ونى نەگە كوتەرىپ العانسىڭ، نەگە كوتەرەسىڭ، كوتەرىپ قايدا اپاراسىڭ، ىشىندە نە بار؟

ستۋدەنت جالما-جان ارقاسىنا كوتەرگەن سومكەسىن ءتۇسىرىپ، ءبىر قولىنا ۇستاپ A-عا قاراعان كۇيىندە ءبىر ءسات  تۇرادى. اسكەرلەرگە تۇك تۇسىنبەگەندەي اينالا قارايدى.

ستۋدەنت: سومكە مەنىكى، ىشىندە، ىشىندە ەشتەڭە جوق.

A: قالاي جوق؟

ستۋدەنت: راس ايتامىن، ىشىندە ەشتەڭە جوق.

A: سومكە سىزدىكى ەمەس پە؟

ستۋدەنت: سومكە مەنىكى.

A: وندا نەگە ىشىندە نە بار ەكەنىن بىلمەيسىڭ؟

ستۋدەنت: بىلەم، ىشىندە ەشتەڭە جوق، يا، ىشىندە وقۋ قۇرالدارى عانا بار.

A: نەگە وتىرىك ايتاسىڭ؟ الگىندە عانا سومكەنىڭ ىشىندە ەشتەڭە جوق دەدىڭ عوي؟

ستۋدەنت: مەن، مەنىڭ باسقا ەشتەڭە جوق دەگەنىم عوي.

A: مەن «باسقا نە بار؟» دەپ سۇرادىم با؟

ستۋدەنت: جوق.

A: وندا سەن وتىرىك ايتتىڭ. سومكەنى اش، ىشىندەگى دۇنيەنىڭ بارلىعىن شىعار، بىر-بىرلەپ بارلىعىن شىعار، ەشتەڭە قالماسىن، ءتۇسىندىڭ بە؟ اقىرىن، اسىقپا.

ستۋدەنت سومكەسىنىڭ اۋزىن اشىپ، «ەشتەڭە جوق، كور» دەگەندەي A-نىڭ الدىنا تارتادى. A سومكەگە  قاراپ تا قويمايدى.

 A: سومكەنىڭ ىشىندە نە بار؟

 ستۋدەنت: ىشىندە ەشتەڭە جوق، يا، يا، وقۋ قۇرالدارىنان باسقا ەشتەڭە جوق.

ستۋدەنت سومكەسىنىڭ اۋزىن كەڭ اشىپ، ىشىندە نە بارىن تولىق كورسەتۋگە تىرىسادى.

A: ىشىندە نە بار، سومكەنى اش.

ستۋدەنت: ءوزىڭىز كورىڭىزشى.

A سومكەگە قاراپ تا قويمايدى.

A: ءىشىن اش، سومكەنىڭ ىشىندەگى دۇنيەلەردىڭ ءبىرىن قالدىرماي سىرتقا شىعار، اسىقپا، ەشتەڭە قالىپ قالماسىن،

ستۋدەنت: ءوزىڭىز كورىڭىزشى.

ستۋدەنت سومكەنى A-نىڭ قولىنا ۇستاتقىسى كەلەدى.

A: جوق، سەن كورسەتۋىڭ كەرەك، بىر-بىرلەپ كورسەتەسىڭ، ەشتەڭە قالماسىن، بۇل زاڭ، ءبىزدىڭ سەنىڭ سومكەڭدى اقتارۋعا قۇقىعىمىز جوق، سەنىڭ ءوزىڭ اقتارۋىڭ كەرەك، ەشتەڭەنى قالدىرماي كورسەتەسىڭ، زاڭدا سولاي جازىلعان.

ستۋدەنت نە ىستەرىن بىلمەگەن ادامداي جان-جاعىنا جالتاقتاپ  تۇرىپ قالادى دا، سومكەسىن اقتارا باستايدى. سومكەدەگى زاتتارىن بىر-بىرلەپ شىعارادى. كىتاپ، قالامى، تاعى سول سياقتى دۇيەلەردى الىپ شىعادى، ءبىر كىتاپ جەرگە ءتۇسىپ كەتەدى، ونى الا بەرگەندە تاعى بىرەۋى سىرعىپ جەرگە تۇسەدى، ونى قاسىندا تۇرعان س ەڭكەيىپ قولىنا الىپ، قايتارىپ ستۋدەنتكە ەرەدى.   B ستۋدەنتتىڭ قولىنداعى كىتاپتاردىڭ بىرەۋىن الىپ پاراقتاپ كورگەن بولادى، جولدان ءوتىپ جاتقاندارعا قاراپ قويادى. ستۋدەنت سومكەنى تولىق بوساتىپ بولادى. A بوساعان سومكەنى قولىنا العانىمەن، وعان قاراپ تا قويمايدى. B مەن س ستۋدەنتتەن كوز الماي قاراپ تۇرادى.

A: ەندى بولدى، ءبارىن قايتارىپ سالىپ الۋىڭا بولادى.

ستۋدەنت زاتتارىن سومكەگە اپىل-عۇپىل سالا باستايدى. زاتتارى جەرگە ءتۇسىپ قالادى، ولاردى دا اسىعا سالىپ الادى.

ستۋدەنت: ەندى كەتە بەرۋىمە بولا ما؟

A: جوق، بولمايدى؟

ستۋدەنت: نەگە بولمايدى؟

A: ازامات، رەسپۋبليكا زاڭى بويىنشا ءبىز ءسىزدىڭ سومكەڭىزدى اقتارىپ، وندا قوعامعا قاتەرلى زاتتى تاپپاعانىمىزدى جاريالايمىز، زاڭدى ادال اتقارا وتىرىپ، ءسىزدى «بوسسىز»، جۇرە بەرۋىڭىزگە بولادى دەيمىن.

ستۋدەنت تۇككە تۇسىنبەگەن ادامداي سومكەسىن قايتادان ارقاسىنا كوتەرىپ جۇرۋگە ىڭعايلانادى.

A: ازامات، ءسىز نە ىستەپ تۇرسىز؟

جۇرۋگە ىڭعايلانعان ستۋدەنت كىدىرىپ قالادى.

ستۋدەنت: تۇسىنبەدىم.

A: مەن ءسىزدى كۇتىپ تۇرمىن عوي.

ستۋدەنت: نە ايتىپ تۇرعانىڭىزدى ۇقسام بۇيىرماسىن.

A: ءسىز ماعان راحمەت ايتۋعا ءتيىسسىز.

ستۋدەنت: نەگە راحمەت ايتۋىم كەرەك؟

A: مەن ءسىزدىڭ سومكەڭىزدى اقتاردىم عوي.

ستۋدەنت: سوندا مەنىڭ سومكەمدى اقتارعانىڭىز ءۇشىن سىزگە مەن راحمەت ايتۋىم كەرەك پە؟

A: ءدال سولاي، سومكەڭىزدى اقتارعانىم ءۇشىن ماعان راحمەت ايتۋعا ءتيىسسىز، رەسپۋبليكا زاڭى بويىنشا مەن ءسىزدىڭ سومكەڭىزدەن قوعامعا ءقاۋىپتى زاتتار ىزدەپ، ءبىراق، تاپپادىم، سونى ايعاقتادىم، سول ءۇشىن ماعان راحمەت ايتۋعا ءتيىسسىز، زاڭدا سولاي جازىلعان. ايتپاقشى، سومكەڭىزدى ءسىز ءوزىڭىز اقتاردىڭىز، مەن «اقتار» دەدىم.

ستۋدەنت ءسال تۇرىپ بارىپ «راحمەت!» دەيدى.    

A: رەسپۋبليكاعا قىزمەت ەتەمىن! (وڭ قولىن شەكەسىنە اپارىپ، قۇرمەت بەلگىسىن جاسايدى)

 ستۋدەنت  B مەن س-عا دا قاراپ قويادى.

A: ءسىز ەندى بوسسىز.

ستۋدەنت كەتەدى. كەتىپ بارا جاتىپ ارتىنا قاراپ قويادى. A ونىڭ ارتىنان كوز الماي قاراپ تۇرادى. B مەن س ستۋدەنتكە ونشا نازار اۋدارمايدى.

