الييەۆ الەمى

Dalanews 16 قاڭ. 2015 09:17 991

شەتەلدە قاشىپ جۇرگەن راحات الييەۆ ۆەنادا ۇستالعالى بەرى ونى ەلگە اكەلگەن دۇرىس پا، الدە سول ەلدىڭ وزىندە سوتتاعان ءجون بە دەگەن سۇراق اقپارات قۇرالدارىندا ءجيى تالقىلانىپ كەلەدى. وتاندىق باسپا ءسوز نەگىزىنەن ەلدە جۇرگەن كەزىندە ءىرى قىلمىستىق وقيعالارعا مۇرىندىق بولعان، تالاي وتباسىنىڭ شاڭىراعىن شايقالتىپ، جازىقسىز جانداردى اياۋسىز قاناعان، بىرنەشە كاسىپكەردىڭ مال-مۇلكىن تارتىپ الىپ، بارىمتالاپ، ولتىرگەن ونى ەلگە اكەلىپ، ۇزقا جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كەرەك دەگەن پىكىردى ءجيى قايتالادى.

ولاردىڭ ۋاجىنە جۇگىنسەك، قولىمەن جاساعانىن موينىمەن كوتەرۋى كەرەك. حالىقتىڭ ءبارى راحاتتىڭ قىلمىسكەر ەكەنىن بىلەدى. شەتەلدە وتكەن تەرگەۋگە جۇرتتىڭ كوڭىلى سەنە قويمايدى. ەگەر ەلگە اكەلىپ تەرگەسەك، ونىڭ ءبىز بىلمەيتىن تالاي قىلمىستارى اشىلۋى مۇمكىن دەگەنگە سايادى. بۇعان دەيىن قازاقستان تاراپى اۆستريا ەلىنە قاشقىندى قايتارىپ بەرۋ تۋرالى بىرنەشە مارتە ءوتىنىش جاساعان بولاتىن. ءبىراق وعان اۆستريا جاق كەلىسىم بەرمەگەن. ولار ەلىمىزدەگى تەرگەۋدىڭ ءادىل وتەرىنە كۇمان بىلدىرگەن. الييەۆتىڭ ءوزى دە قازاقستان تاراپى ساياسي سەبەپتەرمەن ءوزىن قۋعىنداعانىن بىرنەشە رەت ەسكەرتىپ، ءىستىڭ ءمانىسىن باسقا ارناعا بۇرعىسى كەلدى. وتكەن جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا راحات الييەۆ تەرگەۋ يزولياتورىنا ءوزى مويىنسۇندى. ول بۇل قادامىن تەرگەۋ جۇمىستارىنا كومەكتەسۋ دەپ ءتۇسىندىردى. قاشىپ قۇتىلماسىن ءبىلدى مە، الدە قۋعىن-سۇرگىن جىلدار ۇزاققا سوزىلعان سايىن پايدانىڭ بولماسىن سەزدى مە، كىم ءبىلسىن، مالتا جاعالاۋىنان ۆەناعا ءوز اياعىمەن كەلىپ، تۇتقىنداردىڭ قاتارىنا قوسىلدى. بۇعان جۇرتتىڭ ءبارى تاڭىرقاستى. سودان بەرى راحاتتى قازاقستانعا اكەلۋ مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ، گۋ-گۋ.
الييەۆ الەمى – وتە كۇردەلى الەم. ول تالايدىڭ اياعىن شالىپ، باعىن باسىنان تايدىرعانىمەن، تالايدىڭ قولتىعىنان دەمەپ، بيلىك باسپالداعىندا ەنتىكپەي ورلەۋىنە كومەكتەسكەنى دە بەسەنەدەن بەلگىلى. ەگەر الييەۆ ەلگە كەلسە، ءوزىنىڭ قولىنان جەم جەگەن توپتى قايتا ىسكە قوسۋعا تىرىسپاي تۇرمايدى. قىلمىستىق الەمنىڭ ءوز زاڭى بار. ولار ساتقىندىقتى كەشىرمەيدى. ونىڭ جاقسىلىعىن كورگەندەردىڭ ءبارى بيلىكتەن كەتكەن جوق، ءبارى بايلىعىنان ايىرىلعان جوق، ءبارى تۇرمەگە تۇسكەن جوق.  

 الييەۆتى ەلگە اكەلۋ ءقاۋىپتى

بىزدىڭشە، ر. الييەۆتى قازاقستانعا ەكستراديسيالامايدى.

بىرىنشىدەن، بۇعان اۆستريا جاق كەلىسپەيدى. ويتكەنى، ولار ەلىمىزدەگى تەرگەۋ جۇيەسىنە ءالى دە سەنىمسىز. الييەۆتىڭ ءوز ەركىمەن بەرىلۋىنىڭ وزىندە ءبىرشاما سىر بار. ول اۆستريا قۇقىق قورعاۋشىلارىمەن ءبىر بايلامعا كەلمەسە، ءوز باسىن نوقتاعا يمەس ەدى.  

ەكىنشىدەن، قازاقستان دا ونى ەلگە قايتارۋعا سونشالىقتى قۇلىقتى بولا قويۋى نەعايبىل. ەگەر، شىنداسا، بۇدان بۇرىن-اق ونى قولعا تۇسىرەر ەدى. ەلگە اكەلگەن كۇننىڭ وزىندە ونى ۇزاق جىلدىق قاماۋ كۇتىپ تۇر. بۇل بيلىك ءۇشىن دە، ارقانى ۇزىن ءتۇرلى ەليتالىق توپ ءۇشىن دە ءقاۋىپتى...

