الماتى قالاسىنىڭ تۋريزم باسقارماسىنىڭ باسشىسى عاليا توقسەيتوۆا Dalanews.kz سايتىنا بەرگەن سۇحباتىندا كەيىنگى جىلدارى الماتى تۋريزم سالاسىندا ايتارلىقتاي سەرپىلىس جاساپ، ورتالىق ازياداعى باستى تۋريستىك ورتالىققا اينالىپ كەلە جاتقانىن ايتتى. 

- بۇگىنگى الماتى ءتۋريزمىنىڭ جاعدايىن قالاي باعالار ەدىڭىز؟

- الماتى تۋريزمىندە سەرپىلىس بار. بيىلعى جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا تۋريستەر سانى 4،9 پايىزعا ءوسىپ، 496،9 مىڭ ادامعا جەتتى. بۇل قازاقستانعا كەلگەن تۋريستەردىڭ تورتتەن ءبىرى الماتىنى تاڭداعانىن بىلدىرەدى. اسىرەسە، شەتەلدىك قوناقتاردىڭ قاتارى كۇرت كوبەيدى: بىلتىرمەن سالىستىرعاندا 18 پايىزعا ءوسىپ، 145 مىڭ ادامعا جەتتى. قازاقستانعا كەلگەن ءاربىر ەكى شەتەلدىك ءتۋريستىڭ ءبىرى الماتىنى كورگىسى كەلەدى.

– قالادا قاي باعىتتاعى تۋريزم تۇرلەرى ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە؟

- سوڭعى زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، ەڭ كوپ سۇرانىسقا يە باعىت - تاۋ ءتۋريزمى، حايكينگ، ۆەلومارشرۋتتار جانە ەكوتۋرلار. الماتىنىڭ بىرەگەي تابيعاتى، ۇلتتىق پاركتەرى مەن ەكوتروپالارى ءتۋريزمنىڭ جاڭا ءداۋىرىن باستادى. تۋريستەر مادەني-تانىمدىق باعىتتارعا دا ايتارلىقتاي قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر: مۋزەيلەرگە، تەاترلارعا، ەتنواۋىلدارعا كەلۋشىلەر سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى.

ناقتىراق ايتقاندا، تۋريستەردىڭ 40 پايىزى – تاريحي-مادەني نىساندارعا، 38 پايىزى – ەكوتۋريزمگە، 35 پايىزى – مادەني شارالارعا قىزىعادى. ال شەتەلدىك قوناقتاردىڭ ەڭ جوعارى باعالايتىنى – تابيعي كورىنىستەر مەن الماتىنىڭ تابيعاتى.

– قالا اكىمدىگى تۋريستىك الەۋەتتى ارتتىرۋ ءۇشىن قانداي شارالاردى قولعا الىپ جاتىر؟

– الماتى وڭىرلىك قانا ەمەس، حالىقارالىق تۋريزم ورتالىعىنا اينالۋدى ماقسات تۇتادى. 2024 جىلى قالا بيۋدجەتىنەن تۋريزم سالاسىنا باعىتتالعان ينۆەستيسيا 110،9 ملرد تەڭگەگە جەتتى. تۋريزمنەن تۇسكەن سالىق ءتۇسىمى – 90،7 ملرد تەڭگە، بىلتىرمەن سالىستىرعاندا ءوسىم ەكى ەسەگە جۋىق. جاڭا قوناقۇيلەر، حوستەلدەر، گلەمپينگتەر اشىلۋدا.

– شەت ەلدەن تۋريستەردى تارتۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاسالىپ جاتىر؟

– ءبىز الماتىنى جاھاندىق دەڭگەيدە تانىتۋ ءۇشىن كەڭ كولەمدى جارنامالىق كامپانيالاردى ىسكە قوستىق.

11 ەلدە - ءباا، ساۋد ارابياسى، يتاليا، گەرمانيا، كورەيا جانە باسقا دا تىكەلەي اۋە قاتىناسى بار ەلدەردە الماتىنى تانىتاتىن اۋقىمدى digital جانە وفلاين جارناما جۇرگىزىلدى. 2025 جىلى ينچحون، گۋانچجوۋ، مۋمبايعا جاڭا حالىقارالىق رەيستەر اشىلدى، جىل سوڭىنا دەيىن شانحاي، چەندۋ، پۋسان، ىستىقكول، الانيا باعىتتارى اشىلادى دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز.

Netflix، CCTV، The New York Times سەكىلدى الەمدىك مەديا پلاتفورمالار ارقىلى الماتىنىڭ تۋريستىك بەينەسى بەلسەندى ناسيحاتتالىپ جاتىر.

– الماتىنى جىل ون ەكى اي تۋريست تارتاتىن دەستيناسياعا اينالدىرۋ جوسپارى قالاي جۇزەگە اسىپ جاتىر؟

– قالا ءتۋريزمىنىڭ باستى ماقساتى — الماتىنى ءتورت مەزگىل بويى تۋريست قابىلدايتىن ورتالىق ەتۋ. ءقازىر ءبىز بەس باعىتتى باستى ارتىقشىلىق رەتىندە دامىتىپ وتىرمىز: تاۋ ءتۋريزمى، تابيعي لاندشافت، ۋربانيستيكا، گاسترونوميا جانە مادەنيەت.

بۇدان بولەك الماتىلىق تاۋ كلاستەرىن دامىتۋ بويىنشا 2025–2029 جىلدارعا ارنالعان كەشەندى جوسپار دايىندالىپ جاتىر.