وسى كەزدەن ءسال ەرتەلەۋ ساحنانىڭ وڭ جاعىنان قولىنا ارقالىعى بار ورىندىق كوتەرگەن،  ۇستىنە كونەتوز كيىم كيگەن، 40-50 شاماسىنداعى، ساقال-مۇرتى جوق ەر ادام شىعادى. كوتەرگەن ارقالى ورىندىقتىڭ ۇستىنە اۋزى جىپپەن بۋىلعان دورباسى بار. ەر ادام ەشتەڭەگە بۇرىلىپ قارامايدى، ورىندىقتى كوتەرگەن بەتىندە جەردەن الدەنەنى ىزدەپ جۇرگەن سياقتى ساحنانىڭ ءار جەرىنە ءبىر بارىپ، ودان قايتا اينالىپ ەكىنشى ءبىر جەرگە بارىپ جورتا قاراپ جۇرەدى. ول ساحناعا كوتەرىلگەن، B مەن س ودان كوز الماي قاراپ تۇرادى. ول كەزدە A ستۋدەنت كەتكەن جاققا قاراپ تۇرىپ-تۇرىپ، بىردەن قايتادان اياعىنا نازارىن اۋدارادى. اياقتارىن ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرعانداي وڭ-سولىنان قارايدى، ودان ەڭكەيىپ تابانىنا ۇڭىلەدى.

س  بۇرىلىپ B-عا قارايدى، ەر ادامدى يەگىمەن نۇسقاپ كورسەتەدى.

س: نە ىستەپ ءجۇر؟

B: بىلمەيمىن، بىردەڭە ىزدەپ ءجۇر-اۋ دەيمىن.

س: جوعالتقان دۇنيەسىن ىزدەپ ءجۇر مە؟

B: جوعالتقان دۇنيەسىن ىزدەمەسە، باسقا نەسىن ىزدەيدى؟!

س: نە جوعالتتى ەكەن؟

B: مۇمكىن، كىلت جوعالتقان شىعار، الدە اقشا جوعالتتى ما ەكەن؟

س:  مۇمكىن، باسقا بىردەڭە ىزدەپ جۇرگەن شىعار، ول، ءسىرا، نە بولدى ەكەن؟ قاراشى يتشە تىمىسكىلەۋىن. تۇپ-تۋرا كەشە وتىرعان جەرىن ۇمىتىپ قالىپ، بۇگىن ىزدەپ جۇرگەن ادام سياقتى.

ورىندىق كوتەرگەن ەر ادام ساحنانىڭ ءار تۇسىنا ءبىر بارىپ، شيىرلاپ جەرگە ءۇڭىلىپ جۇرەدى.

A: مىناۋ كىم تاعى؟

B: بىلمەدىك.

A: بىلمەدىك دەگەن نەسى؟ سۇرامايسىڭدار ما؟ نەگە قاراپ تۇرسىڭدار؟ مىنا جۇرىسىمەن، مۇمكىن، ادام ويلاپ كورمەگەن بىردەڭە جاساعالى جۇرگەن بىرەۋ شىعار.

س: راس-اۋ، ءا! ءدال سوعان ۇقسايدى. ءوزى تۇپ-تۋرا تەرروريست سياقتى، مۇمكىن، مۇمكىن، ءبىراق، ساقالى جوق ەكەن، ءدال ءقازىر انىقتايمىز.

س مەن B شەپ جايىپ ساحنانىڭ ارعى بۇرىشىنان ورتاسىنا قاراي بەتتەگەن ەر ادامعا قاراي جۇرەدى. ورىندىق كوتەرگەن ادام جاقىنداپ كەلگەن ولارعا قاراپ قويادى دا، ءوز ىسىمەن بولا بەرەدى. ورىندىقتى بىردە جەرگە قويىپ، بىردە كوتەرىپ الىپ، جەرگە قارايدى. س ەر ادامعا جاقىندايدى.

س: ازامات، ءسىز نە ىستەپ ءجۇرسىز؟

ەر ادام ورىندىقتى كوتەرگەن بەتىندە وعان قاراپ تۇرىپ قالادى. ودان اينالاعا قاراپ قويادى دا، تاعى دا س–عا قارايدى. ورىندىقتى جەرگە قويادى. جەرگە ءۇڭىلىپ قاراپ قويادى.   

B:  ەستىپ تۇرسىز با، ءبىز سىزدەن سۇراپ تۇرمىز.

A: ورىندىقتى قولعا الىڭىز، جوق، جەرگە قويىڭىز، جەكە كۋالىگىڭىزدى شىعارىڭىز.

ەر ادام A-نىڭ بەتىنە قاراپ قالادى. ورىندىقتى كوتەرىپ الىپ، قايتادان جەرگە قويا قويادى. اۋزى بۋىلعا دوربا جەرگە ءتۇسىپ قالادى. ونى الىپ ورىندىققا قويادى. اسكەريلەر ونىڭ بۇل ارەكەتىنە ساقسىنا كىبىرتىكتەپ قاراپ قالادى.

ەر ادام: مەندە جەكە كۋالىك جوق.

A: قالاي جوق؟

ەر ادام: جوق بولعان سوڭ جوق، ايتايىن دەگەنىم، جەكە كۋالىگىم جوعالعان، جوعالعانان كەيىن جوعالا بەرسىن دەدىم، كۋالىكتىڭ نە قاجەتى بار، مەن ەشكىمنەن كۋالىك سۇرامايمىن، ەشكىم دە مەنەن كۋالىك سۇرامايدى، قانداي راحات دەدىم، سودان ۇمىتىپ كەتتىم، قايدا قويدىم ءوزىن، ءبىر كەزدە بار سياقتى ەدى (ەر ادام قوينى-قونىشىن، قالتالارىن اقتارىپ ىزدەي باستايدى، قالتاسىنان ءتۇرلى دۇنيەلەر شىعارىپ، ولاردى قايتا سالادى، ءبىراق، كۋالىك شىقپايدى)، ءا، تاپتىم، ايتتىم عوي الگىندە، مەنىڭ كۋالىگىم جوعالعان، مەندە كۋالىك جوق.

A: وندا كۋالىگى جوعالعان دەگەندى راستايتىن رۇقسات قاعازى بار شىعار؟

ەر ادام: ونى مەنىڭ ءوزىم راستايمىن.

 A: سەن كىمدى اقىماق قىلاسىڭ؟ مەن سەنەن جەكە كۋالىك سۇراپ تۇرمىن، الدە سەن ورالمانسىڭ با؟

ەر ادام: ول نە دەگەنىڭىز، ورالمان بولعاننان ساقتاسىن، ورالمان بولعان جاقسى عوي، ءبىراق، مەن ورالمان ەمەسپىن.

A: وندا سەن كىمسىڭ؟

ەر ادام: مەن، مەن ەشكىم دە ەمەسپىن. راس،  مەن كىممىن، ايتەۋىر جۇرگەن بىرەۋمىن، سەن ايتپاساڭ، ءتىپتى، بۇل ەسىمدە دە جوق، مەن كىممىن ءوزى... (قولىن ەرنىنە اپارىپ ءسال ويلانعانداي بولادى. وزىنە ءوزى سويلەي جونەلەدى)، مەن، كۋالىكتە نە جازىلعانىن ۇمىتىپ قالىپپىن، قىزىل كۋالىك پە ەدى، الدە كوك پە ەدى، يا، تاپتىم، وندا مەن كەڭەس ادامىمىن دەپ جازىلعان، شيماي-شيماي جازۋدىڭ ۇستىنە ءمور باسىلعان، وندا تۇپ-تۋرا سولاي جازىلعان.

س: كۋالىگىن اۋىستىرماعان بولدى.

ەر ادام:  تاعى ەسىمە ءتۇستى، سول قاعازدا جانە رەسپۋبليكا ازاماتىسىڭ دەلىنگەن جازۋ بار بولاتىن.

B:  تاۋەلسىز رەسپۋبليكا دەپ ايتىڭىز.

A: مەن تۇسىنبەي تۇرمىن، ءسىز كىمسىز؟ ءاتى-جونىڭىز كىم، مۇندا نە ىستەپ ءجۇرسىز، ءسىز وسى سۇراقتىڭ بىرەۋىنە دە جاۋاپ بەرمەدىڭىز. مىنانىڭ ىشىندە (دوربانى كورسەتەدى) نە بار؟ ورىندىقتى نەگە كوتەرىپ ءجۇرسىز؟ ورىندىق كىمدىكى؟

ەر ادام: ورىندىق مەنىكى ەمەس.

A: ءا، مىنە، وندا نەگە كوتەرىپ ءجۇرسىز؟

ەر ادام: بىرەۋدىكى بولعاننان كەيىن كوتەرىپ ءجۇرمىن.