سەبەبى، ر. الييەۆ ۇزاق جىل بيلىكتىڭ ءار سالاسىندا قىزمەت اتقارعان كانىگى باسشى. ول بيلىكتەگى توپتاردىڭ ءوزارا بايلانىسىن، ايقاستارى مەن شايقاستارىن، وسال تۇسىن بەس ساۋساعىنداي بىلەدى. ۇقك-نى باسقارعان ول ءۇشىن كەز كەلگەن بەدەلدى شەنەۋنىكتى ورعا جىعۋ، قۇپيا اقپاراتتى تاراتۋ وڭاي. سىرتتا ءجۇرىپ ايتقان «ساندىراعىنا» جۇرت يلانا قويماس، ءبىراق، ىشتە، ءوز ەلىمىزدە وتىرىپ اقپارات تاراتسا، ونىڭ ءدۇمپۋى كۇشتى بولۋى بەك مۇمكىن. كەمىندە، بيلىك باسىنداعى ۇركەردەي توپتىڭ اراسىنا «شي جۇگىرتۋ» قولىنان كەلەدى. ونىڭ قولىنداعى كوزىرى جاي كوزىر ەمەس، ەليتاارالىق قىرقىستاردى ۋشىقتىرۋ وتە ءقاۋىپتى ويىن. ونسىزدا سوڭعى جىلدارى جوعارىداعى دوكەيلەر ورتاسىندا ءتۇرلى تالاس-تارتىس ءجۇرىپ جاتىر. بىرنەشە مينيستر، وبلىس اكىمدەرى قاقپانعا ءتۇستى. سوندىقتان، الييەۆتى ەلگە اكەلۋگە ساياسي ەليتانىڭ ءوزى مۇددەلى بولماۋى مۇندا تۇرعان ءىس.

ۇشىنشىدەن، الييەۆ الەمى – وتە كۇردەلى الەم. ول تالايدىڭ اياعىن شالىپ، باعىن باسىنان تايدىرعانىمەن، تالايدىڭ قولتىعىنان دەمەپ، بيلىك باسپالداعىندا ەنتىكپەي ورلەۋىنە كومەكتەسكەنى دە بەسەنەدەن بەلگىلى. ەگەر الييەۆ ەلگە كەلسە، ءوزىنىڭ قولىنان جەم جەگەن توپتى قايتا ىسكە قوسۋعا تىرىسپاي تۇرمايدى. قىلمىستىق الەمنىڭ ءوز زاڭى بار. ولار ساتقىندىقتى كەشىرمەيدى. ونىڭ جاقسىلىعىن كورگەندەردىڭ ءبارى بيلىكتەن كەتكەن جوق، ءبارى بايلىعىنان ايىرىلعان جوق، ءبارى تۇرمەگە تۇسكەن جوق.  

تورتىنشىدەن، بالكىم، ەڭ ماڭىزدىسى، وتباسىلىق جاعدايى. الييەۆتىڭ باۋىر-تۋىسى، بالا-شاعاسى تۇگەلدەي بيلىكتەن كەتتى دەۋگە كەلمەيدى. ولار ءالى دە ىقپالدى. ولاردىڭ قولىندا ءالى دە وراسان مۇمكىندىك بار... ولار جاس، البىرت.

بەسىنشىدەن، ودان كەك الۋدى كوكسەيتىندەر تىم كوپ. ولاردىڭ شوعىرى بىرنەشە توپقا، جىككە بولىنگەن. جوعارى ساياسي ەليتادان تارتىپ، كاسىپكەرلەر وتباسىنا دەيىن قام-قارەكەتكە كوشەدى. الييەۆتىڭ سوتى ەلدە جالعاساتىن بولسا، ەل ءىشى الاتايداي بۇلىنبەي، قاۋەسەت پەن وسەك ورشىمەي تۇرمايدى. كەك قايتارۋ ءۇشىن ولار دا قىلمىستىق توپتارعا يەك ارتۋى ابدەن مۇمكىن.

مۇنان سىرت، ول ءوزىنىڭ بيلىكقۇمار ەكەنىن الدەقاشان دالەلدەگەن. تاريح بەتتەرىن اقتارساڭىز، ۇزاق جىل تۇرمەدە وتىرعاندار بيلىككە كەلۋگە قۇمار كەلەدى...

سوندىقتان، الييەۆتى ەلگە اكەلۋ ءقاۋىپتى قۇبىلىس.

ايالدار كۇنتۋعان.


 P.S. وسى اپتادا ۇزاق جىل دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ەڭبەك ەتكەن، ءبىر كەزدەرى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ تىزگىنىن ۇستاپ، بىلىكتىلىگىمەن ەلگە تانىلعان مۇحتار الييەۆ 82 جاسىندا باقي دۇنيەگە اتتاندى. ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مارقۇمنىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتۋ حاتىن جولدادى. مارقۇمنىڭ شارىقتاعان كەزى دە، قۇلديلاعان ءساتى دە بولدى. راحات الييەۆ اكەسىنىڭ قازاسىنا كەلە المادى. م. الييەۆتىڭ قۇلدىراۋ كەزەڭى ۇلىنىڭ شەتەلگە قاشۋىمەن بايلانىستى بولدى. ۇلىنىڭ سوڭىنان شەتەلگە بارىپ، سوڭىنان قايتا ورالدى. سونان كەيىن سىرتقى بايلانىستان قول ءۇزىپ، توماعا تۇيىق كۇن كەشتى. ءبىز مارقۇمنىڭ وتباسى مەن تۋعان-تۋىستارىنا كوڭىل ايتامىز.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار