ۇلىتاۋ وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى، قازىرگى ۇلتتىق مۋزەي ديرەكتورى بەرىك ءابدىعالي ۇلى “ۋادە” باعدارلاماسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ءوزى باسقارعان ءوڭىردىڭ پروبلەمالارى، قارجى تابۋدىڭ ماشاقاتى، شەندىلەردىڭ سىنعا توزىمدىلىگى، جەمقورلىقپەن كۇرەس جانە وزىنە "ۇلتشىل" دەگەن ايىپتىڭ قالاي تاعىلعانىن بۇكپەسىز باياندادى. سونىمەن قاتار التىنبەك سارسەنباي ۇلىنىڭ قازاسى ساياسي ومىرىنە قالاي اسەر ەتكەنى جايلى دا ءسوز قوزعادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ول ۇلىتاۋ وبلىسىن باسقارعان ەكى جىل ىشىندە وڭىردە شەشىلۋى ءتيىس وزەكتى ماسەلەلەر بولعانىن اتاپ ءوتتى.
“ءبىرىنشى كەزەكتە وبلىستا كوپتەگەن پروبلەما بولدى. بۇل ماسەلەلەر وبلىس قۇرىلعاندا مەملەكەت باسشىسىمەن كەزدەسكەندە دە كوتەرىلدى. ەڭ الدىمەن جەزقازعان قالاسىنداعى اۋىز سۋ تاپشىلىعى، ەكىنشىدەن، حالىق ءجيى كوتەرىپ جۇرگەن ەكولوگيالىق جاعداي بولدى. سونىمەن قاتار جولداردىڭ جاعدايى دا وزەكتى ەدى. وسى پروبلەمالارعا قاتىستى ءتيىستى تاپسىرمالار بەرىلدى. وبلىستىڭ قۇرىلۋداعى نەگىزگى ماقساتى – وسى تۇيتكىلدەردى شەشۋ بولاتىن”، – دەدى ول “ۋادە” باعدارلاماسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.
بەرىك ءابدىعالي ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، اكىم بولىپ كەلگەن ساتتەن باستاپ، وڭىردە كەشەندى جوسپار قابىلدانعان. بۇل جوسپار ۇكىمەت تاراپىنان ماقۇلدانىپ، قارجىلاندىرۋعا قاجەتتى قۇجاتتار دايىندالا باستاعان.
“ءبىر جىلدان اسا ۋاقىت وسى قۇجاتتاردى دايىنداۋعا كەتتى. سەبەبى قاراجات الۋ ءۇشىن سمەتالىق جانە زەرتتەۋ قۇجاتتارىن ازىرلەۋ قاجەت. حالىقتىڭ كوزىنە كورىنىپ تۇرعانىمەن، قارجى تابۋ وڭاي ەمەس. نەگىزگى ءبىر جارىم جىلداي ۋاقىت وسىعان جۇمسالدى. ءقازىر كەيبىر جوبالار قارجىلاندىرىلىپ، جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر”، – دەدى ەكس-اكىم.
ول سونداي-اق قاراجات الۋدىڭ نەگە قيىن ەكەنىنە دە توقتالدى.
“جاڭادان قۇرىلعان وبلىستارعا پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بولعاننان كەيىن ۇكىمەت قولداۋ كورسەتتى. ءبىراق ەڭ باستىسى – ءتيىستى قۇجاتتاردى ۋاقىتىندا دايىنداۋ. ءبىر سمەتالىق قۇجاتتىڭ وزىنە ءبىر جىلداي ۋاقىت كەتەدى. سەبەبى كونكۋرس وتكىزىلەدى، ەكسپەرتيزا جاسالادى. وبلىس جازدا قۇرىلعانىمەن، ءبىز كۇزدە باسقارمالاردى تولىق قۇرىپ، جوبالاردى 2022 جىلدىڭ سوڭىنان باستاپ ازىرلەدىك. 2023 جىلدىڭ بيۋدجەتىنە ەندى عانا دايىن بولا باستادىق”، – دەدى ءابدىعالي ۇلى.