A: سوندا بىرەۋدىڭ زاتىن الىپ كەتكەن بولدىڭىز عوي، ءا، مىنە، تاپتىم، ءسىز ۇرىسىز! ءسىزدىڭ ءاتى-جونىڭىز ۇرلىقشى! شىعار، كۋالىگىڭدى!

ەر ادام: قويىڭىز، سوندا مەن ۇرىمىن با؟ قالجىڭداماڭىز!

A: سەنىمەن قالجىڭداسايىن دەپ تۇرعان بىرەۋ جوق، رەسپۋبليكا زاڭى بويىنشا سەن ەندى قىلمىس كۇماندىسىسىڭ، سەن قوعامعا ءقاۋىپتى ادام  بولۋىڭ دا مۇمكىن.

ەر ادام: مەن ءقاۋىپتى اداممىن با؟ نە ءۇشىن سوندا، بىرەۋدىڭ ورىندىعىن كوتەرىپ جۇرگەنىم ءۇشىن بە؟

A: بىرەۋدىڭ زاتىن قاساقانا الىپ كەتۋ بابى بويىنشا سەن بەس جىلدان سەگىز جىلعا دەيىنگى تۇرمە جازاسىنا كەسىلەسىڭ، ءقازىردىڭ وزىندە سەن تۇرمەدەسىڭ، ايتپەسە، بىرەۋدىڭ زاتىن نەگە الىپ كەتەسىڭ؟

ەر ادام: مەن بىرەۋدىڭ زاتىن العانىم جوق، ول ماعان ورىندىقتى كوتەرىپ ورنىنا اپارىپ قويشى، مەن سوڭىڭنان بارامىن دەدى، سودان كەيىن كۇندە تۇراتىن جەرىنە اپارىپ قويسام قويا سالايىن دەدىم دە، الىپ كەلدىم، بار بولعانى سول عانا، ءبىراق، سول قوياتىن ورىندى تابا الماي-اق قويعانىم، مىنا جەر مە ەدى، الدە انا جەر مە ەدى (ەر ادام اينالاسىنا ءۇڭىلىپ، اۋەلگى بىردەڭەنى ىزدەگەن ارەكەتىن قايتالايدى)

A: ورىندىقتىڭ يەسى كىم سوندا؟

ەر ادام: ورىندىقتىڭ يەسى وسىندا، ءقازىر كەلىپ قالار (جان-جاعىنا قارايدى، الدەكىمدى ىزدەيدى)، سەندەر جولدان بايقامادىڭدار ما، قولىندا تاسبيىعى، ۇزىن شاپانى بار، ەڭگەزەردەي سىعان ايەلدى، دەرەۋ كەلەمىن دەگەن سياقتى ەدى. تاپتىم-تاپتىم، ءدال وسى جەر.

ەر ادام  ورىندىقتى ساحنانىڭ ءدال ورتاسىنا جارىق ءتۇسىپ تۇرعان جەرگە، سالبىراعان قارا ءجىپتىڭ تۋرا استىنا قويادى. ءوزى الدەبىر ماڭىزدى ءىستى ساتىمەن تىندىرعانداي، جەڭىلدەپ قالعان ادامداي رۋحتانادى.

 B: سىعان ايەل دەدىڭ بە؟

س: مەن سىعان كورىپ تۇرعانىم جوق. قايداعى سىعان، وي، بالگەرلەردىڭ بىرەۋى بولدى عوي،

A: قارتا اشاتىن سىعان ايەل مە؟

ەر ادام: ءدال ايتاسىز، ول قارتا اشادى، الاقان قارايدى، ءتۇس جوريدى، جۇلدىزناما اشادى، ءتاسبيىق تارتىپ، قۇمالاق سالادى.

B: سوندا سەن ءوزىڭ نەمەن اينالىساسىڭ؟

ەر ادام: مەن بە، مەن قۇمالاق اشامىن.

س: قۇمالاقشىمىن دەمەيسىڭ بە، (قاسىنداعى ەكى سەرىگىنە بۇرىلىپ)، ول كوشەدە قۇمالاق سالىپ، جۇرتتىڭ اقشاسىن الداپ الاتىن بىرەۋ.

ەر ادام: يا، يا، مەن قۇمالاق تارتامىن، مەن دە بولجايمىن، بۇگىن كىم ەكەنىڭدى، كەشە كىم بولعانىڭدى، ەرتەڭ نە بولاتىنىڭدى بولجايمىن.

B: ەرتەرەك وسىلاي دەمەيسىڭ بە، باستى قاتىرىپ، بۇل ارادا (كوشەدە) قۇمالاق تارتۋعا بولمايدى، الگى سىعانىڭ قايدا (جان-جاعىنا قارايدى، وزگەلەر دە بۇرىلىپ قاراعىشتايدى)، ءبارىڭ وسىندا مەكەندەپ الىپسىڭدار، وتىرىك ايتىپ، حالىقتىڭ اقشاسىن الداپ سىپىرىپ الاسىڭدار، ول سىعان ءبىزدى كوردى دە، بۇل ارادان تايىپ تۇرعان شىعار.

ەر ادام: مەن بە ادام الدايتىن، مەن نەگە ادام الدايمىن، قۇمالاق ادام الدامايدى.

ەر ادام  ورىندىقتان وڭاشا بىرنەشە قادام جەرگە بارىپ (سالاقتاپ تۇرعان قارا ارقاننىڭ بىرەۋى توبەسىندە تۇرادى) جۇرەلەپ وتىرا قالىپ، جەردى الاقانىمەن ءسۇرتىپ-سۇرتىپ جىبەرىپ، قالتاسىنان وراۋلى اق شىت شىعارىپ جەرگە جايىپ، ۇستىنە ءبىر ۋىس جۇگەرى ءدانىن تاستايدى، ەرىندەرىن كۇبىرلەتىپ الدەبىر دۇعا وقىعانداي داۋىس شىعارادى، ودان ناماز وقىعان ادام سياقتى شىتقا ماڭدايىن تيگىزىپ باس قويادى دا، كوتەرىلىپ بەتىن سىلاپ دۇعا جاساپ، مالداسىن قۇرىپ وتىرا قالىپ شىتتىڭ بەتىنە قۇمالاق تاراتا باستايدى. ءۇش اسكەر ونىڭ ىستەگەنىن سىرتتاي كۇزەتىپ ءۇنسىز تۇرادى.    

س: سوندا سەن سىعاندار سياقتى ءبارىن بولجاي بەرەسىڭ بە؟

A:  ازامات، سىزگە قانشا ايتامىن، بۇل جەردە بال اشۋعا بولمايدى، كوشەدە قۇمالاق تارتىپ اقشا تالاپ ەتۋ زاڭعا قايشى، تۇسىنەسىز بە، مەنىڭ ءسىزدى تۇتقىنداۋىما ابدەن بولادى، ايتپەسە تابانىڭىزدى جالتىراتىڭىز.

B: سەن شىنىمەن بولاشاقتى بولجاي الاسىڭ با؟

ەر ادام:  ونى مەن ەمەس، قۇمالاق بولجايدى، ول وتكەندى اينا-قاتەسىز ايتادى.

B: مەن بولاشاقتى دەپ تۇرمىن عوي، ەرتەڭ نە بولاتىنىن ايتا الاسىڭ با؟

A: تىنىش، وسىمەن جەتەر، انداعى جايماڭدى جينا دا كوشەدەن قاراڭدى باتىر، مىنا ورىندىق سەنىكى بولماسا، ول وسىندا قالسىن، يەسىنىڭ كىم ەكەنىن كورەيىك. ونى تابامىز.

ەر ادام ورنىنان قوزعالمايدى. قۇمالاقتارىن تاراتىپ، سونىمەن اينالىسا بەرەدى. قاسىنا جاقىنداعان A-عا قاراماستان وعان قاراتىپ ءبىر قولىن كوتەرەدى. 

ەر ادام: ءسال سابىر، سەنىڭ اتاڭ بولىس بولعان، ءوزىڭنىڭ اتاڭ ماسكەۋ تۇبىندە نەمىستەردىڭ وعىنان ولگەن، سەنىڭ ايەلىڭ جوق، ۇيلەنبەگەن بويداقسىڭ...

A ءسال كىدىرىپ، اڭتارىلعانداي بولا قالادى. س مەن B بىر-بىرىنە قاراسادى.

