الماتىدا جاز باستالسا، بالالاردىڭ كۇلكىسى تاۋعا قاراي كوتەرىلەدى. كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ اراسىنان شىققان مەكتەپ فورماسىن شەشكەن بالالار جازدىڭ العاشقى كۇندەرىندە قالا سىرتىنداعى لاگەرلەرگە بەت الدى. سولاردىڭ ءبىرى – «ورنەك» لاگەرى. الماتى وقۋشىلارىنىڭ العاشقى لەگى ءدال وسى جەردە دەمالىستىڭ ءدامىن تاتىپ جاتىر.
بۇل ماۋسىم بيىل ەرەكشە نازاردا. اكىمدىك جازعى دەمالىس تەك بوس ۋاقىت وتكىزۋ عانا ەمەس، الەۋمەتتىك قولداۋ، پسيحولوگيالىق ساۋىعۋ، ءبىلىم مەن داعدى جينايتىن كەزەڭ بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسەم ءنۇسىپوۆا مالىمدەگەندەي، قالادا مەكتەپ جاسىنداعى 350 مىڭعا جۋىق بالا بار. ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ جازدى مازمۇندى، ءقاۋىپسىز ءارى پايدالى وتكىزۋى – بيلىكتىڭ تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگىندە. لاگەرگە بارلىق بالانى ورنالاستىرۋ مۇمكىن بولماسا دا، قالا اكىمدىگى 95% بالا ءتۇرلى فورماتتاعى جازعى باعدارلامالارمەن قامتىلادى دەپ وتىر.
بيىل ءۇش مىڭعا جۋىق وقۋشى قالا سىرتىنداعى لاگەرلەرگە بارادى. ونىڭ 900ء-ى – «ورنەككە» ورنالاستى. بۇل – جالعىز قالالىق لاگەر، ءارى وقۋشىلار سارايىنىڭ قاراماعىندا. «ورنەككە» باراتىن بالالار قاتارىندا الەۋمەتتىك وسال وتباسىلاردان شىققاندار، ەرەكشە ءبىلىم بەرۋ قاجەتتىلىگى بارلار جانە مۇگەدەكتىگى بار وقۋشىلار دا بار. ياعني، جازعى دەمالىس – قوعامنىڭ بارلىق مۇشەسىنە بىردەي قولجەتىمدى بولۋعا ءتيىس دەگەن ۇستانىم بايقالادى.
ءقازىر الماتى مەن الماتى وبلىسىنىڭ اۋماعىندا 20-دان استام قالا سىرتىنداعى لاگەر جۇمىس ىستەپ تۇر. بالالار كەزەكپەن بارىپ، تىنىعادى. الايدا اكىم ورىنباسارى ايتقانداي، ينفراقۇرىلىم بارىنە بىردەي جەتە بەرمەيدى. بالالاردىڭ بۇگىنگى سۇرانىسى – جاي عانا تىنىعۋ ەمەس، مازمۇندى، زاماناۋي ءارى ىڭعايلى فورماتتاعى دەمالىس. وسىعان وراي، قالا بيلىگى بالالاردىڭ جازعى ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدى باسىمدىق رەتىندە بەلگىلەگەن.
قالا سىرتىنداعى لاگەرلەردەن بولەك، 55 مىڭ وقۋشى مەكتەپ جانىنداعى لاگەرلەرگە قاتىسىپ جاتىر. ولار دا تولىققاندى ىستىق تاماقپەن، قىزىقتى باعدارلامالارمەن قامتىلعان. بۇل جەردە جاي عانا ويىن ەمەس، كاسىبي باعدار دا بار. 17 كوللەدج وقۋ ورنى بالالارمەن جۇمىس جۇرگىزىپ، شەبەرلىك ساعاتتارىن وتكىزىپ جاتىر. بالالار تىگىنشىلىك پەن اسپازدىقتان باستاپ، تەحنيكالىق ماماندىقتارعا دەيىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ تانىسۋدا.
«ورنەكتىڭ» اۋلاسى بالا كۇلكىسىنە تولى. ال اكىمدىك جاز ايلارىندا تەك اتا-انالاردىڭ عانا ەمەس، قوعامنىڭ دا نازارىن وسى بالالاردىڭ قالاي دەمالىپ جاتقانىنا اۋدارىپ وتىر. سەبەبى ساپالى دەمالىس – دەنساۋلىق كەپىلى عانا ەمەس، تەڭ مۇمكىندىكتىڭ دە كورسەتكىشى. بالانىڭ ءبىر ماۋسىمدا جيناعان قۋانىشى مەن اسەرى ونىڭ جاڭا وقۋ جىلىنداعى جىگەرىنە اينالادى. ال بۇعان جاۋاپتى ورتا – مەملەكەت پەن جەرگىلىكتى بيلىك. الماتى جازعى تىنىعۋدى جاي عانا شارا ەمەس، بالانىڭ ومىرىندەگى ماڭىزدى كەزەڭ رەتىندە قابىلداپ وتىر.