بۇل باعىتتا حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنىپ، ۇزدىك تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ كوزدەلگەن. كەمپينگتەر، ۆيزيت-ورتالىقتار، ەكولوگيالىق مارشرۋتتار مەن ينفراقۇرىلىمدار تابيعاتتىڭ تۇتاستىعىنا نۇقسان كەلتىرمەي سالىنادى.

– الماتىدا سوڭعى ءبىر جىلدا قانداي جاڭا تۋريستىك مارشرۋتتار مەن نىساندار اشىلدى؟ الداعى جوسپار قانداي؟

– 2024 جىلى جاڭا "جۇمباق جول" اتتى جاياۋ مارشرۋت ىسكە قوسىلدى. ۇزىندىعى – 285 مەتر، كۇنىنە ەكى مىڭنان استام ادام جۇرە الادى. بۇل باعىت گورەلنيك ۆيزيت-ورتالىعىنا اپارادى. مارشرۋت ەكوتۋريزمدى دامىتىپ، مەدەۋ مەن شىمبۇلاق باعىتىنداعى جۇكتەمەنى ازايتۋعا ارنالعان. بيىل كەمىندە 10 جاڭا تاۋ باعىتى، 3 كۇن پانەلى بار كەمپينگ ايماعى اشىلادى.

– الماتى ءتۋريزمى حالىقارالىق ستاندارتتارعا قانشالىقتى ساي كەلەدى؟

– الماتى الەمدىك تۋريستىك قاۋىمداستىققا تولىق ينتەگراسيالاندى. قالا Condé Nast Traveller Italia رەيتينگىنە كىردى، New York Times 52 الەمدىك تۋريستىك باعىتتىڭ قاتارىنا قوستى. Lonely Planet، CNN Travel، The Telegraph، Wanderlust سەكىلدى بەدەلدى حالىقارالىق مەديا الماتىنى «ورتالىق ازيانىڭ ءىنجۋ-مارجانى» دەپ باعالايدى. ءبىز ICCA، WTCF مۇشەسىمىز، ماماندارىمىز حالىقارالىق WTTC، WFTGA ۇيىمدارىندا بىلىكتىلىك ارتتىرادى. الماتى گاسترونومياسى، ينفراقۇرىلىمى، مادەني كەڭىستىگى، تۋريزمدەگى سەرۆيسى جاھاندىق تالاپتارعا جاۋاپ بەرەدى.

– تۋريستەردىڭ قاۋىپسىزدىگى قالاي قامتاماسىز ەتىلۋدە؟

– تۋريست قاۋىپسىزدىگى – ءبىزدىڭ باسىمدىق. MasterCard زەرتتەۋىنە سايكەس، الماتى – شەتەلدىك قوناقتار ءۇشىن قاۋىپسىزدىگى جوعارى (4،45 بالل/5 مۇمكىن بالدان) قالا. 52 مىڭ كامەرا جۇمىس ىستەيدى، جىل سوڭىنا دەيىن 70 مىڭعا جەتەدى. اۋەجايدا، مەدەۋ، رەسپۋبليكا الاڭىندا تۋريستىك پوليسيا پۋنكتتەرى بار. 9 اقپاراتتىق ورتالىق جۇمىس ىستەيدى. تانىمال مارشرۋتتاردا 18 قۇتقارۋ بەكەتى، 2 تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن قۇتقارۋ پۋنكتى بار. اۋەجايدا QR-كود ارقىلى Your Tourist Pass پورتالىنا كىرىپ، بارلىق اقپاراتتى الۋعا بولادى. 200 گيدتى حالىقارالىق ستاندارت بويىنشا وقىتامىز.

– شەتەلدىك تۋريستەرگە ارنالعان شۇعىل جەلى، قولداۋ قىزمەتتەرى بار ما؟

– ءيا، الماتىدا جانە جالپى قازاقستاندا شۇعىل جەلىلەر تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيدى. 112 - بارلىق شۇعىل قىزمەتتەر، 102 - پوليسيا (اعىلشىن تىلىندە دە قىزمەت كورسەتەدى)، 101 - ءورت ءسوندىرۋ، 103 - جەدەل جاردەم.

تۋريستىك پوليسيا قىزمەتكەرلەرى نەگىزگى لوكاسيالاردا جۇرەدى، اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرگەن. SafeTravel.kz ونلاين-پلاتفورماسىندا بارلىق قاجەتتى اقپارات، بايلانىس جانە ۇسىنىستار بار.

– قالاداعى ەڭ تانىمال تۋريستىك ورىنداردى اتاي الاسىز با؟

– كوك-توبە (قوناقتاردىڭ 73 پايىزى بارعان)، مەدەۋ (61%)، شىمبۇلاق (58%)، 28 پانفيلوۆشىلار پاركى (52%)، كوك بازار (44%) الماتىنىڭ ايناسى ىسپەتتى. 

– الماتى ماڭىنداعى تابيعي ورىندار شە؟ قايسى شەتەلدىك قوناقتاردىڭ سۇيىكتىسىنە اينالدى؟

– الماتىدان تىس ەڭ كوپ باراتىن ورىندار - شارىن شاتقالى مەن ۇلكەن الماتى كولى (ءارقايسى 41 پايىز)، كولساي، قايىڭدى كولدەرى (35%)، ايۋساي مەن گورەلنيك ۆيزيت-ورتالىقتارى (18%)، تامعالى پەتروگليفتەرى (11%). بۇل - الماتىنىڭ تابيعي بايلىعىنا تامسانۋعا كەلگەن قوناقتاردىڭ تاڭداۋى.