A: مەنىڭ اتامنىڭ سوعىستا ولگەنىن قايدان ءبىلدىڭ ەي سەن (تۇرعان ورنىنان ءسال ارتىنا شەگىنەدى)، الدە وتىرىكتەن سوعا سالدىڭ با؟

ەر ادام: ونى مەن ايتىپ وتىرعانىم جوق، قۇمالاق ايتىپ وتىر، ول جانە...

A: ول جانە نە دەيدى؟

ەر ادام: ول جانە ءبىر اتاڭ تورەنىڭ ەرىن ارقالاعان تولەڭگىت بولعان دەيدى...

B: مىناۋ، ءتىپتى، جىبەردى عوي اتتىڭ باسىن.

س: ءوزى بارىپ كورىپ كەلگەن كىسىدەي سويلەيدى. اتاڭ تورە بولعان با ەدى؟ (ا–دان سۇرايدى) اتالارىڭدا تورەگە قىزمەت ەتكەندەر شىققان با؟

A: بىلمەيمىن، مەن تەك اتامنىڭ سوعىستا ولگەنىن عانا بىلەمىن.

س: اكەڭ ول تۋرالى بىردەڭە دەمەپ پە ەدى؟ ۇيلەرىڭدە شەجىرە دەگەندەي دۇنيە جوق پا؟

 A: اكەم ورىس بولىپ كەتكەن قازاق، مەن شالا قازاقپىن، قايداعى شەجىرە؟ كەڭەس كەزىندە شەجىرە دەگەن بولعان جوق قوي.

 س: مىناۋ سونىڭ ءبارىن ءبىلىپ الىپ، وتىرىكتى سىقپىرتىپ جاتىر، قاتىرايىن دەگەن ەكەن، مۇمكىن، قۇمالاقشىم، ءوزىڭنىڭ كىم بولعانىڭدى ايتارسىڭ؟

ەر ادام قۇمالاعىن تارتۋمەن اينالىسا بەرەدى. اسكەريلەر ءسال ارتىنا شەگىنەدى. A شەگىنە بارىپ ورىندىققا ءبىر جامباسىمەن وتىرادى. توبەسىندە قارا ءجىپ سالبىراپ تۇرادى.

ەر ادام: مىنە، مىنە، ءبارى تۇسىنىكتى، ولار وسىندا ءجۇر، سوزدەرىن ءداپ باسا الار ەمەسپىن....

ەر ادام قۇمالاق تارتىپ وتىرىپ سولاي دەپ كۇبىرلەيدى. الدە نەدەن شابىت العانداي ورنىنان قوزعالاقتاپ، تۇرعاندارعا قاراعىشتايدى، ودان الدىنداعى جايۋلى قۇمالاعىنا ءۇڭىلىپ الىپ، دومبىرا شەرتكەن ادامداي قوپاڭداپ اندەتە جونەلەدى....

– الاش قونعان اقبوز ءۇي بوس قالدى ما،
جەتىم-جەسىر قاسىندا دوس قالدى ما.
وكىنبەيىن دەسەم دە، وزەگىم بار،
ءوتىپ كەتتى دۇنيە قاس-قاعىمدا.

ازازىلگە سەندى بە،
ايتقانىنا كوندىڭ بە،
حالقىم دەگەن قاپەزدى
جاۋ دەپ ۇستاپ بەردىڭ بە؟!

يتجەككەنگە ايداعان،
كەر زاماننىڭ الەگى.
بۇلبۇل قۇستاي سايراعان،
بۇل قاپەزدىڭ ءانى ەدى........

ساحنادا ءان جاڭعىرىپ، مۋزىكا ويناپ جاتادى.  اسكەريلەر ونىڭ ءان سالعان تۇرىنە عاجاپتانىپ، تاڭعالىپ، قىزىق كورىپ ءار تۇستان  قاراسىپ قالادى. ورىندىققا قىرىنداي جامباستاپ وتىرعان A وعان اڭتارىلا قارايدى. 

ەر ادام وسى ارالىقتا ءانىن توقتاتا قويادى دا (ساحنادا ءان جالعاسىپ جاتادى)، جىلدام ەڭبەكتەپ A-نىڭ جانىنا بارادى،  جىندانعان ادامشا ەشتەڭەگە قاراپ جاتپاستان A-نىڭ قولىنىڭ سىرتىن جىتىرمەلەتە سۇيە باستايدى. بۇل كورىنىسكە بارلىعى تاڭقالىپ، نە ىستەرىن بىلمەگەن ادامداي داعدارىپ قالشيىپ قاراپ قالادى. ەر ادام A–نىڭ قولىن ءسۇيۋدى دوعارا قويىپ، جۇرەلەگەن بەتىندە جوعارىداعى ءاندى وزىنشە سىڭسىپ ايتا باستايدى، ودان «الاش بولعان، الاش....» دەپ الدە نەنى مىڭگىرلەيدى.

العاشىندا تاڭىرقاپ، نە ىستەرىن بىلمەي اڭتارىلىپ قالعان A قولىن ءسۇيىپ جاتقان ەر ادامعا قاراپ تۇرىپ، توسىننان شوشىعان ادامداي قولىن دەرەۋ تارتىپ الا قويادى. قولىنىڭ سىرتىن سيپاپ، ەر ادامعا ءبىر، قولىنا ءبىر قاراعىشتايدى.

س: بۇل نە باسسىزدىق، جىنداندىڭ با، الدە جىن سوقتى ما؟

ەر ادام: اتاڭ الاش بولعان، يتجەككەنگە ايدالعان، قانىڭدا بۇرقىراپ قايناپ جاتىر (جۇرەلەگەن كۇيىندە قولدارىن ەربەڭدەتە سويلەيدى)، ەرىنىڭ كەبەرسىپ دالادا تۇرسىڭ، بالالار ءۇيى مە، الدە تۇرمە مە، جوق، اشتان ولگەن، سەن جامان ادام ەمەسسىڭ، يتجەككەنگە ايداعان....

ەر ادام تاعى دا اندەتە جونەلەدى. A قاسىندا تىزەرلەگەن بەتىندە الگى سوزدەرى وزىنە-وزى كۇبىرلەگەن ادامداي قايتالاپ ايتادى، ەر ادام A-نىڭ قولىن سۇيمەككە ۇمتىلادى، A  قولىنا جولاتپاعان سوڭ ەڭبەكتەگەن بەتىندە قۇمالاق تارتقان جەرىنە قايتىپ ورالىپ، تاعى دا قۇمالاق سالۋمەن اينالىسا باستايدى. اسكەريلەر ودان كوز الماي ءۇنسىز تۇرىپ قالادى.

A جابىسىپ العان ەر ادامنان قۇتىلىپ، ورىندىققا بۋىنى كەتكەن جانداي كوسىلىپ، اياقتارىن العا جىبەرىپ، ەكى قۇلاشىن جايىپ شالقالايدى (وڭ قولىنا ۇستاعان قارا تاياعىن سوندا دا ۋىسىنان تۇسىرمەيدى).  ەشتەڭەمەن قاتىسى جوق ادامداي ءوز الدىنا الدەنەنى مىڭگىرلەيدى.   

B: مىناۋ جىندانىپتى.

س:  الگىندە عانا ساپ-ساۋ ەدى، ءا! ادام وسىلاي دا وزگەرەدى ەكەن، تۇپ-تۋرا يت سياقتى، كوردىڭ بە قولدى جالاعان ءتۇرىن، الدە جالعان جاساعانى ما؟

B: ۇقسامايدى، مۇمكىن شىنىمەن جىندى شىعار، ءبىز جىندىمەن سويلەسىپ تۇرمايىق؟

س:  جوق، ول ءوزىن قۇمالاقشىمىن دەدى عوي. سوندا شىنىمەن قۇمالاق ايتتى ما...

ەكەۋى ساقسىنا قۇمالاق تارتىپ جاتقان ەر ادامنىڭ جانىنا جاقىندايدى. س ەڭكەيىپ ەر ادامنىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاعانداي  داۋىسپەن A-عا قاراپ قويىپ، سويلەيدى.

س:  سوندا، انانىڭ اكەسى مە، اتاسى ما، الاش بولعان با؟

ەر ادام باسىن كوتەرىپ قاراماستان، ءتىل قاتپاي قۇمالاقپەن اينالىسىپ جاتادى. وسى كەزدە  B سول قولىن كوكىرەگىنە اپارىپ، الدەنەنى ايتىپ قىرىلداپ جاتقان ا-نىڭ قاسىنا جۇگىرە جەتىپ قولىنان ۇستايدى.

