الەۋمەتتىك جەلىدە الماتى مەن تالدىقورعان اراسىنداعى جەراستى جارىقتارى بويىندا دەگازاسيا كۇشەيىپ، ىستىقكول ۇستىندە ەرەكشە بۇلتتار پايدا بولعانى تۋرالى اقپارات تارادى. جازبا اۆتورى مۇنى جاقىن ارادا بولۋى مۇمكىن جەر ءدۇمپۋىنىڭ بەلگىسى رەتىندە اتاپ كورسەتەدى. الايدا حالىقارالىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ PhD دوكتورى، يونوسفەرا ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى مارات نۇرتاس بۇل مالىمدەمەنى جوققا شىعارىپ، دۇرلىگۋگە نەگىز جوق ەكەنىن مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
جازبادا نە ايتىلعان؟
سۆەتلانا درۋجينينا ەسىمدى جەلى قولدانۋشىسى ءوز جازباسىندا جەر سىلكىنىسىنە قاتىستى بولجامىن ورتاعا سالعان.
“بۇگىنگى لەنتانى پاراقتاۋ ءبىر عانيبەت — ەشكىمدى ەشنارسە الاڭداتپايدى. ءبىراق سونىڭ اراسىندا ءبىر مازا بەرمەي جۇرگەن ويدى ايتقىم كەلەدى”، – دەيدى ول.
جەلى قولدانۋشىسى كەز كەلگەن جەر سىلكىنىسىنىڭ الدىندا جەر استىنان گاز ءبولىنۋ (دەگازاسيا) جۇرەتىنىن، بۇل قۇبىلىس سەيسموتەكتونيكالىق بۇلتتار ارقىلى بايقالاتىنىن ايتادى. مۇنداي بۇلتتار كوپ جاعدايدا جاقىن ارادا بولاتىن جەر سىلكىنىسىنىڭ بەلگىسى بولۋى مۇمكىن. اۆتوردىڭ پايىمداۋىنشا، بۇلتتاردىڭ اۋماعى نەعۇرلىم كەڭ بولسا، ءزىلزالانىڭ قۋاتى دا سوعۇرلىم جوعارى بولادى. ال بۇلتتار پايدا بولعاننان باستاپ جەر سىلكىنىسى ورىن العانعا دەيىن بىرنەشە ساعاتتان 10 كۇنگە دەيىنگى ۋاقىت ءوتۋى مۇمكىن.
“قازىرگى تاڭدا كەمين جانە الماتى ماڭىنداعى جەراستى جارىقتارى بويىندا دەگازاسيا كۇشەيىپ كەلەدى. بۇل قۇبىلىس تالدىقورعانعا دەيىن بايقالۋدا”، – دەپ جازادى درۋجينينا.
سونداي-اق ول ىستىقكولدىڭ ۇستىندە “گەرولد” دەپ اتالاتىن ەرەكشە پىشىندەگى بۇلتتاردىڭ پايدا بولعانىن اتاپ وتكەن. بۇل دا اۆتوردىڭ پىكىرىنشە، جەر سىلكىنىسىنىڭ جاقىنداۋىنىڭ بەلگىسى بولۋى ىقتيمال.
جازبا الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى اراسىندا ءتۇرلى پىكىر تۋدىردى. ءبىرى ونى عىلىمي بولجام دەپ قابىلداسا، ەندى ءبىرى جاي عانا ۇرەي تۋعىزاتىن اقپارات رەتىندە سىنعا الدى.
قاراشاداعى جەر سىلكىنىسىن ءدال بولجاعان مامان اتالاعان اقپاراتقا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەردى
يونوسفەرا ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى مارات نۇرتاستىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا الماتى ماڭىندا ەشقانداي ەرەكشە قۇبىلىس بايقالمايدى.
“الەۋمەتتىك جەلىدەگى دەرەكتەر شىعىس قازاقستان، سەمەي نەمەسە وسكەمەن وڭىرىنە قاتىستى بولۋى مۇمكىن. ءبىراق ونداعى دابىل دا اسا كۇشتى جەر سىلكىنىسىن كورسەتىپ تۇرعان جوق”، – دەدى ول.
عالىمنىڭ بۇل پىكىرىنە سۇيەنسەك، الەۋمەتتىك جەلىدە تاراعان اقپاراتتىڭ عىلىمي نەگىزى ناقتى دالەلدەنبەگەن. دەگەنمەن ماماندار ءاردايىم رەسمي كوزدەر مەن سەيسمولوگيالىق ورتالىقتاردىڭ ەسكەرتۋىنە قۇلاق اسۋعا كەڭەس بەرەدى.
ايتا كەتەيىك، 5 قاراشادا الماتىدا 3 بالدىق جەراستى ءدۇمپۋى تىركەلدى. بۇل جاعداي تۇرعىنداردىڭ ۇرەيىن الىپ، توتەنشە جاعدايعا دايىندىق ماسەلەسىن قايتا ەسكە سالدى. وسىعان بايلانىستى مارات نۇرتاس جەر سىلكىنىسى ءقاۋپىن باعالاپ، الداعى ۋاقىتتا بولۋى مۇمكىن سەيسميكالىق بەلسەندىلىكتى بولجاۋ ءۇشىن ارنايى زەرتتەۋ جۇرگىزگەنىن مالىمدەگەن ەدى.
ناۋرىز ايىندا Dalanews.kz اگەنتتىگى مارات نۇرتاستىڭ تابيعي قۇبىلىسقا بايلانىستى پىكىرىن سۇراعان بولاتىن. قوعامدا كەڭىنەن تالقىعا تۇسكەن بۇل سۇقباتتا زەرتتەۋشى حالىقتى كوكتەم جانە كۇز ايلارىندا ەرەكشە ساق بولۋعا شاقىرعان ەدى.
