ق ر سۋ رەسۋرستارى جانە يرريگاسيا ءمينيسترى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ ارالعا قولدان جاڭبىر جاۋعىزىپ، “جاڭبىر ادام” اتانعان التاي اينابەكتىڭ جوباسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ول 2023 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا عالىممەن كەزدەسىپ، ونىڭ جوباسىمەن تانىسقان.
“كوتەرىلگەن ماسەلە بويىنشا ايتىلعان 2،6 ميلليارد تەكشە مەتر سۋ – ارنايى گيدروپوستتار ارقىلى ولشەنگەن سۋ كولەمى. مۇنى انىقتايتىن ارنايى قۇرالدار بار. ءبىراق بۇل سۋدىڭ ارالعا جەتۋى ءۇشىن ونى رەتتەۋ جانە دۇرىس ءبولۋ قاجەت. سوندىقتان بۇل ناقتى دەرەكتەرگە نەگىزدەلگەن كورسەتكىش،” – دەدى نۇرجىگىتوۆ "ۋادە" باعدارلاماسىنا بەرگەن سۇقباتتا.
ول كەز كەلگەن جاڭا تەحنولوگيانىڭ عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەنۋى ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
“التاي اينابەكپەن تانىسپىن. ول 2023 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا مەنىڭ قابىلداۋىمدا بولىپ، ءوز جوباسىن تانىستىردى. سول كەزدە مەن وعان: "اۋەلى ءوز ءادىسىڭدى دالەلدە"، – دەدىم. كەيىن ءبىز بۇل ىسكە عالىمداردى قوسۋدى ۇسىندىق. سەبەبى الەۋمەتتىك جەلىدە كەز كەلگەن ادام "جاڭبىر جاۋىپ جاتىر، مەن شاقىردىم" دەپ ايتا الادى. ءبىراق مۇنداي تۇجىرىم عىلىمي دالەلدەۋدى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان ءبىز عىلىمي ينستيتۋت ماماندارىنىڭ زەرتتەۋ جۇرگىزۋىن ۇسىندىق. الايدا بۇل جۇمىس ىسكە اسپادى. ول قارسىلىق تانىتتى دەپ ايتا المايمىن، ءبىراق بىرلەسكەن زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن جوق،”– دەدى مينيستر.
ءمينيستردىڭ سوزىنشە، جوبا اياسىندا قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى دە كوتەرىلگەن.
“اقشا تۋرالى دا اڭگىمە بولدى. ءبىراق ءبىز الدىمەن عىلىمي دالەلدەمە قاجەت ەكەنىن ايتتىق. ءقازىر ناقتى سومانى ەسىمە تۇسىرە المايمىن، ءبىراق اڭگىمە 100-200 ميلليون تەڭگە كولەمىندەگى قارجى تۋرالى بولدى،” – دەپ تۇيىندەدى نۇرجان نۇرجىگىتوۆ.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن Dalanews.kz ءتىلشىسى الەمجەلىدە "جاڭبىر ادام"، "قازاقتىڭ توني ستاركى" دەگەن لاقاپ اتتارىمەن تانىلىپ كەلە جاتقان، كليماتتى وزگەرتۋ تەحنولوگيالارى حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ (International Center of Climate Change Technologies) باسشىسى، “جاساندى جاڭبىر جاۋعىزۋ” تەحنولوگياسىنىڭ اۆتورى التاي اينابەكپەن تىلدەسكەن ەدى.
بىرنەشە جىل بۇرىن ماڭعىستاۋداعى قۋاڭشىلىق ماسەلەسىن شەشۋگە اتسالىسقان مامان ارالدىڭ جاي-كۇيىنە دە ەرەكشە نازار اۋدارعان بولاتىن.
مامان "ارال وڭىرىنە جاڭبىر جاۋعىزامىن" دەگەن ويىن ورتاعا سالدى.
تابيعي قۇبىلىستىڭ توسىننان كەلگەن سىيىنا دايىن بولماعان جۇرت بۇل "قۇدايدىڭ ەمەس، التايدىڭ جاڭبىرى" دەگەن الىپ-قاشپا اڭگىمەلەردى العا تارتۋدا.
جەلدەي ەسىپ جاتقان اتالمىش اقپاراتتاردى عالىم جوققا شىعارمايدى. ايتۋىنشا، ارالعا جاسالىپ جاتقان تاجىريبە اتالعان وڭىرلەرگە اسەر ەتۋى ابدەن مۇمكىن.
"ءبىز قازاقستاندا جۇمىس جاساعان مەرزىمدەر: 2021 جىلدىڭ قازان ايى، 2022 جىلدىڭ ناۋرىز ، ءساۋىر، مامىر ايلارى جانە 2023 جىلدىڭ تامىز ايى. سونىمەن قاتار 2024 جىلدىڭ 18 ماۋسىمىنان باستاپ جۇمىستى جالعاستىرىپ جاتىرمىز. وسى كەزدەردىڭ بارلىعىنا ورتاق ءبىر قۇبىلىس بار – الماتى، جامبىل، تۇركىستان، قىزىلوردا وبلىستارىندا جاۋىن-شاشىن دەڭگەيى كوپ بولعان.
اتموسفەرا – ستاتيكالىق ەمەس. بارلىق نارسە اينالىپ تۇرادى. ەكۆاتوردىڭ سولتۇستىگىندە اتموسفەرا قوزعالىسى باتىستان شىعىسقا جۇرەدى. سوندىقتان ارالعا جاسالىپ جاتقان تاجىريبەنىڭ الماتىعا اسەرى بولۋى زاڭدىلىق. جانە ءبىز سيكلونداردى تەحنولوگيا كومەگىمەن ۇزاق ۋاقىتقا ۇستاپ تۇرۋعا ىقپال ەتىپ جاتىرمىز. ءبىراق بولاشاقتا، ۇكىمەت قولداپ، ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازامىز كۇشەيگەندە ارالدىڭ تاريحي تابانىنىڭ ۇستىنە جاۋىننىڭ ءبىرشاما بولىگىن لوكاليزاسيا جاسايمىز"، - دەيدى ول.
عالىم "ارالدى سۋعا تولتىرۋدىڭ" العاشقى كەزەڭدەرىن ەڭسەرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل پروسەسس ءبىراز ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى.
"ءبىرىنشى كەزەڭ – كليماتتى ۇيرەتۋ. جالپى، ارالدىڭ كليماتى عاسىرلار بويى قالىپتاسقان. ونىڭ ۇستىنە ارال تارتىلعان سوڭ مۇلدە باسقا كليمات ورنىققان. ءبىز سونى وزگەرتۋدەمىز. ءقازىر تەمپەراتۋرا ءبىرشاما ءتۇسىپ، جاۋىن ەداۋىر ارتتى. كليمات ۇيرەنە كەلە، "وبلاكا ۆەرتيكالنوگو رازۆيتيا" جاساۋ جەڭىلدەنە تۇسەدى. جوعارىدا ايتقانداي ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازا كۇشەيگەندە باستى ەتاپ "جاۋىننىڭ ارالدىڭ تاريحي تابانىنا لوكاليزاسيا پروسەسىندە" سۋ تىپتەن كوبەيەدى"، - دەيدى ول.