B: باسەكە، نە بولىپ قالدى،  اناۋ، اناۋ ءسىزدى الاش دەيدى، تورە دەيدى، تولەڭگىت دەيدى... اناۋ، سولاي دەيدى. سىزگە نە بولدى، ءبىر جەرىڭىز اۋىرا ما؟

ا قىرىلداعان بەتىندە انىق ءسوز ايتپايدى. كەۋدەسىن ۇستاي بەرەدى.

ەر ادام اندەتە جونەلەدى:

– الاش قونعان اقبوز ءۇي بوس قالدى ما،
جەتىم-جەسىر قاسىندا دوس قالدى ما.
وكىنبەيىن دەسەم دە، وزەگىم بار،
ءوتىپ كەتتى دۇنيە قاس-قاعىمدا....

س:  توقتات ءانىڭدى، بۇيىرامىن ساعان، مەن ساعان نە دەپ تۇرمىن!

ەر ادام ءان سالۋىن توقتاتا قويادى.  س-نىڭ بەتىنە قاراپ قالادى.

ەر ادام: ءسىز ماعان سويلەپ تۇرسىز با؟

س:  سەن كىمسىڭ ءوزى، نە دەپ كەتتىڭ، ءبىر ءسوزىڭدى تۇسىنسەم بۇيىرماسىن، بارىپ تۇرعان باسسىزدىق، «الاش، الاش»، كىم الاش، ول نە قىلعان الاش؟

ەر ادام: سەن – جەتىمسىڭ!

س:  كىم؟ مەن بە؟

ەر ادام: يا، سەن.

س:  قوي-ەي! مەنىڭ اكەم بار!

ەر ادام: قۇمالاق سولاي دەيدى. قۇمالاق جانە...

B: قۇمالاق جانە نە دەيدى؟

وسى كەزدە ورىندىقتا كوسىلە ءتۇسىپ جاتقان ا ەسىن جاڭا جيناعان ادامشا وڭالىپ وتىرىپ سوزگە ارالاسادى.

ا: جەتەر، وسى باسسىزدىق تا. سەن (ەر ادامعا قاراپ) انداعى دۇنيەلەرىڭدى جينا دا، بۇل ارادان تايىپ تۇر. ەندى سەنى قايتىپ كورمەيتىن بولايىن. ءتۇسىندىڭ بە؟ تەزدەت، قاراڭدى باتىر.

ەر ادام جەردە جاتقان دۇنيەلەرىن جيناستىرا باستايدى.  ا-عا جاپاقتاپ قاراپ قويادى.

س: ول مەنى جەتىم دەدى، ەي (B-عا قاراپ سويلەيدى)، جەتىم (وزىنەن ءوزى كۇڭىرەنەدى...).

B: ونى كوڭىلىڭە الما، قايتا جەتىمدىك دەگەن جاقسى ەمەس پە، ءبىزدىڭ ءبارىمىز جەتىمبىز، باساكەڭ دە جەتىم، مەن دە جەتىممىن، جەتىمدىكتى جاقسى كورەمىن، مەملەكەت تە جەتىم، بيلىكتە وتىرعاندار دا جەتىم، جەتىم بولماساق، مىناۋ قايدا بىزگە (موينىنا ءىلىپ العان قارۋدى مەڭزەيدى)، جەتىم بولعان سوڭ بىزگە سەنىپ تاپسىرىپ وتىر، سەنبەسەڭ باسەكەڭنەن سۇراشى، ول اكەسى بارىن مويىندامايدى، ءوزىن تازا جەتىممىن دەيدى، مەن دە جەتىممىن دەيمىن، سەن دە جەتىممىن دە...

وسى كەزدە ەر ادام دۇنيەلەرىن جيناپ الادى دا، اسكەريلەرگە قاراپ قويىپ قورىققان ادامشا ساحنانىڭ وڭ جاعىنا قاراي جىلىستايدى. كەتىپ بارا جاتىپ ارتىنا قايتا-قايتا قاراعىشتايدى دا ساحنادان ءتۇسىپ كەتەدى.

ا ورىندىقتان تۇرىپ، رۋحتانعان ادامداي دەنەسىن تۇزەپ، يىقتارىن قوزعاپ ايدىندانادى. كيىمىنىڭ ەتەگىن تارتىپ رەتتەلەدى. ودان كوز الماي باقىلاپ تۇرعان B مەن س دا وزدەرىن رەتكە كەلتىرىپ، قارۋلارىن وڭاپ،  ا-نىڭ ەكى جاعىنا شىعىپ، بۇيرىق كۇتكەن ادامداي قاسقايىپ تۇرا قالادى. ا اينالاعا شولا ايبارلانىپ قارايدى، قاسىنداعى ەكەۋىنە بۇيرىق بەرەتىن ادامداي ايبىندانادى، ءبىراق، ەشەڭە دەمەيدى.

ا: وي، الگى نە دەپ كەتتى. (جان-جاعىنا قاراپ الدەكىمدى ىزدگەندەي بولادى). ەندەشە، جىگىتتەر، كەتتىك، العا مارش!

ا الدىعا ءتۇسىپ، قادامىن باياۋ الىپ، ماڭعازسي ساحنانىڭ سول جاعىنا قاراي بەتتەيدى. سوڭىنان ەرگەن B مەن س وعان يكەمدەلىپ، اسكەري ادامداردىڭ جۇرىسىنە سالىپ ەرە جونەلەدى. ولار سول بەتىندە ساحنادان ءتۇسىپ كەتەدى. ساحنانىڭ ورتاسىندا ورىندىق عانا قالادى.

ساحنانىڭ جارىعى سونەدى.

                                                         

                                                                 ەكىنشى كورىنىس

ەر ادام ساحناعا شىعادى. ساحنانىڭ ءدال ورتاسىندا الگىندەگى ورىندىق ەمەس، ودان ءۇش ەسە بيىك ارقالىعى بار ورىندىق تۇرادى. ورىندىقتىڭ ءدال توبەسىنەن كۇشتى جارىق ءتۇسىپ تۇر. ساحنانىڭ ورىندىقتان باسقا تۇسى كۇڭگىرت. قارا ءجىپ ورىندىقتىڭ ۇستىندە سالبىرىپ تۇر. ساحناعا وڭ جاقتان ەر ادام شىعادى. الدەنەگە تاڭدانىپ، قورقىپ جۇرگەندەي جان-جاعىنا جالتاقتاپ، وزىنە-وزى سويلەپ، ءوز بويىنان بيىك ورىندىقتىڭ قاسىنا كەلىپ توقتايدى.

ەر ادام: نە بولىپ كەتتى ءوزى،  مەن الگىلەرگە نە دەپ قويدىم؟ كىرەرگە تەسىك تاپپاي قالدىم عوي، تۇرلەرىنىڭ سۇرقىن-اي، جەپ قوياتىن سياقتى قارايدى وزدەرى، كەڭ دۇنيەنىڭ تارلىعى دەگەن وسى شىعار. مىنا جەر جاقسى ەكەن، باس سۇيەكتىڭ ءىشى سياقتى بوس ءارى ءبارى تابىلاتىنداي، شەكسىز كەڭ ەكەن.

ەر ادام جان-جاعىنا جالتاقتاي قارايدى. الدەنەنى ىزدەگەن ادامداي قالتاسىن، قويىنىن اقتارا باستايدى. ءبىراق، ەشتەڭە تاپپايدى.

ەر ادام: مەن نەمدى جوعالتىپ الدىم؟ بىردەڭەم جوق سياقتى عوي؟ الگىلەر الىپ قويعان جوق پا؟!  نەم بار ەدى؟ (ويلانا قالادى) مەندە ەشتەڭە بولعان جوق؟! مەن دە نە بار ەدى؟ مىنا جەر ۋ-شۋى جوق، تىپ-تىنىش، تاس قاراڭعى دۇنيە سياقتى. سوندا دا ويىما ەشتەڭە ورالاتىن ەمەس. مەندە نە بار ەدى، مەن نەمدى جوعالتتىم؟ مەندە بىردەڭە بولۋعا ءتيىس پە؟ (ەرسىلى-قارسىلى ءجۇرىپ ويلانادى) مەن نەنى جوعالتۋىم مۇمكىن؟ مەن ەشتەڭەمدى جوعالتپاعان سياقتىمىن. ەشتەمەم بولماسا، مەن نەمدى جوعالتامىن؟! ەشتەمەمدى جوعالتپادىم! ءبىراق، بىردەڭەم جوق سياقتى... (ول جان-جاعىنا جالتاقتاپ، قالتاسىن، قويىندارىن اقتارىپ اۋرە بولادى) قايدا جوعالتۋىم مۇمكىن؟ نەگە جوعالتامىن؟ قايدا جوعالدى ءوزى؟ مەن قايدان كەلدىم؟!

ەر ادام باسىن قاسىپ ويلانىپ، ءبىر قولىمەن ورىندىقتىڭ بالداعىنان ۇستاپ تۇرادى. سودان ورىندىققا نازار اۋدارادى. باسىن كوتەرىپ ورىندىققا قارايدى. 

ەر ادام: مەنىڭ بىردەڭەنى جوعالتۋىم مۇمكىن ەمەس. مىنا ورىندىققا شىعا الامىن با؟ (ورىندىققا شىنداپ نازار اۋدارىپ، ونىڭ بيىكتىگىنە كوز جىبەرىپ، ورىندىقتى ءبىر اينالىپ شىعادى) ءوزى بيىك ەكەن، ۇستىنە شىعىپ وتىرىپ كورسە قايتەدى؟ بيىك جاقسى عوي، ۇزاقتى كورەسىڭ، اكەم ايتاتىن ءۇيدىڭ توبەسىنە شىقساڭ تۇيەنىڭ قايدا جۇرگەنىن كورەسىڭ  دەپ.

ەر ادام ورىندىققا شىعۋعا قامدانادى. ءبىراق، اياق تىرەيتىن باسپالداعى بيىك ورىندىققا شىعۋ قيىن بولادى. ەر ادامنىڭ اياقتارى باسپالداققا جەتپەي، اۋرەگە تۇسەدى. اياعى جەتسە، قايتا-قايتا تايىپ كەتەدى.

ەر ادام: قۇرىپ كەتسىن، مىناسى تاۋعا ورمەلەگەننەن بەتەر بولدى عوي. تاۋعا ورمەلەسەڭ دە مۇنداي قينالمايسىڭ. الدە باسقا ءبىر جەرىنەن شىعۋعا بولا ما ەكەن؟! (ول ورىندىقتى تاعى ءبىر رەت اينالىپ قاراپ شىعادى، ەشتەڭە تاپپايدى) جوق، بۇل جەردە جول جوق! ورمەلەي-ورمەلەي تاۋعا جىلان دا شىعادى دەگەنى قايدا الگى؟! ورمەلەسەم دە شىعا الاتىن ەمەسپىن! قۇرىپ كەتسىن! ءبىراق، مەنىڭ شىققىم كەلەدى؟ مەنىڭ ۇستىنە شىعىپ قاراعىم كەلەدى، قايدا قارايمىن، نەنى قارايمىن (وزىنە-وزى سويلەپ، ويلانىپ قالعانداي بولادى)، تاپتىم، يا... الىسقا قارايمىن! كوز سالام.

ەر ادام ورىندىققا شىعۋعا تاعى تالپىنادى، ءبىراق، ءبىر اۋىق ارپالىسقان سوڭ شىعا الماي، تاعى دا داعدارىپ تۇرىپ قالادى.

ەر ادام: بيىككە شىققان جاقسى شىعار، ءبارىن كورەسىڭ، باسقالار كورمەگەندى كورەسىڭ، شىركىن... سودان كەيىن قايتەسىڭ؟... سودان كەيىن قايتەسىڭ دەيمىن؟ سودان كەيىن ورىندىققا وتىرا بەرەسىڭ نەمەسە ورىندىقتان تۇسەسىڭ، الدە... بىلمەيمىن،  مۇمكىن، تاعى دا ورىندىققا قايتا شىعاتىن شىعارسىڭ. مەن ءبارىبىر ورىندىققا شىققىم كەلەدى. ەشتەڭەنى كورمەسە دە، مەيلى، شىققىم كەلەدى.

ەر ادام توقتاي قالادى. جان-جاعىنا جالتاقتاپ قارايدى. الدەنەگە تاڭ قالعانداي بەينە تانىتادى.

ەر ادام: نە؟ مەن وزىمە ءوزىم سويلەپ تۇرمىن با؟ (ول داۋىسىن كوتەرىپ الدەكىمگە ايتقانداي سويلەيدى) مەن ءبارىبىر ورىندىققا شىققىم كەلەدى، سوندا وتىرعىم، سوندا جاتقىم، سوندا ۇيقتاعىم، سوندا قۇسىپ-تىشقىم، سوندا... (ءسال تىنىستاپ جان-جاعىنا قاراپ الىپ)، مەنىڭ ءبارىبىر شىققىم كەلەدى.

ەر ادام ورىندىققا شىعۋعا شىنداپ كىرىسەدى. ول اياعىن اقىرى ورىندىقتىڭ باسپالداعىنا قويىپ، جوعارى كوتەرىلە باستايدى. سودان بارىپ الگى قارا جىپكە قولى تيەدى. جىپتەن ۇستاي ءجۇرىپ ورىندىققا شىعادى. قۇلاپ قالمايىن دەپ ورىندىقتىڭ ۇستىندە ساقتانا قيمىلدايدى. ورىندىققا وڭتايلانىپ وتىرادى. دۇرىستاپ مالداسىن قۇرىپ وتىرىپ بولعان سوڭ، وزىنە-وزى كەلىپ، ورىندىق جىعىلىپ قالماي ما، مىقتى وتىرمىن با دەگەندەي وزىنە، ورىندىققا، ءوزىنىڭ ورنىقتى وتىرعانىنا كوز جەتكىزە باستايدى.

ەر ادام: مىنە، ەندى ورىندىقتىڭ ۇستىندەمىن. قۇلاپ قالمايمىن، ورنىقتى وتىرمىن، ورنىقتى وتىرا بەرەمىن، ورنىقتى وتىرۋعا ءتيىسپىن (ول وزىنە سەنىمدى سياقتى ماڭعازسي اينالاسىنا بيىكتەن قارايدى)، مەن، بيىكتەمىن (ول جان-جاعىنا جالتاقتاي قارايدى، اڭتارىلعانداي بولادى) بۇل نە، مەن ەشتەڭەنى كورىپ تۇرعانىم جوق. الگىندە جەردە نەنى كورسەم، مۇندا دا سونى كورىپ تۇرمىن، بۇل مۇمكىن ەمەس! (ول ورنىنان ءسال كوتەرىلىپ تاڭدانىسىن بىلدىرەدى، ءبىراق، قۇلاپ قالمايىن دەپ ساقتانادى، قايتا ورنىعىپ وتىرىپ الادى دا، ءبىر بەكىمگە كەلگەن جانداي ماڭعازدانا قالادى، اينالاسىن سيپالاپ الگى توبەدەن سالبىراپ شۇباتىلىپ جاتقان قارا ءجىپتىڭ ءبىر بولەگى جەردە جاتقان، سونى تارتىپ بەلىنە وراپ ماتاپ الادى)، ءبارىن كورىپ، ءبارىن ءبىلىپ تۇرمىن. جو، جو، جوق، مەن كورمەسەم دە، بىلمەسەم دە بيىكتەمىن. سوندىقتان سولاي!

ەر ادام ساحنانىڭ قاق تورىندە بيىك ورىندىقتىڭ ۇستىندە كەۋدەسىن كوتەرىپ، اسقاق بەينەدە تاس مۇسىندەي مەلشيىپ وتىرىپ قالادى. توبەدەن جايىلىپ قارا بۇل تۇسەدى دە، تاس ءمۇسىندى جاپقانداي ورىندىقتى وتىرعان ەر ادامدى تولىق جاۋىپ قالادى. ورىندىقتاعى  ادام قوزعالمايدى.

ساحنانىڭ شىراعى سونەدى.



                                                             ءۇشىنشى كورىنىس

ساحنانىڭ ەكى جەرىنەن جارىق ءتۇسىپ تۇر. ءبىر جارىقتىڭ استىندا ءبىرىنشى كورىنىستەگى جاي ورىندىق. ەكىنشى جارىقتىڭ استىندا قىلمىستىلاردى قامايتىن تەمىر ءۇي. تەمىر ۇيدە قۇمالاق سالاتىن ەر ادام مەن جاس ايەل قاماۋلى تۇرادى. ەر ادام وتىر دا، ايەل تەمىر تورعا سۇيەنىپ تۇرەگەپ تۇر.

