بۇگىنگى كۇنى ەكىنىڭ ءبىرى وسى ۇراندى تۋ ەتەدى. ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم دەپ جار سالامىز-اۋ، ءبىراق ۇرانىمىزعا ارەكەتىمىز ساي كەلە مە؟ ءار قازاقتى جالعىزىم دەپ ءسۇيىپ ءجۇرسىز بە؟ ارينە، ءبىر-بىرىمىزدى جالعىزىم دەپ جانىمىزعا بالاعانىمىزعا نە جەتسىن. ءبىراق، ىشتەي تىجىرىنىپ، سىرتتاي باۋىرىم دەپ جاقسى كورگەنىمىز كىمگە كەرەك؟ وسى ۇراندى باۋىرلارىمىزدىڭ قانى مەن ساناسىنا سىڭىرە الدىق پا؟
«ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم» دەگەن ۇراندى وتكەن ايدا قوس ازاماتىمىز بار الەمگە ۇلگى ەتىپ كورسەتتى. ەرەجەسىز جەكپە-جەكتەن قىتايدا وتكەن حالىقارالىق جارىس فينالىندا جولىققان ايبەك نۇرسەيىت پەن عابيت تۇرعانبەكتىڭ ارەكەتى قازاقتىڭ باۋىرمالدىعى مەن بىرلىگىن، تەكتىلىگىن ەسىمىزگە ءبىر سالىپ، ءبىزدى دە وزگە ەلدى دە ءبىر ءسۇيسىندىرىپ تاستاعان ەدى. اتاق پەن اقشاعا باۋىرىن ساتپاعان ەكى قازاقتىڭ ەرلىگى تالاي قازاقتىڭ جۇرەگىنە باۋىرمالدىق سەزىمىن ۇيالاتقانى انىق.
وتاندىق باق-قا سۇحبات بەرگەن ايبەك نۇرسەيىتتىڭ: «الاڭعا شىققان سوڭ عابيت سوققى جاساماي ءجۇردى. ءعابيتتىڭ ماعان قولى باتپاي تۇرعانىن بىردەن بايقادىم دا، مەن دە شابۋىلعا شىقپادىم. جۇڭگو كورەرمەننىڭ الدىندا قوس قازاق ءبىر-بىرىنىڭ مۇرنىن قاناتىپ، كوزىن شىعارىپ جاتۋ جاراسپايدى دەگەن نامىس بولدى. قانشا اقشا بەرىپ جاتسا دا، قازاق ەكەنىمىزدى دالەلدەگىمىز كەلدى» دەگەن سوزدەرى ءبارىمىزدى ەرەكشە تولقىتتى. قارشاداي عانا ەكى ازامات، ەكەۋى ەكى مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان جاپ جاس قازاق بالالارى قازاقتىڭ ۇلتتىق سەزىمىنە سپورتتىڭ دا ءومىردىڭ دە ەرجەسى مەن زاڭدارى جۇرمەيتىنىن كورسەتتى. قوس ازاماتىمىزعا ءبارىمىز سۇيسىندىك، رازى بولدىق، ماقتاندىق. ءبىراق، ولارعا قاراپ ءوزىمىزدىڭ كەي قىلىقتارىمىزدان ۇيالۋ كەرەگىنىن ۇمىتىپ كەتكەن بولۋىمىز دا مۇمكىن.
ءيا، ءبىز ايبەك پەن عابيتتان شىنىندا ۇيالۋعا ءتيىستىمىز. ايبەك پەن عابيت جۇڭگو كورەرمەندەرىنىڭ الدىندى ءبىر-بىرىنىڭ مۇرىنىن قاناتقىسى كەلسەسە، باسقالارىمىز ءوز قازاعىمىزدىڭ الدىندا ءبىر ءبىرىمىزدى قان جوسا قىلۋدان ارلانبايمىز. ءوز ەلىمىز، ءوز جەرىمىزدە ءجۇرىپ تاپ-تاپقا، جىك-جىككە ءبولىنىپ الىپ ءبىر ءبىرىمىزدى تالاپ جەۋگە دايىنبىز. اۋىرۋىن جاسىرعاننىڭ ءولىمى اشكەرە دەگەن. بۇگىنگى قازاق ساياسي مۇددەسى، ءدىنلي كوزقاراسى، رۋى مەن تۋعان جەرى سياقتى تاعى تاعى نەشە ءتۇرلى تيپتەرى بويىنشا ءبولىنىپ، ءبىر-بىرىن موينداعىسى دا، باۋرىم دەپ جانىنا تارتىپ، باستارىن قوسقىسى دا كەلمەيدى. «ورىسقۇل»، «اراپقۇل»، «شالا قازاق»، «ناعىز قازاق»، «ماڭگۇرت قازاق»، ۋاحابيست، سالافي، سوپى، ءتاڭىرشىل بولىپ ءبولىنىپ الىپ، ءبىر بىرىمىزگە وعىمىزدى قارشا بوراتىپ وتىرامىز. وسى ماقالامدى جازباس بۇرىن الەۋمەتتىك جەلىدە كىشىكىرىم زەرتتەۋدە جۇرگىزىپ كوردىم. بولىنگىشتىكتىڭ دارەجەسىن كورەيىن دەپ فەيسبۋكتا «ۋاحابتاردىڭ ۇلتشىلداردان باعى باسىم» دەپ ءبىر سويلەم جازىپ، 7،8 ساعات قويىپ تۇرىپ ەدىم. 100 دەن اسا ادام ۇناتىپ، 50 دەن اسا ادام پىكىر جازىپ ءبىر-بىرىن ءتۇتىپ جەسە، وننان استام ادام مەنى دوستىقتان شىعارىپ تاستادى.