ونىڭ سوزىنشە، بۇرىنعى وبلىستاردا قۇجاتتار بىرنەشە جىل بۇرىن جوسپارلانىپ قويادى، ال جاڭادان قۇرىلعان وڭىردە مۇنىڭ ءبارى نولدەن باستالعان.
“سوندىقتان العاشقى كەزدە قۇجاتتاردى قۇرۋ پروسەسىندە ءبىراز تەجەلدىك. ءقازىر جوبالاردىڭ ءبىرقاتارى ماقۇلدانىپ، جۇمىستار ءجۇرىپ جاتىر”، – دەدى ول.
بەرىك ءابدىعالي ۇلى ۇلىتاۋ وبلىسى اكىمدىگىنەن كەتۋ سەبەبىن دە ءتۇسىندىردى.
“جاڭا قىزمەتكە اۋىستىم. باسشىلىقپەن كەزدەسكەن كەزدە مەن بۇل نيەتىمدى ءبىلدىردىم. ەكى جىل ءتورت ايداي جۇمىس ىستەپ، مەملەكەت باسشىسى كەلسە، ەسەبىمدى بەرىپ، كەيىن عىلىمي جۇمىسقا اۋىسسام دەگەن ويىم بار ەكەنىن ايتتىم. ءبىراق ۇلتتىق مۋزەيگە كەلەمىن دەپ ويلامادىم. مەن ول جەردە بۇرىن ەكى جىلداي جۇمىس ىستەگەنمىن. ءبىر جارىم جىل “قاسيەتتى قازاقستان” جوباسىن اتقاردىم. سونى ەسكەرىپ، وسى قىزمەتتى ۇسىندى دەپ ويلايمىن. كەيىن كونكۋرس ۇيىمداستىرىلىپ، ونىڭ ناتيجەسى بويىنشا رەسمي تۇردە تاعايىندالدىم”، – دەدى شەنەۋنىك.
ول قىزمەتتەن كەتۋىنە قوعامداعى سىننىڭ ەش قاتىسى جوق ەكەنىن ناقتى ايتتى.
“ءبىز سىندى ءجيى ەستيمىز. ارىپتەستەرىم، اكىمدەر – ءبارى كۋا. بىردە ءبىرىنشى ورىندا بولامىز، بىردە تومەندەيمىز. اكىمدەر سىندى كوتەرۋى كەرەك. مەملەكەتتىك قىزمەتكەر، مينيستر بولسىن، قانداي سوققى بولسا دا كوتەرە ءبىلۋى كەرەك. ەگەر شەشە الماسا، ءوز ەركىمەن ارىز جازىپ كەتكەنى ءجون. سىندى كوتەرىپ، قورىتىندى شىعارۋ – ءاربىر ساياسي قىزمەتكەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى. مەن جۇمىستان قاشقان جوقپىن، ءارى قاراي جۇمىس ىستەۋگە دايىن بولدىم. ءبىراق ۇسىنىس بولعان سوڭ، باردىم”، – دەدى ءابدىعالي ۇلى.
ول كەزىندە بيلىكتى قاتتى سىناعانىن، ءتىپتى “ەشقاشان مەملەكەتتىك قىزمەتكە كەلمەيمىن” دەپ كەتكەن كەزى بولعانىن ەسكە الدى.
“ەسكى قازاقستاندى سىنادىم. قاراعاندى وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان كەزىمدە دە سول سەبەپتى قىزمەتتەن كەتتىم. بۇرىنعى پرەزيدەنتتى دە سىنادىم. اسىرەسە، التىنبەك سارسەنبايۇلىن اتىپ ولتىرگەن كەزدە سىنىم كۇشەيە ءتۇستى. سەبەبى ول مەنىڭ ۇستازىم ەدى. سول وقيعا مەنى قاتتى كۇيزەلتتى. ءبىراق كەيىن جىگىتتەر شاقىرىپ، بىرگە جۇمىس ىستەۋدى ۇسىندى. مەن دە: “جارايدى، ساياساتقا ارالاستىرمايىق، مادەني-عىلىمي جوبالارمەن اينالىسايىن”، – دەدىم. ءسويتىپ قايتادان جۇمىسقا كىرىستىم. وبلىس اكىمدىگىنەن كەتكەن سوڭ ءۇش جىل جۇمىسسىز ءجۇردىم. ءتىپتى “جۇمىسسىز” رەتىندە تىركەلىپ قويايىن با دەپ تە ويلادىم. سوسىن “قولىمنان نە كەلەدى؟” دەپ وزىمە سۇراق قويدىم. عىلىممەن جولىمدى باستاعان ادام بولعان سوڭ، وسى باعىتقا قايتا ورالدىم. “الاشوردا اسكەرى” تاقىرىبى مەنى بۇرىننان مازالاپ جۇرگەن. سول تاقىرىپقا كىرىستىم. ءۇش جىلدا كىتابىمدى اياقتادىم”، – دەدى ول.
شەنەۋنىك “ەسكى قازاقستان” تۇسىندا ءوزىن كىمدەر قۋدالاعانىن دا اشىپ ايتتى.
“ول كەزدە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىندە مايلىبايەۆ باعلان بولدى. سولار باستادى. ماعان عانا ەمەس، ساياسي مىنبەردە جۇرگەن باسقا ازاماتتاردى دا “ۇلتشىل” دەپ ايىپتادى. ەستۋىمشە، ەرلان تىنىبايۇلىنا، ايدوس سارىمعا، ءتىپتى مارات تاجينگە دە قىسىم جاسالدى. ماسكەۋگە بارعانىمدا مارات ءتاجين، بەرىك ءۋالي كومەك كورسەتتى. ايدوس سارىم باۋىرجان وسپان ەسىمدى كاسىپكەرمەن تانىستىردى. ول كىسى دە: “كىتاپتا مەنىڭ دە اتالارىم بار ەكەن”، – دەپ، كىتاپتىڭ شىعۋىنا كومەكتەستى”، – دەدى ءابدىعالي ۇلى.
سونداي-اق ول جەمقورلىقپەن كۇرەس جونىندەگى ويىن دا ورتاعا سالدى.
“ماعان جەكە وزىمە پارا ۇسىنعان ادامدار بولمادى. ءبىراق جەكە جوبالار ءجۇرىپ جاتقاندا ءارتۇرلى ازاماتتار كەلىپ، “مىنا تەندەرگە قاتىسساق” دەيدى. ءبىز وندايدا ءبارى زاڭ اياسىندا شەشىلەدى دەپ ايتامىز. سونىمەن قاتار انتيكوردىڭ الدىن الا ەسكەرتەتىن كەزدەرى دە بولادى. “وسىنداي ازامات سىزگە كەلەدى، ءبىز ونى ۇستايمىز” دەيدى. ونداي جاعدايلار مەنىڭ تاجىريبەمدە بولدى.
قىتايدا جەمقورلاردى اتىپ تاستايدى. بىزگە دە سونداي ءبىر ءتارتىپ كەرەك شىعار دەپ ويلايمىن. ءبىرىنشى – ۇرەي بولۋى كەرەك. شەنەۋنىك قورىقپاسا، الا بەرەدى. ەكىنشى – ار-وجدان. مىسالى، گرۋزيندەردە وسى ەكەۋى قاتار جۇرەدى. جەمقورلىق بارلىق ەلدە بار. ءبىراق بىزدە ول قالىپتى جاعدايعا اينالىپ كەتتى. سوندىقتان الدىمەن پارانى الۋدى ەمەس، بەرۋدى توقتاتۋ كەرەك. سوندا، مۇمكىن، بۇل ماسەلە شەشىلە باستايدى"، – دەدى بەرىك ءابدىعالي ۇلى.