ايەل توردىڭ ىشىندە تىنىمسىز جۇرەدى. توردىڭ سىرتىندا جاراقاتتانعان بىلەگىن تاڭىپ مويىنىنا اسىپ العان B مەن مويىنىنا قارۋ اسقان C كورىنەدى. ولار توسىننان ابىر-سابىر بولىپ، الدەكىمدى قارسى الۋعا دايىندالادى.

C: كەلە جاتىر، دايىن بولايىق.

B: تاياپ قالدى ما؟

C: كەلدى، مىنە، جاقىندادى، قاسىندا... ەرتىپ الىپتى...

B: كىمدى ەرتىپ الىپتى، ءيتىن ەرتىپ الىپ پا؟

C: ءيتى نەسى، ايەل، ايەل كومەكشىسىن ەرتىپ الىپتى. انە، كەلدى...

ساحنانىڭ وڭ جاعىنان فورمالى كيىم كيگەن، قاسىنا ءوزى سياقتى كيىمى بار جاس ايەلدى ەرتكەن ەركەك شىعادى. ولار تەز باسىپ  B مەن C-نىڭ قاسىنا كەلەدى.

پودپولكوۆنيك: مۇندا نە بولىپ جاتىر؟ سەندەردى اتىپ جاتىر دەيدى عوي (B مەن C-عا كەزەك قارايدى)، كىم بارسىڭ، مۇندا؟

C: چاس، پودپولكوۆنيك، ءبىز ولاردى قاماپ قويدىق؟ (ول تەمىر توردىڭ ىشىندە تۇرعانداردى كورسەتەدى)

پودپولكوۆنيك: بۇلارىڭ كىم؟ نە قىلعان جاندار؟

B: بۇلار قىلمىستىلار، باستىق.

پودپولكوۆنيك: سوندا ادام اتقان مىنالار ما؟

C: كەشىرىڭىز، باستىق، اتقان ولار ەمەس، اتقان ءبىز، ولار وسەك ايتقاندار...

پودپولكوۆنيك: تۇسىنسەم بۇيىرماسىن، مەن مۇندا ادام اتىپ جاتىر دەگەن سوڭ كەلدىم، سەندەر نەگە ادام اتاسىڭدار؟

B: ءبىز ادام اتقان جوقپىز، ءبىز ءبىرىمىزدى ءبىرىمىز اتتىق، باستىق.

 C: مەن ونى اتتىم (B-نى كورسەتەدى)، ول باستىقتى اتتى.

پودپولكوۆنيك: نەگە؟ نەگە ادامدى، جوق، وزدەرىڭدى وزدەرىڭ اتىپ جۇرسىڭدەر؟

B مەن C (تەمىر تورداعى ەكەۋدى نۇسقايدى): ءبارى مىنالاردىڭ ءىسى، وسىلار ات دەگەن سوڭ، اتتىق.

ايەل: باستىق، كەشىرىڭىزشى، مەن مۇندا نەگە قاماۋلى تۇرعانىمدى بىلمەيمىن. مىنالار اكەلدى دە قامادى، مۇندا تۇسىندىرەتىن بىرەۋ بار ما ءوزى؟

كومەكشىسى: (تەمىر تورداعى ايەلدىڭ ءسوزىن ءبولىپ) جابىڭىز اۋزىڭىزدى، سىزگە ءسوز بەرىلگەن جوق.

ايەل:  نە دەيسىڭ، ماعان اۋزىڭدى جاپ دەيسىڭ بە؟ قارا مۇنى...

پودپولكوۆنيك: تىنىش، (B مەن C-عا قاراپ) باسقالار ات دەسە، سەندەر اتا بەرۋشى مە ەدىڭدەر؟ زاڭ قايدا، ءتارتىپ قايدا؟ الدەرىڭنەن اسقان ەكەنسىڭدەر؟!

B مەن C: جو، جوق، باستىق، ءسىز تۇسىنبەدىڭىز، ولار جاي ايتقان جوق، ولار ايتتى، ولار ايتقاندىقتان، ءبىز اتتىق.

پودپولكوۆنيك: تۇسىنە الاتىن ەمەسپىن، نە ايتىپ تۇرسىڭدار، ولار قالاي «ات!» دەي الادى سەندەرگە؟

B: ولار باستىققا «ات!» دەدى.

C: جوق، ولار باستىققا اتاسىڭ دەدى، سودان اتتى.

پودپولكوۆنيك: باستىقتارىڭ قايدا؟

B: ول وققا ۇشىپ، قۇتقارۋشى كولىككە جاڭا عانا سالىپ جىبەردىك.

پودپولكوۆنيك: (B قاراپ) سەن ناعىلىپ قولىڭدى تاڭىپ العانسىڭ؟ سەنى دە اتقان با؟

C: ونى مەن اتتىم.

B: يا، مەنى اتقان سول.

پودپولكوۆنيك: نەگە؟ ( B –عا قاراپ) سەن ونى نەگە اتاسىڭ؟

C: مەن اتقانىم جوق، اناۋ «ات!» دەگەن سوڭ (تەمىر توردىڭ ىشىندە تۇرعان ەر ادامدى نۇقسايدى)، باستىق اتتى، ودان مەن اتتىم. ءبارىن ىستەگەن سول.

B: يا، سول ات دەدى.

پودپولكوۆنيك: (ەرىپ كەلگەن كومەكشىسىنە بۇرىلىپ) سەن بىردەڭە ءتۇسىنىپ تۇرسىڭ با؟ الدە مەن قاعىس ەستىپ تۇرمىن با؟

كومەكشى: ولار دۇرىس ايتىپ تۇر، باستىق، ولارعا «ات!» دەگەن، ولار اتقان.

پودپولكوۆنيك: ولار قالاي «ات!» دەي الادى، سونى تۇسىنبەي تۇرمىن. كىم ولارعا بۇيرىق بەرگەن؟!

كومەكشى: مىنا ايەل مەن مىنا كىسى «ات!» دەپتى، سودان ولار اتىپتى، باستىق.

C: مەن ءتۇسىندىرىپ كورەيىن، باستىق، مىنا ادام (توردىڭ ىشىندەگى ەر ادامدى نۇسقايدى) قۇمالاقشى، ول ايتتى، ءبىزدىڭ باستىق كەرەمەت ادام، تورە، تولەڭگىت، ورلەيسىڭ، ۇلكەن شەندى بولاسىڭ دەدى، سودان كەيىن تاعى ايتتى، سودان «باستىق اتاسىڭ!» دەدى.

B: ول راسىندا سولاردى ايتتى.

ەر ادام: قۇرمەتتى باستىق، قۇتقارىڭىز مەنى، مەن ءبىر قاراپايىم اداممىن، ەشكىمىم جوق، جەتىممىن، بىلايشا ايتقاندا قاڭعىعان قايىرشىمىن، تاماعىمدى ارەڭ تاۋىپ جەپ جۇرگەن بىرەۋمىن، ال مىنالار مەنى وسىندا اكەلدى دە قاماپ قويدى، قۇتقارىڭىز مەنى، يت بول دەسەڭ، يت بولايىن، بيت بول دەسەڭ، بيت بولايىن، ءۇر دەسەڭ ۇرەيىن، تاقسىر، ءاۋ، ءاۋ... ءاۋ... قۇتقارىڭىز مەنى. مەن ەشكىم دە ەمەسپىن.

پودپولكوۆنيك تەمىر تورعا جاقىنداپ، ەر ادامنىڭ قاسىنا بارادى.

پودپولكوۆنيك: سەن، نە قۇمالاقشىسىڭ با؟ مىنالاردىڭ باسىن اينالدىرىپ، بىرىنە-بىرىن اتقىزعان سەن بولدىڭ عوي.

B مەن C: ءدال سولاي باستىق، ول قۇمالاقشى.

ەر ادام: مەنىڭ قۇمالاقشى ەكەنىم شىندىق، ءبىراق، مەن ەشكىگە «ات!» دەپ بۇيرىق بەرگەن ەمەسپىن. مىنالار مەنى اعات كىنالاپ تۇر، باستىق.

پودپولكوۆنيك: (B مەن C-عا قاراپ قويىپ، ەر ادامعا ىزبارلانادى) بۇل سەندەرگە نە دەدى؟

B: ول «سەن ونى اتاسىڭ، ول انانى اتادى، اناۋ سەنى اتادى» دەدى، ايتقانى ايداي كەلدى، ءبىز اتتىق، باستىق.

ەر ادام: مەن ايتقانىم جوق، باستىق! مەن قالاي ايتا الامىن.

C: ول ايتتى، وعان مىناۋ ايەل دالەل بولا الادى، ءبىز ونى سول ءۇشىن بىرگە ۇستادىق (تەمىر توردا تۇرعان ايەلدى نۇسقايدى)

ايەل: مەن ەشكىگە دالەل بولمايمىن،  مەن ەشتەڭەنى بىلمەيمىن، مەنى دەرەۋ بوساتۋلارىڭدى تالاپ ەتەمىن.

كومەكشى: (تورداعى ايەلگە داۋىسىن كوتەرە) جابىڭىز اۋزىڭىزدى، سىزگە ءسوز بەرىلگەن جوق.

ايەل: جاپساڭ ءوزىڭ جاپ، سەن كىم ەدىڭ مەنى جونگە سالاتىن، جاپقىڭ كەلمەسە ارتىڭدى ءوزىڭ اشىپ ءجۇر.

كومەكشى: نە دەدىڭىز؟ ءتىلىڭىزدى تارتىڭىز؟

پودپولكوۆنيك: جەتەر، ايەل مۇندا نەگە وتىر؟

C: ول سويلەي بەرەدى، اۋزى ءبىر تىنىم تاپپايدى، «اتادى!» دەگەندى دە جۇرتقا جايىپ جىبەرگەن وسىلار، ءقازىر جۇرتتىڭ ءبارى ايتىپ ءجۇر، الەۋمەتتىك جەلى تولعان وسەك، وسىلار  تاراتقان، بۇلار انانىڭ (ەر ادامدى نۇسقايدى) كومەكشىسى، سونىڭ ءسوزىن تاراتۋشى.

پودپولكوۆنيك: (B قاراپ)  سوندا بىرەۋ ايتتى دەپ، سەن انانى (C) اتتىڭ با؟

B: جوق، باستىق، ول مەنى اتتى.

پودپولكوۆنيك: سەن وندا كىمدى اتتىڭ؟

B: مەن باستىقتى اتتىم.

پودپولكوۆنيك: سەندەردى جىن ۇرايىن دەگەن ەكەن، قارۋدى الىپ (C قولىنداعى قارۋدى جۇلىپ الادى) بىرەۋ «ات!» دەسە، بىتىرلاتىپ اتا بەردىڭدەر مە؟

C: باسەكە، بايقاڭىز، وعان جولاماڭىز، ول «ات!» دەسە، ءسىز دە اتىپ كەتەسىز.

ەر ادام: مەن «اتادى!» دەگەم جوق.

B: ول ايتقالى تۇر باستىق، بايقاڭىز.

پودپولكوۆنيك قولىنداعى جوعارى كوترگەن قارۋعا، ەر ادامعا جانە اينالاسىندا تۇرعاندارعا كۇماندانا قارايدى.

تەمىر توردىڭ ىشىندە وتىرعان ايەل توسىننان ءوڭى بۇزىلىپ، شىڭعىرىپ، ەكى قۇلاعىن قولىمەن باسىپ جەرگە وتىرا كەتەدى. وعان كومەكشى جاقىن بارادى.

كومەكشى: ساعان نە بولىپ قالدى؟

ايەل: اناۋ اتادى!

كومەكشى: كىم؟

ولار پودپولكوۆنيككە ۇرەيلەنە قارايدى.

ەر ادام: مەن «اتادى!» دەگەنىم جوق. ايتقانىم جوق ونى.

C: باسەكە، سابىر، سابىر (ارتقا شەگىنەدى)

B قاراداي سابىرى تاۋسىلىپ، ۇرەيلەنىپ، قورقىپ شەگىنە باستايدى. پودپولكوۆنيك قارۋدى كوتەرگەن بەتىندە اينالاسىنا ءۇنسىز تۇيىلە قارايدى. B مەن C سۇرىنە-قابىنا قاشا جونەلەدى. ۇرەيى ۇشىپ كەتكەن كومەكشى قورقىپ تۇرىپ باستىعىنا ءتىل قاتادى.

كومەكشى: باستىق، اتا كورمەڭىز، سابىر، سابىر، باسەكە.

ايەل: (ءتىپتى دە اشتى داۋىسپەن شىڭعىرا ايعايلايدى) اتاتىن بولدى، قۇتقارىڭدار! قۇتقارىڭدار! اتتى، اتتى!

پودپولكوۆنيك: (ايقۇلاقتانىپ، قارۋدى بۇلعاقتاتىپ الشاڭداي باسىپ) مەنىڭ اتقىم كەلىپ تۇر، شىنىمەن اتقىم كەلەدى، قانداي راحات! ەشكىمگە جاۋپ بەرمەيسىڭ، اتا بەرەسىڭ، جۇرت دىردەكتەپ سەنەن قورقىپ تۇرادى، اۋزىن باسادى، سەن نەنى ايتساڭ، سوعان كونەدى،  راحات، بىرەۋ شىڭعىرادى، بىرەۋ قاشادى، سەن اتاسىڭ، اتا بەرەسىڭ، جاۋاپ بەرمەيسىڭ، قانداي راحات! اتامىن!

كومەكشى: وي-باي، اتاتىن بولدى، قاشىڭدار! (شىڭعىرىپ، ساحنانىڭ ءبىر شەتىنەن ءتۇسىپ كەتەدى)

پودپولكوۆنيك تەمىر تورعا جاقىنداپ، ەر ادامنىڭ جانىنا بارادى.

پودپولكوۆنيك: سەن بە «ات!» دەگەن؟

ەر ادام: مەن ەشكىمگە «ات!» دەگەنىم جوق، تاقسىر (مىڭگىرلەيدى)، ءسىز نە قالاساڭىز سول بولسىن، جات دەسەڭىز، جاتامىن، تۇر دەسەىز، تۇرامىن، ءسىز «ات!» دەگىڭىز كەلسە، اتىڭىز، «ات!» دەگىڭىز كەلمەسە، اتپاڭىز، ءسىز نە دەسەڭىز مەن سونى عانا ايتايىن، تا-تا- تاقسىر! اتا كورمەڭىزشى مەنى!

پودپولكوۆنيك: مەن اتامىن با؟

ەر ادام: نە اتاسىز، نە اتپايسىز.

پودپولكوۆنيك: وندا سەن «ات!» دەپ ايتشى.

ەر ادام: كىمگە ايتامىن، باستىق؟

پودپولكوۆنيك: ماعان ايت!

ەر ادام: مەن سىزگە ايتا المايمىن، مەنىڭ، مەنىڭ ولگىم كەلمەيدى، تاقسىر.

پودپولكوۆنيك ءسال ارتقا شەگىنەدى، تەڭسەلىپ ءسال تۇرادى.

پودپولكوۆنيك: وندا شىعىڭدار، توردى بوساتىڭدار، ەندى قايتىپ سەندەردى كورمەيتىن بولايىن.

ول تەمىر توردىڭ اۋزىن شالقاسىنان اشىپ، انا ەكەۋىن شىعارادى. ەر ادام مەن ايەل بۇگەجەكتەپ قورقا ءجۇرىپ ساحنانىڭ سول جاعىنان ءتۇسىپ كەتەدى. پودپولكوۆنيك تەمىر توردىڭ ەسىگىن جاۋادى. اينالاسىنا  قاراپ قويادى. ەشكىمدى كورە المايدى. تەڭسەلە باسىپ ارى-بەرى جۇرەدى. تەمىر توردىڭ جانىندا تۇرعان ورىندىققا بارادى. قارۋدى ورىندىقتىڭ ۇستىنە قويادى دا، ءوزى ورىندىققا سۇيەنىپ، ماڭدايىنا قولىن تىرەپ، كورەرمەنگە جارتىلاي سىرتىن بەرىپ، ويلانعان جانداي تۇرىپ قالادى. سول كەزدە توبەدەن قارا جىپكە بايلانعان تەمىر تور تۇسەدى – ورىندىق پەن پودپولكوۆنيك تەمىر توردىڭ ىشىندە قالادى. قاراڭعى ساحنادا ەكى تورعا توبەدەن ەكى جارىق ءتۇسىپ تۇرادى.

ساحناداعى شام وشەدى.

1 اقپان، 2017 جىل.