ءاليحان بوكەيحاننىڭ، مۇستافا شوقايدىڭ دا ماقالالارىن ءبولىسىپ ءجۇرمىن. الاش كوسەمدەرىنىڭ ماقالارىن وقىپ تالقاماق تۇرماق، «ۇناتپاعان» دوستارىم مەنىڭ قازاقتى ءبولىپ جازعان ءبىر سويلەمىمدى سونشا تالقىلاعانىنا قاراعاندا بىزگە بىرلىكتەن كورى بولىنگىشتىك «قاسيەت» جاقىن سياقتى. بۇل ارينە ۇلكەن ىندەت. ەندەشە بۇل ىندەتتەن قاشان قۇتىلامىز؟ نە ىستەۋ كەرەك؟ وسى سۇراقتار ءار قازاقتى ويلاندىرۋى كەرەكتى.
مەنىڭشە، بۇنىڭ ءبارى ۇلتتى بىرلىككە شاقىراتىن يدەولوگيانىڭ جوقتىعىنان كەلسە كەرەك. ءار قازاققا ەڭ اۋەلى ءالميساقتان قازاق ەكەندىگىن ۇقتىرا الماۋىمىزدان بولسا كەرەك. ۇلتتىق بىرلىكتەن كورى ءدىنلي كوزقاراسى مەن ساياسي مۇدەسى، بولماساسا رۋلىق ساناسى باسىم تۇرادى. ءبىر تالاي قازاققا قازاق دەگەن ۇعىمدىنان كورى نايمان، كەرەي، اداي، البان، شاپىراشتى، ارعىن، قوڭىرات، دۋلات سياقتى رۋ اتاۋلارى ارداقتى بولىپ، قازاق بالاسىنا قاراعاندا نايمان بالاسى نايمان بالاسى عانا جاقىن باۋىر. ال، اسىرە ءدىنشىل باۋىرلارىمىز ءۇشىن ناماز وقىمايتىن قازاقتان كورى نامازداعى وزگە ۇلت وكىلەرى بارۋىر ەكەن. ال بۇنىڭ بارىنە «ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم» دەگەن ۇراننىڭ جۇرەگى مەن ساناسىنا سىڭە الماۋىنان
«ءبىرىڭدى قازاق ءبىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس» دەمەكشى، ءبىر ءبىرىمىزدى دوس كورۋدەن دە الىستاپ بارامىز. بۇل كۇندە بىرەۋ وزىپ العا شىقسا ونىڭ جانكۇيەرلەرى مەن دوستارىنان باقتالاستارى مەن كۇنشىلدەرى كوبەيەدى. قۇلارگەرلەردى باتىرشاتار قۇلاتۋعا اۋەس. سويتە تۇرا، ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم دەيمىز..سوندىقتان، ءار قازاق مەنىڭ جالعىز دەگەندى تولىق ءتۇسىنىپ سانامىزعا سىڭىرە بەرۋىمىز كەرەك.
قانداي دا ءبىر اعىمنىڭ بولماسا جىكتىڭ شىرماۋىنا شاتىلماۋ ءۇشىن رۋحىمىزدىڭ بەرىك بولۋى كەرەك. ول ءۇشىن تاربيە تال بەسىكتەن دەگەندەي، ءار اتا-انادان باستاپ بالاسىن، ءار ازامات اينالاسىنا «ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم» ەكەنىن ءوز ارەكەتىمەن كورسەتە ءبىلۋى كەرەك. ءار ازامات ءار قازاق مەنىڭ جالعىزىم دەپ ۇرانداسا، ءارى ءىسى ۇرانىنا ساي بولعانى ابزال. ءار ازامات ءبىرىنشى ءوزىنىڭ قازاق ەكەنىن، قازاق ۇلتى الدىنداعى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن تولىق سەزىنە ءبىلۋى كەرەك. سوندا عانا ءار قازاقتى جالعىزىم دەپ بىلەسىز.
ماقسات قازاقتى جامانداۋ ەمەس، وسى ءبىر بولىگىشتىك ادەتتى جويىپ، ءبىر قازاق بولساق دەگەن تىلەك ەدى.
تۇردىبەك قۇرمەتحان
